ZUS kwestionuje umowę o pracę -> Odwołanie od decyzji ZUS

Decyzje ZUS dotyczące podważania umów o pracę to jedne z częstszych decyzji ZUS, które trafiają do mnie do analizy czy też w dalszej drodze do napisania odwołania i prowadzenia sprawy przeciwko ZUS w sądzie.

Na temat tego zagadnienia, pisałam artykuły już 6 lat temu i nadal jest to jeden z popularniejszych tematów, a co za tym idzie problemu z którym wielu Czytelników bloga się musi borykać.

Dlaczego ZUS kwestionuje umowy o pracę? Czy może to robić? I jak bronić się przed podważeniem umowy o pracę?

Dziś odpowiem na te wszystkie nurtujące Cię pytania.

I. Dlaczego i kiedy ZUS kwestionuje umowy o pracę?

Z przesyłanych przez Klientów decyzji jasno wynika, kiedy najczęściej możemy się z problemem kwestionowania umowy o pracę przez ZUS spotkać.

ZUS weryfikuje zatrudnienie pracowników najczęściej z tego powodu, że po krótkim okresie od zawarcia umowy o pracę występuje on o wypłatę zasiłku chorobowego.

Czyli krótki okres zatrudnienia, świadczenia pracy i szybkie powstanie niezdolności do pracy to sygnał dla ZUS, żeby takie zatrudnienie weryfikować.

ZUS wpierw w postępowaniu wyjaśniającym weryfikuje taki czy zatrudnienie nie jest fikcyjne, a czynności wynikające ze stosunku pracy są/były rzeczywiście świadczone przez pracownika.

II. Czy ZUS może kwestionować umowy o pracę?

Tak, może. Ta kwestia niezliczoną ilość razy rozpatrywana była przez Sądy.

Podam przykładowo dwa orzeczenia Sądów, które powinny rozwiać wszelkie wątpliwości:

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 lutego 2018 r., III AUa 123/17:

O tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy, stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacanie składek, a nawet wystawienie świadectwa pracy, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy,
a wynikających z treści art. 22 § 1 k.p.

Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Pozorność umowy wynikająca z art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. zachodzi, gdy pomimo zawarcia umowy praca nie jest w ogóle świadczona, jak i wówczas, gdy okoliczności faktyczne jej wykonywania nie wypełniają cech stosunku pracy.

Wyrok Sądu Apelacyjnego  w Gdańsku z dnia 25 listopada 2015 r., III AUa 999/15:

Pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę.

III. ZUS kwestionuje umowę o pracę – jak się bronić?

Jak wskazują powyższe orzeczenia trzeba udowodnić ZUSowi oraz następnie w razie sporu, Sądowi, że praca była faktycznie i rzeczywiście wykonywana w ramach umowy o pracy.

Trzeba udowodnić, iż wypełniło się art. 22 § 1 kodeksu pracy , który mówi, iż:

przez nawiązanie stosunku pracy rozumie się sytuację, w której pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez tego pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Trzeba więc udowodnić:

⇒ wykonywanie pracy osobiście przez pracownika,

⇒ powtarzalność pracy w codziennych lub dłuższych odstępach czasu,

⇒ wykonywanie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę,

⇒ podporządkowanie pracownika kierownictwu pracodawcy,

⇒ odpłatność wykonywanej pracy.

Należy też wykazać, iż istniała rzeczywista potrzeba zatrudnienia pracownika, a do czasu powstania niezdolności do pracy obowiązki pracownicze były rzeczywiście wykonywane.

Co ważne, nie można skupić się tylko na słowach, trzeba wykonywanie czynności udowodnić bądź chociaż uprawdopodobnić. Czyli przedstawić wiarygodne dowody na świadczenie pracy. 

ZUS, jak i sądy rozpoznające odwołania od decyzji ZUS,  weryfikują również to, czy przed zatrudnieniem Pracownika była zatrudniona inna osoba wykonująca Jej obowiązki. ZUS weryfikuje również to, czy został zatrudniony nowy pracownik w miejsce Pracownika, który „poszedł na zwolnienie lekarskie”.

Żeby udowodnić pierwsze trzy cechy stosunku pracy warto przedstawić listy obecności czy ewidencje czasu pracy potwierdzające obecność pracownika na stanowisku pracy, tj. potwierdzających przybycie i obecność w pracy.

Warto też jednak udowodnić te okoliczności przykładowo zeznaniami świadków, współpracowników, którzy będą w stanie potwierdzić, że pracownik świadczył pracę od poniedziałku do piątku, w stałych godzinach i w konkretnym miejscu.

