Na temat pozorności zatrudnienia opublikowałam na blogu już kilka wpisów.
Dzisiaj wracam do tego tematu z uwagi na wzmożone kontrole ZUS w tym zakresie.
Poniżej odniosę się do kilku zarzutów, którymi lubi posługiwać się ZUS.
I. Czas od podjęcia zatrudnienia do powstania niezdolności do pracy – im krótszy tym większe szanse na zakwestionowanie zatrudnienia
ZUS poddaje kontroli umowę o pracę w szczególności w sytuacji, w której w niedługim czasie po zawarciu umowy o pracę (miesięcznym, dwumiesięcznym etc.) okazuje się, że pracownik staje się niezdolny do pracy (często ma to miejsce względem kobiet, które stają się niezdolne do pracy z powodu ciąży).
Jest to często absurdalny zarzut jednakże tą absurdalność należy wykazać, udowadniając bez cienia wątpliwości, iż praca była wykonywana.
Patrząc pod kątem pracodawcy to nie zawsze zdają on sobie sprawę, że pracownica jest w ciąży. Na początkowym etapie ciąży, bądź pracownica po prostu nie posiada wiedzy o ciąży, bądź niekiedy nie informuje o tym pracodawcy (i nie ma takiego obowiązku).
Stan ciąży nie jest również stwierdzany w trakcie wstępnych badań lekarskich. Pracodawca nie może zadawać także pytań odnośnie do planów związanych z macierzyństwem.
Co do zasady, pracownika nie powinno się wybierać kierując się kryterium płci i możliwością zajścia w ciążę lub stanem ciąży (wyjątek dotyczy chociażby prac wzbronionych kobietom w ciąży).
Wynika to z przepisów kodeksu pracy, przykładowo, z:
– Art. 183a § 1 k.p.:
Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy […];
– Art. 183b § 1 k.p.:
Za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, z zastrzeżeniem § 2-4, uważa się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 183a § 1, którego skutkiem jest w szczególności:
1) odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy […].
Jeśli chodzi o sam okres od nawiązania stosunku pracy do przejścia na zwolnienie lekarskie, możliwość nawiązania stosunku pracy nie jest uzależniona od okresu trwania umowy – istnieje przecież nawet umowa o pracę na okres próbny, która może trwać tylko 2 tygodnie.
Powstanie tytułu do ubezpieczeń społecznych, który w następstwie daje prawo do zasiłku chorobowego, w związku z zawarciem umowy o pracę również nie jest uzależnione od okresu, na jaki umowa została zawarta.
Zarzut organu rentowego dotyczący krótkiego okresu zatrudnienia do momentu powstania niezdolności do pracy nie znajduje poparcia w przepisach prawa.
Jeszcze raz jednak podkreślę, iż ważne jest jednak to, aby w tym krótkim okresie zatrudnienia udowodnić, że pracownik faktycznie pracował.
II. Pozorność zatrudnienia według ZUS?
ZUS zwraca uwagę na potrzebę zatrudnienia
Może nam się wydawać, że to w gestii pracodawcy pozostaje podjęcie decyzji, czy zatrudnić pracownik, na jakie stanowisko, w jakim wymiarze czasu pracy.
Niestety, w sprawach o pozorność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia jest kontrolowana przez ZUS.
W przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie.
Przy ocenie pozorności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy
(wyrok SA w Szczecinie z dnia 15 października 2019 r., III AUa 116/19).
To pracodawca lub pracownik w toku postępowania administracyjnego lub sądowego ma obowiązek udowodnić, że istniała potrzeba zatrudnienia. Kiedy taka przyczyna zatrudnienia występuje? Na co się powoływać?
Przykładowo, brak kwalifikacji i doświadczenia zawodowego do pracy na danym stanowisku po stronie nowo zatrudnianego pracownika (jeżeli mowa o stanowisku specjalistycznym, np. księgowa, specjalista ds. HR), nie świadczą o potrzebie zatrudnienia tego pracownika.
Z kolei, sezonowy wzrost sprzedaży u pracodawcy (np. w przypadku lodziarni lub kawiarni w sezonie letnim, księgarni przed 1 września każdego roku kalendarzowego) lub rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem poprzednio wykonującym dany rodzaj pracy lub umowy o świadczenie usług z podmiotem zewnętrznym i konieczność powierzenia tej pracy innemu pracownikowi, już świadczą o takiej potrzebie.
Z punktu widzenia prawnika, muszę zaznaczyć, że istotne są dokumenty na potwierdzenie ww. okoliczności bądź świadkowie.
