Nielegalne zatrudnianie cudzoziemca – kiedy dochodzi do naruszeń?

Dzisiaj zamieszczam krótki wpis o sankcjach w związku z powierzeniem cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy.

Poniżej podam najczęstsze przypadki, w jakich może dojść do naruszeń. Przedstawię też konsekwencje takich działań.

I. Powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy

Definicja tego pojęcia zawarta jest w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w art. 2 ust. 1 pkt 22a:

Ilekroć w ustawie jest mowa o […] powierzeniu cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy – oznacza to powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi, który nie jest uprawniony do wykonywania pracy w rozumieniu art. 87 ust. 1 lub nie posiada odpowiedniego zezwolenia na pracę, nie będąc zwolnionym na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, lub którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy, lub który wykonuje pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w odpowiednim zezwoleniu na pracę, z zastrzeżeniem art. 88f ust. 1a-1c lub art. 88s ust. 1 i 2, lub który wykonuje pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 114, art. 126, art. 127 lub art. 142 ust. 3, z zastrzeżeniem art. 119 i art. 135 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub bez zawarcia umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej w wymaganej formie.

Powyższa definicja brzmi dość skomplikowanie, dlatego niżej podam przykłady naruszeń.

II. Przykładowe naruszenia świadczące o nielegalnym zatrudnieniu cudzoziemca

⇒ powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi, który nie jest uprawniony do wykonywania pracy w rozumieniu art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Art. 87 ww. ustawy wskazuje, że cudzoziemiec (czyli osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego) jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pod warunkiem, że posiada odpowiedni tytuł do pobytu w Polsce.

Powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi nielegitymującemu się odpowiednim tytułem do pobytu w Polsce oznacza, że powierzane jest nielegalne wykonywanie pracy.

Klasycznym przykładem jest powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu w Polsce na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy po upływie okresu, na jaki wiza została wydana;

⇒ powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi, którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy.

Chodzi o sytuację, w której cudzoziemiec legalnie przebywa w Polsce, ale podstawa pobytu nie uprawnia do podjęcia pracy.

Przykładowo, jeśli cudzoziemiec przebywa w Polsce na podstawie wizy turystycznej to nie może wykonywać pracy.

Podobnie, jest jeśli cudzoziemiec posiada wizę w celu korzystania z ochrony czasowej.

⇒ powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi, który nie posiada odpowiedniego zezwolenia na pracę, nie będąc zwolnionym na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.

W art. 87 ust. 2 – 4 ww. ustawy wymienia się przypadki, w których nie trzeba ubiegać się o zezwolenie na pracę (takie przypadki przewidują również inne przepisy).

Niestety, okoliczności, w których nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia na pracę, nie są umieszczone w jednej ustawie, w jednym przepisie.

Dla przykładu mogę podać, że zezwolenia na pracę nie musi posiadać cudzoziemiec, który posiada zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce wydane w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych w jednostce naukowej mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zatwierdzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz jeśli są spełnione inne warunki przewidziane w ustawie o cudzoziemcach.

Ważną aktem prawnym jest również rozporządzenie z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

W świetle tego rozporządzenia, przykładowo, cudzoziemcy będący nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub w Ochotniczych Hufcach Pracy, nie muszą posiadać zezwolenia na pracę (czyli nauczyciel w prywatnej szkole językowej powinien posiadać zezwolenie na pracę);

⇒ powierzenie wykonywania pracy na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w odpowiednim zezwoleniu na pracę lub zezwoleniu na pobyt czasowy.

W treści zezwolenia na pracę czy zezwolenia na pobyt czasowy określa się m.in. stanowisko lub rodzaj pracy, która będzie wykonywana przez cudzoziemca, najniższe miesięczne wynagrodzenie, wymiar czasu pracy albo liczbę godzin pracy w tygodniu lub miesiącu oraz rodzaj umowy. Umowa o pracę lub umowa zlecenia powinny w istocie odzwierciedlać treść wydawanych decyzji administracyjnych.

