ZUS | Podstawa wymiaru składek przedsiębiorcy w 2024r.

Podstawa wymiaru składek przedsiębiorcy to temat, który cały czas cieszy się dużym zainteresowaniem i budzi różne pytania i wątpliwości.

Z dzisiejszego artykułu dowiesz się:

•  o uchwale SN podjętej 30 listopada 2023r., która pozwoliła na kwestionowanie owej podstawy przez ZUS i Sądy (pisałam o tej uchwale również w artykule, który znajdziesz tutaj;
• opiszemy też jak owa uchwała stosowana jest przez sam Sąd Najwyższy i sądy powszechne;
• poznasz orzeczenia, które są zgodne z ową uchwałą, czyli też pozwalają na kwestionowanie owej podstawy;
• poznasz orzeczenia, które „nie zgadzają” sie z ową uchwałą;
• na koniec podsumujemy, kiedy według nas owa uchwała może być stosowana, a kiedy nie.

Uchwała SN z dnia 29 listopada 2023 r., III UZP 3/23

29 listopada 2023 r. Sąd Najwyższy przyjął uchwałę w składzie 7 sędziów w sprawie o sygn. akt III UZP 3/23, zgodnie z którą potwierdził kompetencję ZUS do kontroli samej podstawy wymiaru składek przedsiębiorcy.

Jednocześnie, w uchwale SN ograniczył tę kompetencję do przedsiębiorcy, który rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej zadeklarował podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości nieprzystającej do przychodów i warunków wykonywania działalności na samym jej początku.

Jak się okazuje, już w kilku orzeczeniach wydanych po 30 listopada 2023 r., Sąd Najwyższy powołał się na ww. uchwałę.

Z jakim skutkiem?

Stosowanie uchwały SN z dnia 30 listopada 2023 r.

W jednej ze spraw Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej wniesionej przez ubezpieczoną.

Sprawa dotyczyła decyzji ZUS, mocą której ZUS obniżył podstawę wymiaru składek ubezpieczonej (przedsiębiorcy). Sądy I i II instancji oddaliły odwołanie i apelację ubezpieczonej. Sąd Najwyższy zaprezentował tożsame stanowisko jak wcześniejsze organy, powołując się m.in. na uchwałę SN z dnia 30 listopada 2023 r., III UZP 3/23.

W tej sprawie, ubezpieczona od samego początku wykonywania działalności gospodarczej deklarowała maksymalne podstawy wymiaru składek. Sąd Najwyższy, opierając się na ww. uchwale, wyjaśnił, że zadeklarowana przez nią podstawa wymiaru składek, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, pozostawała w oderwaniu od realnych możliwości finansowych ubezpieczonej (przedsiębiorcy). To, z kolei, prowadziło do ustalenia, że podstawa wymiaru składek została intencjonalnie zawyżona z zamiarem uzyskania wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych. W takim stanie rzeczy, ZUS (według SN) ma prawo skontrolować i obniżyć podstawę wymiaru składek.

Na ten moment, uchwała SN z dnia 30 listopada 2023 r., III UZP 3/23, jest faktycznie stosowana tylko w sprawach, w których wysokie czy też maksymalne podstawy wymiaru składek są deklarowane w początkowym okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i  nie mają powiązania z wysokością osiąganych dochodów/przychodów.

Niestosowanie uchwały SN z dnia 30 listopada 2023 r.

Spotkać się też można orzeczeniami wydanymi po 30 listopada 2023 r., które nie bazują wcale na uchwale SN z dnia 30 listopada 2023 r., III UZP 3/23. Wyroki zostały wydane w sprawach dotyczących ubezpieczonych, które podwyższyły podstawy wymiaru składek po jakimś czasie (po roku) od rozpoczęcia działalności gospodarczej.

W obu wyrokach Sąd Najwyższy wskazał, że treść art. 18 ust. 8 ustawy systemowej

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 5a, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku) jest jednoznaczna.

W konsekwencji, nie stwierdza się uprawnień ZUS do weryfikowania wysokości podstawy wymiaru składek przedsiębiorcy.

Podsumowanie – kiedy ZUS może ingerować w podstawę wymiaru składek przedsiębiorcy?

Muszę przyznać, że obawiałam się tego, w jakiej skali będzie stosowana uchwała SN z dnia 30 listopada 2023 r.

Jestem miło zaskoczona, że Sąd Najwyższy faktycznie ogranicza powoływanie się na tę uchwałę wyłącznie w sprawach, które dotyczą ubezpieczonych – przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą. Daje to nam, prawnikom, sygnał, jak stosować przepisy ustawy systemowej, jak Wam doradzać i jakie rekomendować Wam kroki prawne.

Mam nadzieję, że ZUS w ten sam sposób będzie stosował uchwałę SN z dnia 30 listopada 2023 r. i nie będzie nadużywał uprawnień potwierdzonych tą uchwałą. Żywię również nadzieje, że dużo sądów i sędziów bardziej przekonuje wcześniejsza uchwała Sądu Najwyższego (przeczytasz o niej tutaj)w tym przedmiocie i będą próbowali dążyć do jej stosowania.

Gdyby, jednak, zostało wszczęte podstępowanie administracyjne mające na celu weryfikację podstawy wymiaru składek, napisz do mnie. Z chęcią pomogę Ci przygotować pismo – odpowiedź – do ZUS.

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji, poszukujesz prawnika do prowadzenia sprawy z zakresu prawa pracy napisz do mnie na adres: katarzyna@klemba.pl

Photo by Jake Schumacher on Unsplash