Przykładowo, dobrze byłoby dysponować dokumentami finansowymi potwierdzającymi wzrost sprzedaży i przychodów bądź ustanie stosunku pracy/umowy cywilnoprawnej i przeprowadzenie rekrutacji na dane stanowisko.
ZUS też weryfikuje co się stało z miejscem pracy po przejściu na zasiłek chorobowy przez pracownika, którego ZUS weryfikuje. Czy ktoś został zatrudniony na jego miejsce czy też nie? Jeśli nie – to dlaczego?
III. Sytuacja finansowa pracodawcy pod lupą ZUS w przypadku weryfikowania zatrudnienia.
ZUS, jak i sądy ubezpieczeń społecznych, żądają od płatników składek przedkładania dokumentacji finansowej z okresu zatrudnienia konkretnego pracownika i okresu poprzedzającego to zatrudnienie.
Ma to umożliwić ustalenie, czy sytuacja finansowa płatnika składek pozwalała na zatrudnienie pracownika, a właściwie poniesienie kosztów jego zatrudnienia. Porównuje się przychody pracodawcy, występowanie dochodu lub straty oraz wysokość wydatków, w tym obciążeń publicznoprawnych.
Najczęściej, organy wymagają dokumentów takich, jak: deklaracji rocznych o zaliczkach na podatek dochodowy, deklaracje dla podatku od towarów i usług oraz księgi przychodów i rozchodów.
Nie ulega wątpliwości, że czasem mamy do czynienia z oczywistą sytuacją, w której pracodawca wcale nie jest w dobrej kondycji finansowej, a decyduje się na zatrudnienie pracownika, któremu musi wypłacić wynagrodzenie oraz opłacić składki i odprowadzić zaliczkę na podatek. Jeżeli zatrudnienie związane jest z generowaniem strat, jest to argument przemawiający za pozornością zatrudnienia.
Jak Sądy patrzą na sytuacje finansową pracodawcy weryfikując zatrudnienie kwestionowane przez ZUS?
Czasem sądy łagodniej oceniają sytuację finansową pracodawcy. W jednym z orzeczeń, sąd wskazał, że warto zwrócić uwagę na to, czy pracodawca przeznacza środki pieniężne na inwestycje czy spłatę zobowiązań, a także czy uznaje istniejące zadłużenia i podejmuje kroki w celu ich spłaty. Są to okoliczności sprzyjające pracownikowi i pracodawcy.
Wyrok SO Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 21 grudnia 2021 r., VII U 487/20:
Niezależenie jednak od powyższego stwierdzenia, w toku postępowania płatnik składek przedłożył sprawozdania finansowe za lata 2018-2019 z których wynika, że spółka choć odnotowała znaczną stratę z działalności w 2019 r., to jednocześnie nastąpiło istotne (niemal dwukrotne) podwyższenie jej obrotów finansowych w porównaniu do roku poprzedzającego, co też ocenie Sądu należy uznać za zupełnie wystarczające do zatrudnienia odwołującej za wynagrodzeniem przewidzianym w spornej umowie o pracę.
Powołana przy tym okoliczność zadłużenia spółki z tytułu nieopłaconych składek, zgodnie z wyjaśnieniami J. S. (1) oraz korespondującymi z nimi informacjami wynikającymi z wewnętrznej korespondencji pracowników ZUS, została uregulowana poprzez ustalenie planu ratalnego spłaty zaległości spółki w 2020 r.
IV. ZUS zarzuca pozorność zatrudnienia – Podsumowanie
Wymienione przeze mnie zarzuty to jedynie kilka z najczęściej pojawiających się zarzutów w decyzjach ZUS.
Oczywiście, musisz pamiętać, że każdy zarzut należy rozpatrywać indywidualnie i indywidualnie podchodzić do jego „zwalczania”.
Mogę również zapewnić Cię, że jeśli faktycznie pracowałaś / pracowałeś i przedstawisz dowody swojej pracy to można spór z ZUSem wygrać. Ważne jednak nie ignorować zarówno postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez ZUS, jak i wskazać obszernie dowody mogące przekonać ZUS i Sąd do Twoich racji.
Ani ZUS, ani Sąd -na samo słowo Ci nie uwierzy.
Mam nadzieję, że moje wskazówki pomogą Ci zrozumieć postępowanie ZUS i świadomie podjąć decyzje czy składać odwołanie od decyzji ZUS – wchodzić w spór z ZUS, w zakresie kwestionowanej umowy o pracę.
[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli potrzebujesz porady prawnej, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]
Photo by Louis Hansel on Unsplash
Napisz komentarz