Przedawnienie składek ZUS. Czy na pewno musisz opłacić zaległe składki ZUS?

Masz zaległości z tytułu płatności składek w ZUS?

Przeczytaj co zrobić w sytuacji, gdy ZUS domaga się zwrotu składek za okres kilku lat wstecz?

ZUS jak każdy wierzyciel dochodzi swoich wierzytelności nie zważając na okresy przedawnienia. Bardzo często próbuje odzyskać zaległe składki ZUS po wielu latach, po upłynięciu okresu przedawnienia.

Tak więc po otworzeniu koperty zobowiązującej do zapłaty zaległych składek, sprawdź czy naprawdę musisz je opłacać. Sprawdź, czy nie nastąpiło przedawnienie składek ZUS?

I. Przedawnienie – ale co to w ogóle jest?

Przedawnienie to możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie określonego prawem terminu.

Jeśli więc wierzyciel zażąda spłaty roszczenia (w naszym przypadku ZUS), które się przedawniło, dłużnik może skutecznie uwolnić się od tego żądania.

Wynika to z treści art. 117 §2 kodeksu cywilnego:

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Samo roszczenie – wbrew powszechnemu mniemaniu – nie wygasa samo w sobie, zmienia tylko swój charakter. Staje się tzw. zobowiązaniem naturalnym (niezupełnym).

Co to oznacza?

Wierzyciel (ZUS) wciąż może legalnie dochodzić swojego roszczenia nawet po upływie terminu przedawnienia. To dłużnik, czyli Ty, możesz natomiast podnieść zarzut, że dług jest przedawniony. Zarzut ten zostanie uznany, tylko jeśli go „podniesiesz”. Jeśli spełnisz świadczenie przedawnione, opłacisz zaległe składki ZUS, nie będą one świadczeniem nienależnym, nie będziesz mógł domagać się ich zwrotu.

II. Przedawnienie składek ZUS, nie tak łatwo ustalić ów okres.

Zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Za moment wymagalności przyjąć należy dzień, w którym składki winny zostać uiszczone przez płatnika.

Do końca 2011 roku obowiązywał okres przedawnienia składek ZUS wynoszący 10 lat. Tak długi okres przedawnienia został wprowadzony w roku 2003 (przed tą datą okres przedawnienia składek również wynosił 5 lat).

Od 1 stycznia 2012 roku okres przedawnienia ponownie wynosi 5 lat licząc od dnia, w którym składki stały się wymagalne.

W nowych przepisach znalazło się jednak pewne zastrzeżenie. Otóż jeśli składki stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2012 r., to nowy 5-letni bieg przedawnienia i tak zaczyna się dopiero od dnia 1 stycznia 2012 r. Wyjątek stanowi sytuacja w której składki wymagalne przed dniem 1 stycznia 2012 r., zgodnie ze starym 10-letnim biegiem przedawnienia, przedawniłyby się wcześniej. W takiej sytuacji, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu, a nie zgodnie z nowymi przepisami.

Aby zrozumieć powyższe uregulowania warto przedstawić kilka przykładów:

I.

Firma X sp. z o.o. posiada zaległości z tytułu płatności składek za rok 2009. Składki były wymagalne na dzień 15 czerwca 2009 roku. Tym samym według wówczas obowiązujących przepisów uległyby one przedawnieniu z dniem 15 czerwca 2019 roku, jednak z uwagi na nowelizację zastosowanie znajdzie krótszy termin przedawnienia tj. 5 lat.

Okres ten jednak będzie liczony od dnia 1 stycznia 2012 roku, a tym samym do przedawnienia roszczenia dojdzie z dniem 1 stycznia 2017 roku.

II.

Płatnik składek, prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Y  posiada zaległości z tytułu płatności składek za rok 2004. Składki były wymagalne na dzień 15 września 2004 roku. Tym samym według wówczas obowiązujących przepisów uległyby one przedawnieniu z dniem 15 września 2014 roku. Biorąc natomiast pod uwagę nowelizację dopiero 1 stycznia 2017 roku. W związku z tym prymat w tym przykładzie będzie miał wcześniejszy termin tj. 15 września 2014 roku i to z tym dniem dojdzie do przedawnienie roszczenia.

III. Przerwanie biegu przedawnienia składek ZUS

Pamiętaj jednak, iż sam upływ określonego przepisami czasu nie przesądza o tym, że do przedawnienia roszczenia doszło.

Istnieją bowiem sytuacje, w których dochodzi do przerwania biegu terminu przedawnienia.

Sytuacje, w których dochodzi do przerwania biegu przedawnienia to:

1. zawarcie umowy o rozłożeniu na raty zaległych należności lub odroczenia terminu płatności do dnia terminu płatności ostatniej raty albo odroczonej należności z tytułu składek (uwaga: w razie zawarcia umowy o odroczeniu terminu płatności bieg terminu przedawnienia nie rozpocznie się),
2. od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania zaległych należności do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego,
3. gdy wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd, bieg terminu zawieszenia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez dwa lata,
4. od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy.

Istotne jest, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma wiele możliwości, by doprowadzić do przerwania biegu przedawnienia zobowiązań z tytułu niezapłaconych składek.

Dla przykładu: bieg przedawnienia zaległych składek jest przerywany, w sytuacji podjęcia czynności przez ZUS, które zmierzałyby do wyegzekwowania zaległych składek.

Dodatkowo wydanie decyzji w przedmiocie ustalenia obowiązku  podlegania ubezpieczeniom społecznym lub w zakresie podstawy wymiaru składek, obowiązku opłacania składek na te ubezpieczenia, powoduje analogiczny skutek.

Istnieją też sytuacje, w których nie dochodzi do rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia. Należą do nich: zawarcie z ZUS umowy o odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek lub o rozłożenie należności na raty (układ ratalny).

Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się wówczas, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia zawarcia umowy do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty.

Korzyścią z takiego rozwiązania jest brak naliczania odsetek za zwłokę począwszy od dnia następnego po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.

IV. Co zrobić jeśli ZUS mimo, iż okres przedawnienia minął, dochodzi zaległych składek ZUS?

Jeżeli ZUS wyda decyzję o wysokości Twojego zadłużenia, związanego ze składkami ZUS – i nie zgadzasz się z tą decyzją – to należy złożyć od niej odwołanie do właściwego sądu w terminie miesiąca od dnia otrzymania decyzji, podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia i wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji.

Jeśli zaś nie doszło do przedawnienia składek ZUS, możesz rozważyć czy kwalifikujesz się do umorzenia składek ZUS lub rozłożenia zadłużenia ZUS na raty (układ ratalny z ZUS).

Rozważ też kwestię ewentualnej upadłości konsumenckiej, przeczytasz o niej więcej na drugim moim blogu.

Przykładowo zachęcam do zapoznania się z wpisem:

Upadłość konsumencka – ABC upadłości konsumenckiej