ZUS | Co może przedsiębiorca robić na zwolnieniu lekarskim?

Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje każdemu kto stał się czasowo niezdolny do pracy w wyniku choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Dotyczy to więc zarówno pracownika jak i osoby prowadzącej własną działalność gospodarczą.

Zasiłek chorobowy jest pewnego rodzaju rekompensatą za utracone wynagrodzenie, które moglibyśmy otrzymać gdybyśmy byli w stanie pracować.

Na pewno nie zdziwi nas fakt, że w czasie zwolnienia lekarskiego osoba która pobiera zasiłek chorobowy nie może pracować – grozi to utratą prawa do zasiłku.

Jednakże każda osoba która prowadzi własną firmę zgodzi się, że nie zawsze można sobie pozwolić na pozostawienie działalności samej sobie na okres choroby. Są przecież takie rzeczy których załatwienie nie może czekać i od nich mogą zależeć dalsze losy firmy.

Co więc w takiej sytuacji? Czy w każdym przypadku wykonywania czynności służbowych grozi nam utrata zasiłku chorobowego?

Za każdym razem spotkamy się z zasadą iż osoba ubezpieczona która pobiera zasiłek chorobowy w czasie zwolnienia lekarskiego nie może podejmować żadnej pracy zarobkowej. Jednak nie wszystkie czynności zaliczymy do wykonywania pracy, niekiedy sądy dopuszczają wykonywanie czynności służbowych. Ważne jest jednak aby nie miały one bezpośredniego związku z wypracowywaniem dochodu.

II. Kiedy przedsiębiorca traci prawo do zasiłku chorobowego?

Możemy mówić o 3 przypadkach kiedy przedsiębiorca traci lub w ogóle nie przysługuje mu zasiłek (znajdują się one w art 17 ustawy zasiłkowej):

• ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności wykonuje pracę zarobkową
• ubezpieczony wykorzystuje zwolnienie od pracy niezgodnie z jego celem
• zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy zostało sfałszowane

Ten temat poruszałam już parę lat temu, zapoznaj się też z tym artykułem:

ZUS| Utrata zasiłku chorobowego przez przedsiębiorcę

III. Jakie więc działania są dozwolone w trakcie korzystania z zasiłku chorobowego?

Opinie są podzielone jednakże najczęściej możemy usłyszeć stanowisko, że w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim, ubezpieczony może wykonywać prace które nie powodują utraty prawa do zasiłku pod warunkiem że nie mają one charakteru zarobkowego.

Mówimy tutaj o wykonywaniu czynności formalnoprawnych które przedsiębiorca musi wykonywać chociażby ze względu na fakt zatrudniania pracowników.

Co możemy potraktować jako czynności formalnoprawne?

Chociażby podpisywanie dokumentów finansowych – listy płac, listy przelewów, dokumenty rozliczeniowe sporządzone przez pracowników. W przypadku faktur – zdania są podzielone.

Jednakże w orzecznictwie sądowym pojawia się stanowisko iż podpisywanie faktur przez przedsiębiorcę w okresie zwolnienia lekarskiego, jest dozwolone.

Wyrok Sądu Najwyższego sygn. akt II UK 359/08

Samo podpisywanie faktur nie świadczy o prowadzeniu działalności gospodarczej. Jeżeli przedsiębiorca nie wykonywał w trakcie zwolnień lekarskich pracy zarobkowej – nie nadzorował zatrudnionych pracowników, nie obsługiwał klientów, nie dokonywał zaopatrzenia sklepu – prawo do zasiłku nadal mu przysługuje, a samo podpisywanie dokumentów finansowych sporządzonych przez inną osobę nie może być traktowane jako wykonywanie działalności gospodarczej

Tutaj, też przeczytasz kiedy osiąganie przychodu w jednoosobowej działalności gospodarczej jest dozwolone:

ZUS | Czy można osiągać przychód w czasie L4?

IV. Warto zachować jednak dużą ostrożność i ograniczyć jakiekolwiek działania na zasiłku chorobowym do minimum. 

Mimo, że orzecznictwo czasem dopuszcza wykonywanie pewnych czynności naprawdę rekomenduje ograniczenie do koniecznego minimum wykonywanie samodzielnie działań w trakcie korzystania z zasiłku chorobowego.

Poleciłabym każdemu przedsiębiorcy przygotowanie się do takiej sytuacji gdzie konieczne będzie skorzystanie z zasiłku chorobowego i przykładowo ustanowienie pełnomocnika do działania za nas w trakcie sytuacji gdzie to będzie konieczne. Tak żebyśmy nie musieli osobiście dopilnowywać pewnych rzeczy podczas zwolnienia lekarskiego.

