Urlop rodzicielski 2022 – jakie zmiany są planowane?

Minister Rodziny i Polityki Społecznej przedstawiła projekt ustawy dostosowującej polski porządek prawny do dyrektywy nr 2019/1158 w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (tzw. dyrektywa work-life balance).

Państwa członkowskie UE mają obowiązek wprowadzić w życie przepisy niezbędne do realizacji tej dyrektywy do dnia 2 sierpnia 2022 r.

Dyrektywa wprowadza zmiany m.in. w zakresie urlopu rodzicielskiego.

Dzisiejszy wpis będzie właśnie na temat urlopu rodzicielskiego.

Aktualizacja wpisu z dnia 1.08.2022.

Jesteś ciekawa/y czy dyrektywa została wdrożona? Zapoznaj się z artykułem:

Dłuższy urlop rodzicielski – od kiedy będzie obowiązywał?

I. Korzystne zmiany dla rodziców czyli Dyrektywa work-life balance

Jak wyjaśniono w preambule do dyrektywy, dyrektywa określa minimalne wymagania dotyczące urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego i urlopu opiekuńczego oraz elastycznej organizacji pracy dla pracowników będących rodzicami lub opiekunów.

Celem dyrektywy jest przyczynienie się do zrównania praw kobiet i mężczyzn w zakresie uprawnień rodzicielskich, jak i ogółem ich obecności na rynku pracy.

Z dyrektywy wynika, że każdy rodzic ma mieć prawo do przynajmniej dwóch miesięcy urlopu rodzicielskiego, które to miesiące nie podlegałyby przeniesieniu na drugiego rodzica (tak jak jest, przykładowo, w przypadku urlopu wychowawczego).

Celem zapewnienia, aby co najmniej dwa miesiące urlopu rodzicielskiego były dostępne dla każdego rodzica wyłącznie i aby nie mogły one zostać przeniesione na drugiego z nich, jest zachęcenie ojców do korzystania z przysługującego im prawa do takiego urlopu. Rozwiązanie to również promuje i ułatwia powrót matek na rynek pracy po okresie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Co można jeszcze wyczytać z dyrektywy na temat urlopu rodzicielskiego?

Każdy pracownik ma mieć prawo do:

⇒ wykorzystania urlopu rodzicielskiego w wymiarze 4 miesięcy, w tym 2 miesiące nie będą podlegać przeniesieniu,

⇒ korzystania z urlopu rodzicielskiego do osiągnięcia przez dziecko maksymalnie 8 lat (graniczny moment korzystania z urlopu mają określić państwa członkowskie),

⇒ otrzymania świadczenia pieniężnego za okres urlopu rodzicielskiego (świadczenie ma być ustalone w taki sposób, aby ułatwić korzystanie z urlopu rodzicielskiego przez oboje rodziców).

Każde państwo członkowskie powinno określić zasady wnioskowania o urlop rodzicielski. Co ciekawe, dyrektywa dopuszcza możliwość wyrażania zgody przez pracodawcę na korzystanie z urlopu rodzicielskiego, w tym możliwość odroczenia lub odmowy udzielenia zgody na urlop (według kodeksu pracy pracodawca nie może nie uwzględnić wniosku o urlop rodzicielski).

II. Urlop rodzicielski – zmiany w kodeksie pracy

Czy w związku ze wspomnianą dyrektywą, Polska musi wprowadzić zmiany do kodeksu pracy?

Odpowiedź brzmi: tak.

Aktualnie, po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (pracownik) albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego (osoba ubezpieczona inna niż pracownik) pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

⇒ 32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

⇒ 34 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Z urlopu rodzicielskiego mogą korzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka, o ile są ubezpieczeni. Rodzice dziecka mogą korzystać z urlopu nawet równocześnie.

Aktualnie, zasada jest taka, że warunkiem skorzystania z urlopu rodzicielskiego jest uprzednie wykorzystanie urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego przez któregokolwiek z rodziców.

Według planowanych zmian, ten warunek zostanie zlikwidowany.

Projektuje się także wydłużenie okresu urlopu rodzicielskiego:

⇒ z 32 tygodni do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

⇒ z 34 tygodni do 43 tygodni w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Wymiar urlopu wzrasta o 9 tygodni.

Przypominam, że każdy z rodziców ma mieć własne, indywidualne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Żeby nie pomniejszyć 32 tygodni urlopu rodzicielskiego, które w całości najczęściej wykorzystują kobiety, proponuje się dodanie 9 tygodni do obowiązującego wymiaru urlopu.

Jeden z przepisów ma brzmieć:

Każdemu z pracowników – rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymiaru urlopu określonego w § 1. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z pracowników – rodziców dziecka.

