Ochrona pracy kobiet w ciąży

Jesteś w ciąży lub planujesz, ale nie wiesz jaka ochrona będzie Ci przysługiwała w trakcie tego okresu, chciałabyś się dowiedzieć czy pracodawca może rozwiązać z Tobą umowę w trakcie urlopu macierzyńskiego… Ten wpis właśnie będzie odpowiadał na takie pytania. Zapraszam do jego przeczytania.

I. Zasada – czy kobietę w ciąży można zwolnić z pracy?

Pracownice w okresie ciąży korzystają ze szczególnej ochrony stosunku pracy, która rozpoczyna się z początkiem ciąży.

Zgodnie bowiem z art. 177 § 1 k.p.:

pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży pracownicy, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że …

i tu zaczynają się nieliczne wyjątki.

II. Kiedy można wypowiedzieć umowę w okresie ciąży/urlopu macierzyńskiego?:

⇒ pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży w trybie dyscyplinarnym.

Może to jednak nastąpić, tylko gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika i gdy reprezentująca go zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na rozwiązanie umowy w takim trybie.

W przypadku gdy nie ma zakładowej organizacji związkowej u pracodawcy – pracodawca sam podejmuje taką decyzję.

⇒ z winy pracownika – o jakich sytuacjach tu mowa – oczywiście tych wymienionych w art 52 KP czyli:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
• popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

⇒  w razie ogłoszenia upadłości i/lub likwidacji pracodawcy 

W takiej sytuacji termin rozwiązania umowy powinien zostać uzgodniony z zakładową organizacją związkową reprezentującą kobietę (jeśli takowa jest u pracodawcy).

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownicy do czasu rozwiązania umowy inne zatrudnienie, odpowiednie ze względu na jej kwalifikacje i stan ciąży.

Jeżeli pracodawca nie ma takiej możliwości, wówczas do dnia porodu pracownicy przysługuje zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

III. Umowy terminowe / na czas określony, a ochrona kobiet w ciąży.

Co w przypadku kiedy kobieta w ciąży jest zatrudniona w ramach umów terminowych? Czy ochrona przed zwolnieniem przysługuję?

Odpowiedź na te pytania zależy od rodzaju tej umowy, długości jej trwania oraz stanu ciąży:

• w przypadku umów na okres próbny nie dłuższych niż 1 miesiąc oraz umów na zastępstwo – umowy te rozwiążą się z upływem okresu, na jaki były zawarte, bez względu na stan zaawansowania ciąży. Czyli stan ciąży oraz sam fakt bycia w ciąży niestety nie da żadnego uprawnienia kobiecie.
• w przypadku, gdy pracownica w ciąży jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę:
• na czas określony,
• na czas wykonania określonej pracy,
• na okres próbny przekraczający 1 miesiąc, a umowa uległaby rozwiązaniu po upływie 3. miesiąca ciąży stosunek pracy ulega automatycznemu wydłużeniu do dnia porodu

Stan ciąży pracownicy powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim. Udokumentowanie stanu ciąży należy do lekarza, który wystawia odpowiednie zaświadczenie lekarskie. (Sąd Najwyższy uznał, że termin upływu trzeciego miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (czyli 3 x 28 dni).

Jeśli jesteś na urlopie macierzyńskim, a termin twojej umowy dobiega końca to niestety umowa się nie przedłuży, ulegnie ona rozwiązaniu z upływem czasu, na który była zawarta.

W tej sytuacji urlop macierzyński będzie trwał tylko do dnia rozwiązania umowy o pracę. Jednakże po rozwiązaniu umowy o pracę zachowasz prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek ten będzie wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do dnia, w którym uległby zakończeniu urlop macierzyński, gdybyś pozostawała w stosunku pracy.

IV. Gdy pracownica nie wie, że jest w ciąży

Rozważmy parę sytuacji z tym związanych:

• w przypadku, gdy kobieta w dniu wypowiedzenia nie była w ciąży, natomiast była w ciąży w dniu rozwiązania umowy – pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę, wypowiedzenie, które wręczył staję się wadliwe, powinien wycofać je (za zgodą pracownicy).

Wypowiedzenie jest nadal wadliwe gdy ciąża ta skończy się poronieniem przed upływem okresu wypowiedzenia.

Ponowne wypowiedzenie może nastąpić dopiero po powrocie jej do pracy.

• w razie, gdy kobieta zaszła w ciąże w okresie wypowiedzenia, powiadomiła pracodawcę o tym już po rozwiązaniu umowy o pracę – takie rozwiązanie umowy o pracę również jest wadliwe, pracodawca również powinien cofnąć takie wypowiedzenie i przywrócić pracownicę do pracy.
• pracownica sama złożyła wypowiedzenie umowy o pracę lub zawarła z pracodawcą porozumienie stron rozwiązujące umowę, nie wiedząc, że jest w ciąży – w takim wypadku może uchylić się od skutków prawnych swojego oświadczenia, powołując się na błąd jako wadę tego oświadczenia.
• jednakże, jeśli złożyła takie oświadczenie, nie będąc w ciąży i zaszła w nią w okresie wypowiedzenia, które jest skutkiem złożonego oświadczenia, to takie rozwiązanie umowy o pracę nie będzie niezgodne z prawem.

V. Wypowiedzenie zmieniające też niedopuszczalne

Zakaz wypowiadania umowy o pracę kobiecie w okresie ciąży dotyczy nie tylko wypowiedzenia definitywnego, rozwiązującego umowę o pracę, ale również wypowiedzenia zmieniającego – modyfikującego dotychczasowe warunki pracy i płacy.

Tu też jednak mamy jeden wyjątek, a mianowicie:

• pracodawca przeprowadzający zwolnienia grupowe z innych przyczyn niż likwidacja lub upadłość, może dać pracownicy w ciąży wypowiedzenie zmieniające, jeśli nie jest możliwe dalsze jej zatrudniania na dotychczasowym stanowisku.

Jeśli takie wypowiedzenie miałoby skutkować obniżeniem jej wynagrodzenia, to przysługuj jej dodatek wyrównawczy przez cały okres objęty ochroną.

A jakie są konsekwencję wadliwego rozwiązania umowy z kobietą w ciąży

o tym napiszę już wkrótce…