Warto wspomnieć jeden ze świeższych wyroków Sądu Najwyższego (z dnia 30 września 2020 r. I UK 98/19), który pokazuje, iż ostatnio jest restrykcyjne podejście do powyższych kwestii.

Wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą i z tego tytułu podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W przerywanych okresach, wnioskodawczyni wypłacany był zasiłek chorobowy. ZUS pozbawił ją zasiłku i zobowiązał wnioskodawczynię do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku.

ZUS uzasadnił swoją decyzję tym że ubezpieczona w trakcie przebywania na zwolnieniu lekarskim wykonywała pracę zarobkową związaną z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej. Podpisała faktury zakupowe w łącznej ilości 10 sztuk, podpisała dokument kasowy, w którym podpisem potwierdziła przyjęcie gotówki, podpisała umowę z Urzędem Pracy o zorganizowanie stażu pracy oraz sporządziła dokumenty spisów z natury.Ubezpieczona odwołała się od tej decyzji do sądu.

Jakie było stanowisko sądów w tej sprawie?

Sąd Rejonowy i Okręgowy uznał tą czynności za incydentalne i wymuszoną okolicznościami. Sąd Najwyższy jednak miał w tej sprawie odmienną opinię. Uznał on, że ZUS może żądać zwrotu nienależnego świadczenia jeśli ubezpieczona przyjęła świadczenie w złej wierze (wiedząc że jej się to świadczenie nie należy). Sąd Najwyższy uznał, że ubezpieczona wprowadziła ZUS w błąd co do okoliczności warunkujących prawo do zasiłku chorobowego.

Zdaniem Sądu Najwyższego:

Należy uwzględnić, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która otrzymuje zwolnienie lekarskie dotyczące wykonywania takiej działalności, z istoty tego zwolnienia lekarskiego nie może wykonywać dalej działalności zarobkowej. Ta oczywista kwestia nie powinna wymagać specjalnego pouczenia.

Ubezpieczony, który prowadzi działalność gospodarczą w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, świadomie wprowadza organ rentowy w błąd, co do istnienia podstawy wypłaty zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy wypłacony takiemu ubezpieczonemu jest świadczeniem nienależnie pobranym

Jakie więc możemy wyciągnąć z tego wnioski?

Zasiłek chorobowy jest świadczeniem nienależnym jeśli ubezpieczony w okresie zwolnienia lekarskiego wykonywał regularnie czynności zarobkowe. Tak więc wszystkie czynności które wymagają osobistego zaangażowania przedsiębiorcy lub takie których wykonanie zmierza do uzyskania dochodu wiążą się z utratą prawa do zasiłku chorobowego a utrata tego prawa dotyczy całości okresu zasiłkowego.

Istnieją jednak działania które nie zostaną potraktowane jak wykonywanie pracy – czynności od których dokonania może zależeć prawidłowe funkcjonowanie całego przedsiębiorstwa, najczęściej są to działania związane z zatrudnianiem pracowników. Traktujmy je jednak naprawdę wyjątkowo i lepiej bądźmy bardziej ostrożni, niż mniej. Pozwoli Ci to zaoszczędzić stresów.

V. Skutki wykonywania pracy w trakcie zasiłku chorobowego przez przedsiębiorcę?

Należy zaznaczyć że wykonywanie pracy zarobkowej w czasie zwolnienia lekarskiego powoduje utratę prawa do zasiłku za cały okres zwolnienia – nie ma znaczenia więc ile czasu poświęciliśmy na pracę oraz kiedy ją wykonywaliśmy (godzina pracy pierwszego dnia zwolnienia jest więc traktowane tak samo jak praca przez cały tydzień pod koniec okresu zwolnienia).

Przedsiębiorca w takiej sytuacji może zostać zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wraz z odsetkami, co więcej może to powodować przerwę w ubezpieczeniu chorobowym, a w dalszej kolejności konieczność zwrotu zasiłków za kolejne okresy zasiłkowe.

Konsekwencje są więc bardzo dotkliwe i szerokie. Oczywiście zawsze można odwołać się od decyzji ZUS, która będzie dla Ciebie niekorzystna. Sam/a jednak zapewne przyznasz, że lepiej jednak zapobiegać takiemu ryzyku.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji, poszukujesz prawnika do sprawy z ZUS, napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Nik Shuliahin on Unsplash