Test na prawdziwego przedsiębiorcę – zapowiedź czy pewnik? |Optymalizacja podatków i składek ZUS

Niedawno wiceminister finansów , podczas prowadzonego szkolenia, nadmienił, że Ministerstwo Finansów pracuje nad specjalnym testem, który ma oddzielić „prawdziwych przedsiębiorców” od osób, które na działalności gospodarczej wystawiają co miesiąc tylko jedną fakturę jednemu podmiotowi, a tym samym są „pozornymi przedsiębiorcami”.

Uzasadnienia tego pomysłu poszukuje się w możliwości rozliczania się przez przedsiębiorców podatkiem liniowym w wysokości 19% – gdyby nie ta możliwość, przedsiębiorcy opłacaliby podatek według skali podatkowej, co przyniosłoby większe zyski Skarbowi Państwa.

Według wiceministra finansów, test przedsiębiorcy umożliwiłby weryfikację działalności gospodarczej i ewentualnie, wskutek tego, utratę prawa do rozliczania się w ramach podatku liniowego.

Taka weryfikacja prowadziłaby do przekwalifikowania stosunku prawnego łączącego przedsiębiorcę i kontrahenta, i wymuszałaby również odpowiednie zmiany  w zakresie obciążeń na rzecz ZUS

Na razie rzecznik prasowy Ministerstwa Finansów uspokaja, że „test przedsiębiorcy” jest jedynie planem:

W kontekście tzw. testu przedsiębiorcy – ta kwestia dyskutowana jest podczas standardowych analiz związanych z systemem podatkowym. Nie zapadły jednak decyzje co do rozpoczęcia prac nad takim testem. Nie ma też żadnego projektu ani harmonogramu działań

(Tweet z 29 marca 2019 r.).

Nie da się jednak ukryć, że Urząd Skarbowy, przy takiej optymalizacj, najbardziej boli właśnie fakt korzystania z podatku liniowego, ZUS zaś widzi problem w korzystania z preferencji w składkach ZUS, których przy etacie czy umowie zlecenia nie uświadczymy.

Powstaje więc pytanie – czy można na tym etapie jakoś się zabezpieczyć?

I. Formy współpracy w ramach działalności gospodarczej

Przedsiębiorstwa między sobą najczęściej współpracują na podstawie umów cywilnoprawnych – umów o świadczenie usług czy wprost umów zlecenia, czy też umów o dzieło. Często nie sformalizowanych również, poprzestając na umowach ustnych, czy ustaleniach mailiowych.

Jeśli czynności wykonywane w ramach umowy cywilnoprawnej (czy to spisanej czy zawartej w formie ustnej) dotyczą tego samego przedmiotu, który przedsiębiorca wykonuje w ramach działalności gospodarczej (decyduje o tym kod PKD), to przychód z tej umowy, w takiej sytuacji, trzeba zaliczyć do przychodu z działalności gospodarczej i wystawić fakturę.

Umowa cywilnoprawna wykonywana jest po prostu w ramach działalności i nie stanowi odrębnego tytułu do ubezpieczeń.

Jeśli przedmiot umowy cywilnoprawnej jest inny od przedmiotu działalności, to przychód z tej umowy rozliczany jest jako przychód z działalności wykonywanej osobiście, czyli poza działalnością gospodarczą.

Jakie tutaj występuje więc ryzyko?

Jeżeli umowa cywilnoprawna zostaje zawarta między pracodawcą a pracownikiem, który w tej umowie figuruje jako jednoosobowy przedsiębiorca, i jest to jedyna umowa wykonywana w ramach działalności, to umowa może być uznana za wykonywaną poza działalnością, a rozliczaną wspólnie z wynagrodzeniem z tytułu stosunku pracy.

Wynika to z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej:

Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

ZUS dochodzi wówczas do wniosku, że działalność została założona po to, aby obejść przepisy prawa pracy i zoptymalizować koszy zatrudnienia.

W sytuacji, gdy umowa zlecenie jest świadczona tylko i wyłącznie na rzecz pracodawcy to taka umowa nie stanowi odrębnego tytułu do ubezpieczeń społecznych, a obowiązek łącznego rozliczenia przychodu obciąża pracodawcę.

Również w przypadku współpracy B2B, kiedy przedsiębiorca współpracuje tylko z jednym podmiotem, istnieje ryzyko, że  ZUS potraktuje taką umowę za zawartą między przedsiębiorcą z jednej strony a osobą fizyczną z drugiej strony.

Podpowiedź:

Rekomenduję, aby przedsiębiorca świadczący usługi na rzecz nie tylko jednego kontrahenta, wprowadził chociażby sporadyczną współpracę z innymi podmiotami.

Jeżeli zaś przedsiębiorca pozostaje w stosunku pracy i podejmuje współpracę z aktualnym pracodawcą, radzę, aby zlecane prace były inne od tych wykonywanych na etacie (później można bronić się argumentem, że niemożliwe było wykonywanie danego rodzaju prac w ramach zatrudnienia pracowniczego z uwagi na ich charakter, poza tym, dzięki temu istnieje możliwość rozliczania się podatkiem liniowym).