Zmiany warunków wykonywania pracy na plus zazwyczaj nie powodują tego, że dochodzi do powierzenia nielegalnego wykonywania pracy (przykładowo, kiedy dochodzi do zawarcia umowy o pracę zamiast umowy zlecenia, o której mowa w zezwoleniu).

Zasada jest, jednak, taka, że powierzenie wykonywania pracy na innych warunkach niż określone przez organy administracji grozi karą grzywny.

Będzie tak, przykładowo, jeśli w zezwoleniu jest mowa o pełnym wymiarze czasu pracy, a pracodawca dopuszcza cudzoziemca do pracy w połowie pełnego wymiaru czasu pracy, czy jeśli w zezwoleniu jest mowa o zatrudnieniu na stanowisku recepcjonisty, a cudzoziemiec zostaje zatrudniony jako kelner;

⇒ zaniechanie zawarcia umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej w wymaganej formie

Przykładowo, z art. 88h ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wynika obowiązek zawarcia z cudzoziemcem umowy (umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej) w formie pisemnej oraz przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca.

W konsekwencji, sam fakt ustnego zawarcia umowy, nie w formie pisemnej, już grozi karą grzywny.

Wyżej nie wspomniałam o oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy. Powierzenie nielegalnego wykonywania pracy będzie występowało także wtedy, gdy, przykładowo, cudzoziemiec będzie wykonywał pracę jeszcze przed zarejestrowaniem oświadczenia przez powiatowy urząd pracy czy po upływie okresu ważności tego oświadczenia.

III. Kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców

O karach stanowi m.in. art. 120 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Za nielegalne powierzenie wykonywania pracy grozi kara grzywny w kwocie od 1000 zł do 30 000 zł.

Jeśli podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy:

⇒ nie powiadamia powiatowego urzędu pracy o podjęciu pracy przez cudzoziemca najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w ewidencji oświadczeń,

⇒ przekazuje nieprawdziwe informacje o podjęciu, niepodjęciu lub zakończeniu pracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.

Skutkiem powierzenia nielegalnego wykonywania pracy i ukarania są również:

⇒ odmowa wydania zezwoleń na pracę, zezwoleń na pobyt czasowy lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy (wynika to z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i ustawy o cudzoziemcach),

⇒ obowiązek pokrycia kosztów związanych z wydaniem i wykonaniem decyzji o zobowiązaniu nielegalnie zatrudnionych cudzoziemców do opuszczenia terytorium Polski, w przypadku, gdy decyzja została wydana w związku z powierzeniem i wykonywaniem pracy bez odpowiedniego zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanego do ewidencji oświadczeń.

Trzeba pamiętać, że także cudzoziemiec ponosi konsekwencje nielegalnego zatrudnienia (powierzenie nielegalnego wykonywania pracy ma swój odpowiednik w nielegalnym wykonywaniu pracy przez samego cudzoziemca).

Zapoznaj się też z artykułem:

Ukaranie pracodawcy za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców, a możliwość późniejszej legalizacji pracy innych cudzoziemców?

Jeśli zaś chcesz prawidłowo zatrudniać cudzoziemców spoza UE to zapoznaj się z artykułem, który znajdziesz tutaj.

IV. Podsumowanie – nielegalne zatrudnianie cudzoziemca

Jak widać, zatrudnienie cudzoziemca z naruszeniem przepisów grozi daleko idącymi skutkami, nie tylko koniecznością uiszczenia grzywny. Na blogu znajdziesz już sporo dobrej wiedzy, która powinna ułatwić prawidłowe zatrudnianie cudzoziemców.

Jeśli jednak potrzebujesz więcej wiedzy dotyczącej zatrudnienia cudzoziemca, warto skorzystać z pomocy profesjonalisty.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli potrzebujesz porady prawnej, indywidualnej konsultacji, interesuje Cię doradztwo w zakresie zatrudniania cudzoziemców to napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Kai Pilger on Unsplash