Przedsiębiorco – ZUS może uznać, że podlegasz pod ubezpieczenia jako pracownik

Jestem ciekawa, czy spotkałeś(-aś) się z tym, że ZUS może ustalić w drodze decyzji, że nie podlegasz ubezpieczeniom jako przedsiębiorca, a jako pracownik?

Jeśli nie to właśnie się dowiedziałeś(-aś), że ZUS ma do tego kompetencję.

W jakich okolicznościach ZUS może wydać taką decyzję i jakie to może mieć skutki piszę poniżej.

I. Tytuł do ubezpieczeń – co to jest?

Wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej jest tytułem do ubezpieczeń społecznych.

Wielokrotnie pisałam już na blogu i powtórzę raz jeszcze, że istnienie tytułu do ubezpieczeń społecznych w postaci pozarolniczej działalności gospodarczej uzależnione jest od faktycznego wykonywania tej działalność i trwa, w zasadzie, w okresie rzeczywistego wykonywania tej działalności gospodarczej.

Mówi się, że działalność gospodarcza to rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Ustawodawca nie narzuca też zasad prowadzenia działalności gospodarczej, ilości kontrahentów czy zasad ich doboru.

Niemniej, przypominam, że współpraca z byłym pracodawcą wyłącza możliwość skorzystania z preferencyjnych zasad oskładkowania takich jak ulga na start lub czy właśnie preferencyjna podstawa wymiaru składek przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia działalności gospodarczej.

O uldze na start pisałam niedawno na blogu: https://e-prawopracy.pl/zalozenie-dzialalnosci-gospodarczej-a-zus-ulga-na-start/

II. Wykonywanie działalności na warunkach umowy o pracę – czym grozi?

Przedsiębiorca współpracuje ze swoimi klientami na podstawie umów cywilnoprawnych takich jak umowa zlecenia (umowa o świadczenie usług) bądź umowa o dzieło. Zdarza się również tak, że przedsiębiorca nawiązuje dłuższą współpracę ze swoim kontrahentem i przybiera ona postać łudząco podobną do umowy o pracę.

Jeśli przedsiębiorca realizuje zlecenie na podstawie umowy B2B m.in. w takich warunkach:

– w czasie i miejscu narzuconym przez kontrahenta,

– przedsiębiorca pracuje 8 godzin dziennie i średnio 40 godzin tygodniowo,

– kiedy kontrahent kontroluje na bieżąco realizację zlecenia i wydaje polecenia przedsiębiorcy,

to wielce prawdopodobne, że w rzeczywistości jest pracownikiem, a nie samozatrudnionym, w ramach danego stosunku prawnego w świetle ubezpieczeń społecznych.

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych upoważniają wówczas ZUS do wydania decyzji, na podstawie której ZUS obejmuje przedsiębiorcę ubezpieczeniami na zasadach właściwych dla pracownika. Najczęściej rozstrzygnięcie decyzji brzmi następująco:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w …………… stwierdza, że Pan/Pani ………….. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek …………… podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu w okresie od ……………… do ………………… z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia wskazaną w decyzji.

O podobnym problemie mowa w wyroku SN z 8 września 2019 r., I PK 142/18. W tym wyroku Sąd wyjaśnił, że:

– Praca polegająca na prowadzeniu punktu sprzedaży (jako „kierownik sklepu”) może być wykonywana w różnym reżimie prawnym – zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej (umowy o świadczenie usług), także zawartej z osobą prowadzącą działalność gospodarczą (business to business);

– Praca kierownika sklepu, który jako przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zawarł umowę o prowadzenie za wynagrodzeniem w stałej wysokości jednego punktu sprzedaży należącego do sieci handlowej innego przedsiębiorcy ponoszącego ryzyko ekonomiczne, techniczne i osobowe działalności tego punktu i wydającego wiążące polecenia co do bieżącego sposobu kierowania tym punktem, jest świadczona na podstawie stosunku pracy (art. 22 § 1¹ k.p.).

III. Skutki decyzji administracyjnej – rozważ odwołanie od decyzji ZUS

Oczywiście, od tego rodzaju decyzji możesz wnieść odwołanie w terminie 1 miesiąca od doręczenia decyzji.

W odwołaniu trzeba wykazać, że umowa B2B wcale nie była wykonywana na warunkach właściwych dla stosunku pracy. Istotne będzie postępowanie dowodowe, jakie przeprowadzi Sąd, bowiem, żeby decyzja mogła zostać zmieniona, trzeba udowodnić, że wcale nie doszło do przekształcenia stosunku cywilnoprawnego – B2B – na stosunek pracy.

Jeśli odwołanie zostanie oddalone, Twoja sytuacja ubezpieczeniowa ulegnie zmianie. Najważniejszy skutek decyzji jest taki, że zmienia się tytuł do ubezpieczeń społecznych – z wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej na umowę o pracę.

Oznacza to, że Twój pracodawca (płatnik składek) powinien zgłosić Cię do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia w okresie wskazanym w decyzji administracyjnej. Równocześnie, Ty powinieneś(-aś) wyrejestrować się z ubezpieczeń jako przedsiębiorca.

Ponadto, Twój pracodawca ma obowiązek uiścić składki za okres wskazany w decyzji administracyjnej od podstaw wymiaru składek wskazanych w decyzji (z pominięciem przedawnionych składek). Równocześnie, Ty, jako przedsiębiorca, możesz wnosić o zwrot nienależnie opłaconych składek, czyli składek, które zostały opłacone z tytułu działalności gospodarczej w tym samym okresie, w którym ZUS objął Cię ubezpieczeniami jako pracownika.

Na koniec sygnalizuję, że w związku z taką decyzją ZUS trzeba podjąć odpowiednie działania odnośnie do zawieszenia bądź zakończenia wykonywania działalności gospodarczej w okresie objętym decyzją.

IV. Podsumowanie

Temat dzisiejszego wpisu w praktyce nie jest łatwy. Postępowania, jakie toczą się w wyniku odwołań od decyzji zmieniających jeden tytuł do ubezpieczeń na drugi, są długoletnie i najczęściej nie kończą się na jednej rozprawie.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”shadow-down-left” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Hassan Pasha on Unsplash