ZUS| Utrata zasiłku chorobowego przez przedsiębiorcę

Choroba może zdarzyć się każdemu. Co jednak ma zrobić przedsiębiorca, który np. złamał rękę, a koniecznie musi podpisać jakieś dokumenty w firmie albo odbyć ważne spotkanie? Wolno mu czy nie?

Dziś odpowiem czym może być spowodowana utrata zasiłku chorobowego przez przedsiębiorcę.

Przedstawię Wam sporo orzeczeń Sądu Najwyższego, by pokazać jak polskie sądownictwo ujmuje poruszany problem.

Zapewne domyślacie się, że problemem jest w tym wypadku kwestia zachowania prawa do zasiłku chorobowego. Co do zasady w czasie zwolnienia lekarskiego przedsiębiorca jest czasowo zwolniony z obowiązku świadczenia pracy i wykonywania innych czynności mających związek z pracą.

I. Czy to oznacza jednak, że chory przedsiębiorca nie może składać w czasie trwania L4 żadnych oświadczeń woli?

Zgodnie z treścią art. 17 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa”

ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Przepis brzmi zatem kategorycznie: przejawiasz aktywność zawodową w czasie zwolnienia = tracisz prawo do zasiłku.

II. Jak rozumieć jednak powołaną w w/w przepisie pracę zarobkową, która pozbawi przedsiębiorcę prawa do tego rodzaju świadczenia?

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 kwietnia 2005 r. (I UK 370/04) ujął to tak: każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim.

Czytając to orzeczenie jak i inne można dojść do wniosku, że by pozbawić przedsiębiorcę zasiłku chorobowego znaczenie ma to czy:

• wykonywał pracę trwale przez cały czas zwolnienia czy tylko przez pewną część (choć w tym wypadku znalazłam wyroki, w których uznano, że pozbawienie zasiłku powinno nastąpić tylko za część zwolnienia, w trakcie którego wykonywano pracę, a nie za cały jego czas – ZUS jest jednak bezlitosny w takich wypadkach i pozbawia zasiłku z automatu za cały okres absencji chorobowej),

• odbywał ją w firmie czy też zdalnie w domu,

• przyczyniła się ona do pogorszenia stanu zdrowia przedsiębiorcy oraz

• mówiąc dosłownie, osiągnął w tym czasie jakiś dochód.

Wyjątek od powyższego odszukać można w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2014 r. (sygn. akt  UK 274/13). W orzeczeniu tym SN uznał, że: sporadyczna, incydentalna lub wymuszona okolicznościami sprawy aktywność zawodowa (np. udział w posiedzeniach rady nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej) może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego.

Zapoznaj się też z artykułem:

ZUS | Czy można osiągać przychód w czasie L4?

Szykują się też zmiany w art 17 ustawy zasiłkowej, możesz o nich przeczytać tutaj (jest tam też mój komentarz do owych zmian).

III. Co zatem decyduje o tym czy mamy do czynienia z pracą świadczoną przez przedsiębiorcę w trakcie zwolnienie lekarskiego?

Decyduje o tym rodzaj podejmowanych czynności.

Jeśli okaże się, że przedsiębiorca wykonywał typowe czynności, którymi zajmuje się na co dzień w trakcie prowadzenia działalności będąc zdrowym, to może być to okoliczność, która przesądzi o pozbawieniu go prawa do zasiłku chorobowego.

Dla przykładu wymuszonymi (ta cecha jest bardzo ważna!) działaniami, które przedsiębiorca musi podjąć w czasie rekonwalescencji jest wywiązanie się z pewnych obowiązków jako pracodawca (czynności formalnoprawne), opłacanie podatków, składek ZUS czy podpisanie faktur (ale co do zady już nie ich sporządzenie).