II. Współpraca z byłym pracodawcą

Dość popularnym zjawiskiem jest zmiana sposobu współpracy ze stosunku pracy na stosunek B2B.

Wówczas, były pracownik zakłada działalność i rozpoczyna współpracę z byłym pracodawcą, wykonując te same obowiązki w tym samym miejscu.

W zależności jak stosunek prawny zostanie ukształtowany, na gruncie kodeksu pracy można wysuwać stwierdzenia o dalszym istnieniu stosunku pracy, jeżeli, poza zmianą podmiotową i w zakresie wynagrodzenia, warunki pracy nie uległy zmianie.

Ustawa podatkowa przewidziała już na tę okoliczność art. 5b:

1.Za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1) odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;

2) są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;

3) wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

2.Jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1, uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3.

Aby dana aktywność została uznana za działalność gospodarczą, nie mogą wystąpić w/w elementy charakterystyczne dla stosunku pracy.

To w ramach zatrudnienia pracowniczego, pracownik podlega kierownictwu pracodawcy, a ten ostatni wydaje mu polecenia. W przypadku zatrudnienia pracowniczego, odpowiedzialność materialna pracowników, zasadniczo, również jest ograniczona (za wyjątkiem zawinionego zachowania pracownika).

To pracodawca wypłaca wynagrodzenie nawet w przypadkach nieświadczenia pracy przez pracownika, np. w trakcie jego urlopu wypoczynkowego czy niezdolności do pracy, a zatem, zasadniczo, pracownik posiada zabezpieczenie finansowe.

Podpowiedź:

Konstruując umowę o współpracy, należy nie umieszczać w niej elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, zastępując je następującymi postanowieniami, mianowicie, że wynagrodzenie będzie płatne tylko za wykonane usługi czy że przedsiębiorca samodzielnie decyduje o miejscu i czasie realizacji usługi. Oczywiście, wszelkie postanowienia powinny być adekwatne do rodzaju prowadzonej działalności.

W ślad za słowami wiceministra finansów, należy powstrzymać się od wprowadzania zakazu konkurencji w umowach o współpracy.

III. Optymalizacja ZUS – Preferencyjne składki ZUS

W art. 18a ustawy systemowej zostały określone warunki, na których przedsiębiorcy mają prawo opłacać składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach, tj. od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Prawo do preferencyjnej podstawy wymiaru składek przysługuje przedsiębiorcy przez okres 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Zasada ta nie ma zastosowania do osób, które:

– prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,

– wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Możliwość skorzystania z niższych składek ma zatem przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą, który nie wykonuje, (nawet w części) na rzecz pracodawcy, z którym niedawno łączył go stosunek pracy, czynności takich samych jak na etacie.

Podpowiedź:

Chcąc oszczędzić na składkach rozpoczynając prowadzenie działalności, nawet podejmując współpracę z byłym pracodawcą, należy zadbać, aby w ramach współpracy wykonywane były innego rodzaju czynności niż w ramach stosunku pracy. Powinno to znaleźć również odzwierciedlenie w umowie.

IV. Podatek liniowy jako forma optymalizacji obciażeń podatkowych

Co do zasady, opodatkowanie podatkiem liniowym dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą i uzyskujących z niej dochody.

Ograniczenie wynika z art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jeżeli podatnik, który wybrał sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2, uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:

1) (uchylony)

2) wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym

– w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w sposób określony w art. 30c i jest obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek. stanowi, że wyboru sposobu opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej jednolitą stawką 19% nie mogą dokonać podatnicy, którzy będą uzyskiwać przychody ze świadczenia usług w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym.

Zatem, podobnie jak preferencyjnym oskładkowaniu, sam fakt pozostawania w stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą nie wyklucza opodatkowania w formie podatku liniowego.

Jeżeli podatnik uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy odpowiadających czynnościom, które wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w podatkiem liniowym.

Podpowiedź:

I w tym przypadku, aby zachować prawo do opodatkowania w wysokości 19%, podatnik, współpracując z byłym pracodawcą, może wykonywać usługi inne niż te, które wykonywał na etacie.

Przykładowo, Anna Kowalska do 31 marca 2019 r. pozostawała w stosunku pracy z firmą B. Anna Kowalska pracowała jako fryzjerka. Od 1 kwietnia 2019 r. prowadzi działalność gospodarczą i współpracuje z firmą B, z tym że w ramach współpracy wykonuje masaże relaksacyjne i zajmuje się pielęgnacją paznokci. W tym przypadku Anna Kowalska może skorzystać z preferencyjnego oskładkowania i podatku liniowego.

Optymalizacja składek ZUS i podatku dochodowego to napewno rzecz, leżąca w zainteresowaniu wielu osób. Tym samym naprawdę warto wszystko dobrze zaplanować, żeby w przyszłości nie narazić się na nieprzyjemności ze strony Urzędu Skargowego i ZUS.

Biorąc pod uwagę korzyści, jakie przedsiębiorca może zyskać zaniechując współpracy z byłym czy obecnym pracodawcą bądź zmieniając jej zakres, warto przemyśleć warunki współpracy.

A co ważniejsze, warto szukać więcej niż jednego odbiorcy swoich usług.