ZUS kwestionuje Twoją firmę – na jaką datę podlegasz pod ZUS?

W dzisiejszym wpisie chciałabym odnieść się do powracającego pytania od osób, które są w sporze z ZUS lub które przegrały spór z ZUS o podleganie ubezpieczeniom społecznym (ZUS nie uznał ich działalność gospodarczej lub umowy o pracę).

Czy jeśli ZUS lub sąd orzekną, że tytuł do ubezpieczeń społecznych nie istnieje to – nie istnieje on w ogóle, bezterminowo, czy w okresie już po wydaniu decyzji ZUS lub wyroku sądowego możesz dalej podlegać ubezpieczeniom społecznym?

Postaram się odpowiedzieć na to pytanie.

Z dzisiejszego artykułu dowiesz się:

1. Kiedy powstaje tytuł do ubezpieczeń społecznych przedsiębiorcy?
2. Decyzja stwierdzająca nieistnienie tytułu do ubezpieczeń społecznych
3. Okres, jaki obejmuje decyzja o nieistnieniu tytułu do ubezpieczeń społecznych

Zapraszam do lektury!

I. Od kiedy istnieje tytuł do ubezpieczeń społecznych przedsiębiorcy?

Na wstępie tego wpisu chciałabym zwrócić uwagę na to, kiedy powstaje tytuł do ubezpieczeń społecznych przedsiębiorcy.

Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy o systemie  ubezpieczeń społecznych, podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako przedsiębiorca uzależnione jest od okoliczności faktycznych polegających na rzeczywistym wykonywaniu tej działalności m.in. świadczeniu usług czy sprzedaży produktów.

Ubezpieczeniom społecznym przedsiębiorca podlega od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej do dnia zaprzestania jej wykonywania, za wyjątkiem okresu zawieszenia wykonywania tej działalności.

Przykładowo, w postanowieniu z 12 grudnia 2023 r., III USK 34/23, Sąd Najwyższy wskazał, że:

podstawą do powstania tytułu do ubezpieczeń przedsiębiorcy jest faktyczne wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej, czyli rzeczywiste podjęcie i prowadzenie działalności zarobkowej, wykonywanej w sposób zorganizowany i ciągły, w celu zarobkowym. Muszą o tym świadczyć fakty, m.in. sprzedaż towarów i usług bądź – niekiedy – przygotowania do takiej sprzedaży (o ile sprzedaż faktycznie następuje).

Jeśli więc jesteś zarejestrowany w CEIDG i w ZUS, a okoliczności faktyczne świadczą o Twojej aktywności zarobkowej, tytuł do ubezpieczeń społecznych istnieje.

Jeśli więc jesteś zarejestrowany w CEIDG i ZUS, a okoliczności faktyczne nie świadczą o Twojej aktywności zarobkowej, tytuł do ubezpieczeń społecznych nie istnieje pomimo dokonanych zgłoszeń.

W sytuacjach wątpliwych w grę wkracza ZUS i wydaje decyzje o nieistnieniu tytułu do ubezpieczeń społecznych od daty X.

II. ZUS kwestionuje Twoją firmę – wydaje wtedy decyzja stwierdzająca nieistnienie tytułu do ubezpieczeń społecznych

ZUS może wszcząć postępowanie administracyjnej w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym – będzie weryfikował czy faktycznie prowadzisz działalność gospodarczą.

Takie postępowanie może zakończyć się:

– decyzją umarzającą postępowanie (jeśli faktycznie prowadzisz działalność gospodarczą) albo

– ustalającą, że tytuł do ubezpieczeń społecznych nie istnieje od daty X albo w okresie od X do Y.

Decyzja brzmi najczęściej tak:

Na podstawie […] Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w […] stwierdza, że Pani […] jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega:

– obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu

od 1 marca 2022 r. do ——-

– dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu

od 1 marca 2022 r. do ——-

Więcej na ten temat przeczytasz w nadal aktualnym artukule, który znajdziesz poniżej:

Prawo do zasiłku macierzyńskiego, kontrola ZUS

Zadajecie wówczas pytanie, czy to oznacza, że już nigdy jako przedsiębiorca nie będziecie  podlegać ubezpieczeniom społecznym?

III. Czy to oznacza, że już nigdy jako przedsiębiorca nie będziecie podlegać ubezpieczeniom społecznym?

Odpowiedź brzmi: nie!

Na to pytanie odpowiedział Sąd Najwyższy w postanowieniu z 2023 r. (postanowienie SN z dnia 2 sierpnia 2023 r., II USK 110/23):

Skoro obowiązek podlegania osób prowadzących pozarolniczą działalność ubezpieczeniom powstaje z mocy ustawy od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, to wbrew obawom skarżącej ani zaskarżona decyzja, ani zapadłe w sprawie wyroki Sądów obu instancji nie prowadzą do bezterminowego wyłączenia jej z ubezpieczeń społecznych.

Sąd zwrócił uwagę na to, że sąd, rozpoznając odwołanie od decyzji ZUS, bada prawidłowość tej decyzji na dzień jej wydania. Oznacza to, że sąd dokonuje oceny, czy działalność gospodarcza, będąca podstawą objęcia ubezpieczeniami społecznymi, była faktycznie realizowana, na tę datę – datę wydania decyzji.

Decyzja ZUS ani sąd nie odnoszą się do okresu po dacie wydania decyzji ZUS.

Postanowienie SN dotyczyło decyzji z dnia 3 kwietnia 2019 r., w której ZUS stwierdził, że tytuł do ubezpieczeń społecznych nie istnieje od 1 marca 2014 r. Sąd orzekał, więc, co do okresu od 1 marca 2014 r. do 3 kwietnia 2019 r. Jeśli po 3 kwietnia 2019 r. wystąpiły okoliczności faktyczne świadczące o tym, że działalność faktycznie była wykonywana, można zgłaszać się do ubezpieczeń społecznych czy wymagać od ZUS wydania decyzji ustalającej, że po tej dacie podlega się ubezpieczeniom społecznym.

Pamiętaj, że jeśli potrzebujesz pomocy prawnej, porady prawnej online czy też wsparcia w sporze z ZUS, śmiało możesz do nas napisać.