W wyroku z dnia  4 kwietnia 2012 r. (sygn. akt. II UK 186/11) SN stanął na stanowisku, że by móc stwierdzić, że podpisanie dokumentów finansowych świadczy o prowadzeniu działalności gospodarczej, przedsiębiorca musiałby jednocześnie nadzorować swoich pracowników, obsługiwać klientów, organizować pracę założonej firmy, czyli wykonywać zwykle czynności. Tym samym podpisanie przez chorego przedsiębiorcę stosownych faktur przygotowanych przez inną osobę (co podkreślam) – nie pozbawia go prawa do zasiłku. Pamiętajmy jednak, że stanowisko SN w tej kwestii nie jest jednolite.

Proponuję Wam jeszcze inne wyjście z sytuacji: do obsługi firmy, w tym do podpisywania dokumentów, zawsze można ustanowić pełnomocnika, który wszystkim się zajmie (może to być nawet członek rodziny).

IV. Co zatem przedsiębiorca może robić w czasie L4:

• wiemy, że może podpisywać faktury sporządzone przez osobę trzecią oraz inne dokumenty finansowe jeśli nikt inny poza przedsiębiorcą nie jest do tego uprawniony (choć trzeba z tym uważać i dbać o to, by owo podpisywanie miało sporadyczny i wymuszony charakter),

• jeśli jest wspólnikiem w  spółce cywilnej i jego wkład nie polega na świadczeniu usług, to jego udział w zysku wypracowanym przez innych wspólników nie jest wykonywaniem pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 17 ust. 1 u.ś.p.,

• deską ratunku może być również fakt, że wykonywanie w czasie zwolnienia chorobowego określonej pracy przez przedsiębiorcę nie jest sprzeczne z zaleceniami lekarskimi,

• przedsiębiorca może również wziąć ślub w czasie zwolnienia lekarskiego zawierającego adnotację chory może chodzić – co prawda orzeczenie to było wydane w kontekście pracownika, sądzę jednak że można zastosować je w sposób analogiczny do przedsiębiorcy.

V. Czego przedsiębiorca robić nie może korzystając z zasiłku chorobowego?

• zawierać w okresie pobierania zasiłku chorobowego umowy o pracę z nowym pracownikiem w ramach prac interwencyjnych,

• radca prawny nie może wykonywać czynności zawodowych np. sporządzać i podpisywać pisma procesowe, reprezentować przed sądem,

• adwokat – członek zespołu adwokackiego nie może uczestniczyć w rozprawach.

Takie czynności jak obsługa klientów, nadzorowanie pracowników ujmowane jest w orzecznictwie SN jako praca zmierzająca do osiągania  zarobku, a więc stanowiąca podstawę do pozbawienia prawa do zasiłku chorobowego.

Przebywanie przez przedsiębiorcę na zwolnieniu lekarskim wymusza na nim powstrzymywanie się od podejmowania aktywności, którą w świetle orzecznictwa SN uznaje się za pracę zarobkową. Od specyfiki prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności będzie zależało, jaki rodzaj czynności zostanie zaliczony do tej kategorii.

Poniżej podaje też aktualniejszy artykuł, uzupełniający ten wpis:

ZUS | Co może przedsiębiorca robić na zwolnieniu lekarskim?

Podsumowując, każdy przedsiębiorca powinien liczyć się z tym, że prowadząc swój biznes podczas zwolnienia lekarskiego może doprowadzić do pozbawienia się zasiłku za czas choroby. Czasem jednak przy pomocy dobrego prawnika, który gruntowanie zbada określoną sprawę, może się okazać, że nie taki diabeł straszny jak go malują 🙂 I jest albo są pewne okoliczności, które usprawiedliwią aktywność zawodową przedsiębiorcy podczas choroby. Generalnie pamiętajcie: ostrożnie z pracą w czasie absencji chorobowej.

Decyzja ZUS pozbawiająca Was zasiłku chorobowego nie jest ostateczna –  zawsze możecie się od niej odwołać i powalczyć przed sądem o swoje prawa.

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, doradztwa nie wahaj się ze mną skontaktować [email protected]