Jeśli pracownik wykonuje zaś pracę biurową, ZUS i Sądy wymagają dokumentów z podpisami takiego Pracownika. Jeśli pracownik zajmuje stanowisko, na którym obsługuje skrzynkę e-mail, warto przedstawić przykładową korespondencję Pracownika – oczywiście z adresu e-mail przypisanego do Pracownika.

• Podporządkowanie pracownika – co to jest i jak je udowodnić?

Zdaję sobie sprawę, że jest to kwestia mało nowoczesna ale owo podporządkowanie odróżnia właśnie umowę o pracę od przykładowo umowy zlecenia, czy też świadczenia pracy w ramach działalności gospodarczej.

Podporządkowanie to nic innego jak kierownictwo ze strony pracodawcy przejawiające się w wydawaniu poleceń, wyznaczaniu zadań do wykonania i ich terminów, w udzielaniu pochwał czy nagan.

O podporządkowaniu świadczą także polecenia kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy.

Wobec tego, warto wyjaśnić, która osoba lub osoby kierowały pracą pracownika, przede wszystkim kto wyznaczał zadania do wykonywania i jak wykonanie kontrolował.

• Czy wystarczą jako dowody pracy dokumenty w postaci podpisanej umowy o pracę, odbicie szkolenia BHP, zaświadczenie lekarskie potwierdzające zdolność do pracy?

Konkretnie odpowiem – nie, nie wystarczą.

Umowa o pracę, dokument potwierdzający odbycie szkolenia z zakresu BHP, zaświadczenie lekarskie potwierdzające zdolność do pracy czy listy płac oczywiście świadczą o tym, iż przedsięwzięte zostały czynności świadczące o zamiarze realizacji stosunku pracy, jednak, są to tylko dokumenty, które nie świadczą jednoznacznie o realizacji obowiązków pracowniczych.

Ww. dokumenty potwierdzą gotowość i możność świadczenia pracy, niemniej, konieczne w razie sporu z ZUS jest  przedłożenie dokumentów czy innych dowodów wprost związanych z realizacją obowiązków pracowniczych.

IV. Zatrudnienie członka rodziny / znajomego jako okoliczność, którą ZUS często kwestionuje.

Bardzo często w swych decyzjach ZUS kwestionuje zatrudnienie członka rodziny, tj. brata, siostry, małżonka, dziecka.

Należy jednak pamiętać, iż przepisy prawa pracy nie zabraniają zatrudniania członków rodziny czy znajomych.

Temu zagadnieniu poświęciłam, oddzielny wpis, do którego przeczytania Cię zachęcam. Znajdziesz go tutaj.

ZUS bardzo też kwestionuje zatrudnienie z uwagi na fakt, iż do jego nawiązania doszło w okresie ciąży.

V. Ciąża w momencie zatrudnienia – czy ZUS podważy zatrudnienie? 

Zgodnie z przepisami prawa pracy, sam fakt bycia w ciąży nie jest okolicznością wyłączającą możliwość zatrudnienia.

W świetle aktualnego orzecznictwa, cel zawarcia umowy  o pracę w postaci uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą.

Przykładowo zgodnie z wyrokiem SA w Łodzi z dnia 21 kwietnia 2017 r., III AUa 736/16:

Nawet jeżeli celem podjęcia zatrudnienia przez kobietę w ciąży, jest dążenie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie świadczy to o zamiarze obejścia prawa, jeżeli umowa o pracę jest faktycznie wykonywana.

Niemniej, ZUS analizuje bardzo często kwestię zawarcia umowy o pracę i momentu zajścia w ciążę w celu wykazania, że nie istniała potrzeba zatrudnienia, a umowa o pracę miała zagwarantować tylko ochronę zdrowotną i świadczenia z ubezpieczenia chorobowego.

Wobec tego, w takiej sytuacji,  konieczne jest wykazanie, że skoro Pracownica była zdolna do wykonywania pracy (zostało wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwskazań do wykonywania pracy), to tę pracę rzeczywiście wykonywała i udowodnić to, iż faktycznie praca była świadczona.

Jeśli będą dowody na świadczenie pracy, są duże szanse na korzystną decyzje ZUS czy też orzeczenie Sądu.

VI. Co zrobić, jeśli ZUS zakwestionuje umowę o pracę?

Jeśli ZUS zakwestionuje umowę o pracę i się z tym nie zgadzasz, to oczywiście rozważ złożenie odwołania od decyzji ZUS. 

Nie ma innej drogi. Jeśli jednak jesteś pewna/y swych racji, to też nie ma co się obawiać tego kroku. Trzeba podjąć to wyzwanie i udowodnić swoje racje w Sądzie.

Możesz skorzystać z darmowego wzoru odwołania od decyzji ZUS, który znajdziesz tutaj. Możesz też powierzyć swoją sprawę prawnikowi, który specjalizuje się w sporach z ZUS.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Lopez Robin on Unsplash