ZUS | Podstawa wymiaru składek przedsiębiorcy – nowe orzeczenie Sądu Najwyższego

Czy ZUS może kwestionować podstawę wymiaru składek przedsiębiorcy? Dlaczego deklarowana podstawa wymiaru składek budzi wątpliwości ZUS?

Czy masz szanse wygrać spór z ZUSem w zakresie zakwestionowanie podstawy wymiaru składek przedsiębiorcy?

Na powyższe pytania znajdziesz odpowiedź w dzisiejszym artykule.

I. Podstawa wymiaru składek przedsiębiorcy – dlaczego może budzić kontrowersje?

Podstawa wymiaru składek przedsiębiorcy (w tym podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe), przekłada się na wysokość przyszłego zasiłku chorobowego / macierzyńskiego / opiekuńczego. Szerzej na ten temat przeczytasz tutaj. 

Co do zasady, przedsiębiorca, zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, opłaca składki społeczne od podstawy wymiaru składek stanowiącej zadeklarowaną kwotę, nie niższą niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Oczywiście, inaczej ustala się minimalną wysokość podstawy wymiaru składek przedsiębiorcy korzystającego z preferencyjnego oskładkowania lub Małego ZUS-u Plus.

Co do maksymalnej wysokości podstawy wymiaru składek, niezależnie, czy przedsiębiorca korzysta z preferencji czy nie, dobrowolnie, nie może ona przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego na dany rok kalendarzowy.

Z przepisów wynika, że wysokość podstawy wymiaru składek przedsiębiorca określa sam w ZUS DRA w granicach wyznaczonych przepisami. Skoro ustawodawca nakazuje przedsiębiorcy „zadeklarować” jej wysokość to nakazuje poinformować o jej wysokości.

Od lat trwa spór, czy ZUS może weryfikować wysokość podstawy wymiaru składek przedsiębiorcy czy nie. ZUS, jak się można domyśleć , kontroluje te wysokie podstawy wymiaru składek (w celu ich obniżenia). Niestety, zdarzało się, iż niektóre spory kończyły się przegraną ubezpieczonych, w szczególności jeśli mowa o podstawie wymiaru składek podwyższonej w okresie ciąży.

ZUS, przykładowo, odwołuje się do tego, że składki od zadeklarowanej podstawy wymiaru składek są niewspółmiernie wysokie do przychodów z działalności. Prościej, ZUS zarzuca, że wysokość podstawy jest za wysoka w stosunku do niskich zarobków z działalności, a przedsiębiorca nie zarabia na ich pokrycie. Prawda jest taka, że wysokość podstawy wymiaru składek nie jest powiązana z osiąganym faktycznie przychodem. Wysokość podstawy nie musi być dostosowana do wysokości przychodów.

Dodatkowo, ZUS często argumentuje, że składki społeczne opłacone od podwyższonej podstawy wymiaru będą zbyt niskie w stosunku do świadczeń obliczonych od tej podstawy i pobranych przez ubezpieczonego. Ustalanie wysokości podstawy wymiaru składek i ustalanie wysokości podstawy wymiaru zasiłku to, jednak, powiązane ze sobą, ale nadal dwie różne sprawy.

Żaden przepis nie warunkuje także wypłaty świadczeń od uiszczenia składek społecznych w konkretnej wysokości.

Na ten temat pisałam również we wpisie:

Czy ZUS ma prawo kwestionować działalność gospodarczą z uwagi na wysoką podstawę składek?

II. Korzystny wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2023 r. (sygnatura akt: II NSNc 107/23)

W wyroku z dnia 2 marca 2023 r. Sąd Najwyższy podał, że: Przedsiębiorca nie może być zaskakiwany wynikiem sądowej wykładni przepisu prawnego w sytuacji, gdy jego językowa treść jest jasna i jednoznaczna, potwierdzona orzecznictwem Sądu Najwyższego, a nadto zgodna z wolą ustawodawcy.

SN w ww. wyroku wyjaśnił, że ZUS nie może kwestionować kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ponadto, SN wyjaśnił, że uprawnienie do zadeklarowania w granicach zakreślonych ustawą dowolnej kwoty jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w granicach wyznaczonych przez przepisy) oznacza, że wysokość podstawy zależy tylko od decyzji przedsiębiorcy. Ingerencja w tę sferę jakiegokolwiek innego podmiotu, w tym ZUS, jest niedopuszczalna.

W wyroku zaznaczono również to, że podstawa wymiaru składek  (jej wysokość) nie jest uzależniona od tego, czy ubezpieczony osiąga przychody i w jakiej wysokości.

Bezspornie, jest to wyrok odpowiadający oczekiwaniom ubezpieczonych i prawników.

III. Aktualizacja artykułu z dnia 6 grudnia 2023r. – UWAGA ważna uchwała SN zmieniająca powyższą korzystną linie orzeczniczą. 

Zapoznasz się z nią pod linkiem:

Podstawa wymiaru składek przedsiębiorcy – kontrowersyjna uchwała Sądu Najwyższego

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”shadow-down-left” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Nghia Le on Unsplash