Przykładowo, nawet jeśli według przepisów ogólny wymiar urlopu rodzicielskiego będzie wynosić 41 tygodni, matka dziecka może wnioskować o wykorzystanie urlopu rodzicielskiego maksymalnie w wymiarze 32 tygodni. Ojciec dziecka, albo wykorzysta przysługujące mu 9 tygodni, albo te 9 tygodni przepadnie.

Urlop rodzicielski nadal będzie można wykorzystać jednorazowo albo w częściach, z tym że tych części będzie mogło być 5, a nie 4 – jak jest teraz. Urlop rodzicielski jest i będzie udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego. Nadmieniam, że nie ulega zmianie możliwość wykorzystania do 16 tygodni urlopu rodzicielskiego w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu.

Urlop rodzicielski będzie trzeba wykorzystać do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Ta reguła nie ulega zmianie.

Muszę uprzedzić, że zmiany dotykają sfery wnioskowania o urlop, tj. art. 182^1d § 1 k.p., którzy brzmi:

Urlop rodzicielski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a.

Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Planuje się wprowadzić możliwość elektronicznego składania wniosku o urlop rodzicielski. Usunięte ma zostać zdanie nakładające obowiązek uwzględnienia wniosku o urlop rodzicielski. W praktyce, umożliwi to pracodawcom niczym nieskrępowane odmawianie pracownikom korzystania z urlopu rodzicielskiego na ich wniosek.

Należy zaznaczyć, że według dyrektywy, państwa członkowskie mogą m.in. określić okoliczności, w których pracodawca może odroczyć udzielenie urlopu rodzicielskiego o rozsądny okres z tego powodu, że korzystanie z urlopu rodzicielskiego we wskazanym okresie poważnie zakłóciłoby właściwe funkcjonowanie pracodawcy.

Czy ze zmian skorzystają rodzice dzieci urodzonych przed nowelizacją?

Odpowiedź znajdziesz w artykule:

Urlop rodzicielski 2022 – kto skorzysta z korzystnych zmian?

III. Urlop rodzicielski – zmiany w ustawie zasiłkowej

W ślad za zmianami w kodeksie pracy, planuje się wprowadzić zmiany w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. O tych zmianach negatywnie wypowiedział się m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich.

Aktualnie, w przypadku składania odrębnego wniosku o urlop rodzicielskiego, przysługuje za jego okres zasiłek macierzyński, przykładowo, w przypadku urodzenia jednego dziecka, w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego i 60% podstawy wymiaru zasiłku za pozostały okres urlopu rodzicielskiego. Po zmianach, zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego ma mieć jedną stawkę – 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Aktualnie, w przypadku złożenia jednego wniosku o urlop macierzyński i urlop rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zasiłek macierzyński wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Po zmianach, zasiłek macierzyński ma wynosić 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.

Projektuje się, że wysokość zasiłku macierzyńskiego dla ojca dziecka przez przysługujących mu indywidualnie 9 tygodni będzie wynosić 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Ustawodawca, w rzeczywistości, planuje wprowadzić różne stawki zasiłku macierzyńskiego, i dla matki, i dla ojca dziecka, za ten sam okres urlopu rodzicielskiego.

Rzecznik Praw Obywatelskich:

Wprowadza to rozróżnienie ze względu na płeć pracownika – rodzica w wysokości przysługującego zasiłku macierzyńskiego. Może to powodować, że decyzja o skorzystaniu z wymiaru urlopu rodzicielskiego przekraczającego nieprzenoszalny 9-tygodniowy okres tegoż będzie – przy uwzględnieniu luki płacowej na niekorzyść kobiet – podejmowana częściej przez kobiety niż mężczyzn. To zaś utrzyma tendencję „wypychania” kobiet z rynku pracy w przypadku realizacji obowiązków rodzicielskich.

IV. Urlop rodzicielski 2022 – Podsumowanie

Jak widzisz, różnie można oceniać proponowane przepisy dostosowujące regulację dotyczącą urlopu rodzicielskiego do treści dyrektywy. Aktualnie, projekt ustawy jest na etapie opiniowania.

Musimy, jednak, być przygotowani na to, że od 1 sierpnia 2022 r. będą obowiązywały nowe przepisy na temat urlopu rodzicielskiego.

Oczywiście, o kształcie zmian i przepisach przejściowych będę informować na blogu.

Aktualizacja wpisu z dnia 1.08.2022.

Jesteś ciekawa/y czy dyrektywa została wdrożona? Zapoznaj się z artykułem:

Dłuższy urlop rodzicielski – od kiedy będzie obowiązywał?

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli potrzebujesz porady prawnej, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Ben White on Unsplash