Zmiany w uprawnieniach rodzicielskich – cz. 3 – urlop ojcowski, urlop wychowawczy, opieka nad dzieckiem

Dzisiejszy artykuł jest kontynuacją modyfikacji, które wprowadził ustawodawca do urlopów związanych z rodzicielstwem. Poprzedni wpis znajdziecie tutaj i tutaj.

Zmiany, które zaczną obowiązywać z początkiem 2016 r. nie dotyczą jedynie urlopu rodzicielskiego, o którym pisałam w poprzednich wpisach. Ustawodawca zmienił pewne kwestie zarówno w urlopie ojcowskim, jak i w urlopie wychowawczym czy w zwolnieniu od pracy z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

 7.      Zmiany dotyczące urlopu ojcowskiego

(numeracja jest kontynuacją poprzednich wątków)

Od nowego roku nastąpią zmiany zasad udzielania urlopu ojcowskiego.

Już od 02 stycznia 2016 r. pracownik – ojciec będzie mógł skorzystać z przysługującego mu urlopu ojcowskiego:

a)     do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia, bądź

b)     do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjętego decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.

Zatem w stosunku do aktualnego stanu prawnego, wydłużono czas, do którego pracownik – ojciec wychowujący dziecko będzie mógł złożyć wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego – o 1 rok.

Przepisy dotyczące wymiaru urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego uzależniają wymiar tych rodzajów urlopów od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Warunku tego nie ma przy urlopie ojcowskim. Nawet jeżeli dojdzie do porodu mnogiego, wymiar urlopu ojcowskiego pozostaje bez zmian.

To czego do tej pory nie było, a zostało przewidziane w nowelizacji przepisów, to możliwość podzielenia tego rodzaju urlopu na dwie części.

Obecnie ojciec może skorzystać z urlopu ojcowskiego wyłącznie w całości.

Po zmianach wprowadzono zasadę, że każda z części urlopu ojcowskiego nie może być krótsza niż tydzień.

Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że można wykorzystać ten urlop dwukrotnie w wymiarze 1 tygodnia (każda z części urlopu ojcowskiego może zostać przewidziana w wybranym przez pracownika – ojca momencie), bądź całościowo w wymiarze 2 tygodni.

Przykładowo: Pracownikowi urodziło się dziecko 10 października 2015 r.

Urlop ojcowski może zostać wykorzystany najpóźniej 09 października 2017r. Pracownik sam zadecyduje czy wykorzysta go w całości, przy czym najpóźniejszy możliwy termin, to czas między 26 września 2017r. a 09 października 2017r. lub w dwóch turach. Druga część urlopu ojcowskiego może zostać wykorzystana najpóźniej od 03 października do 09 października 2017r.  

 8.      Zmiany dotyczące  urlopu wychowawczego

Urlop wychowawczy jest urlopem fakultatywnym i takim pozostanie po zmianach przepisów.

Wydłużeniu ulegnie okres wykorzystania urlopu wychowawczego.

Dotychczasowe przepisy pozwalają skorzystać z tego rodzaju urlopu najpóźniej do ukończenia przez dziecko 5. roku życia, najwyżej w 5 częściach.

Po nowelizacji rodzice będą mogli ubiegać się o udzielenie urlopu wychowawczego na czas nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. lat, również w maksymalnie 5 częściach.

Przykładowo: jeżeli dziecko urodziło się 25 stycznia 2010r., to urlop wychowawczy mógł zostać udzielony maksymalnie do 24 stycznia 2015r.

Inaczej sytuacja kształtuje się dla dziecka urodzonego 25 stycznia 2016r.

Urlopu tego będzie można udzielić do końca grudnia 2022r. W pierwszej sytuacji rodzice mają zatem równe 5 lat na skorzystanie z tego rodzaju urlopu. W drugiej sytuacji – czas na udzielenie tego urlopu wyniesie blisko 7 lat.

Po zmianach urlop wychowawczy będzie udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem tego urlopu (aktualnie są to 2 tygodnie).

Pracodawca będzie zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Jeżeli wniosek ten został złożony bez zachowania terminu – pracodawca udziela urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku.

Pracownik będzie mógł, jak dotychczas, wycofać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu, składając pisemne oświadczenie w tej sprawie.

Pamiętać jednak należy o tym, że ustawodawca wraz z wprowadzeniem nowych przepisów do kodeksu pracy powiązał urlop rodzicielski z urlopem wychowawczym (była o tym mowa w poprzednim artykule). Jeżeli pracownik-rodzic zdecyduje się część urlopu rodzicielskiego wykorzystać niebezpośrednio po zakończeniu poprzedniej jego części, to liczba wykorzystanych w ten sposób części urlopu rodzicielskiego pomniejszy liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.

Przykład: pracownica urodziła dziecko 15 stycznia 2016r. Część urlopu rodzicielskiego (16 tygodni) zamierza wykorzystać bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Kolejne 16 tygodni przysługującego urlopu chciałaby rozbić na dwie części, po 8 tygodni każda, z czego pierwszą część wykorzystać w 2017 r., a drugą w 2018r.

Faktycznie pracownica zamierza dwie części urlopu rodzicielskiego wykorzystać w innych (dogodnych dla siebie) terminach. Może to uczynić w świetle nowych przepisów, przy czym urlop wychowawczy będzie mogła wykorzystać maksymalnie w 3 częściach (5-2). Wynika to z faktu, że liczbę części urlopu wychowawczego (5) należy pomniejszyć o wykorzystane w innym terminie części urlopu rodzicielskiego (2). Pomniejszenie to nie wpłynie na ogólny wymiar urlopu wychowawczego. W dalszym ciągu będzie on wynosił 36 miesięcy – i tak jak dotychczas 1 miesiąc będzie przeznaczony do wyłącznego korzystania przez drugiego rodzica (zakładając że posiada uprawnienia rodzicielskie).

 8.1 Zmiany w kwestii ochrony przed wypowiedzeniem

Jeśli chodzi zaś o ochronę przed wypowiedzeniem, to aktualnie zgodnie z art. 186¹  i art. 186⁸ kodeksu pracy:

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie:

• od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu,
• od dnia złożenia przez pracownika wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.

Pojawia się pytanie o reakcję pracodawcy, w sytuacji gdy wniosek zostanie złożony przez pracownika wcześniej niż w terminie 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu lub obniżonego wymiaru.

Np. pracownik chce korzystać  z obniżonego wymiaru czasu pracy od 20 listopada 2015r., a wniosek w tej kwestii składa już 01 września 2015r. Formalnie należy uznać, że pracownik ten ochronie przed wypowiedzeniem podlega.

Po nowelizacji ochrona ta ulegnie zmianie. Jeżeli pracownik złoży wniosek wcześniej niż na 21 dni przed korzystaniem z urlopu lub obniżonego wymiaru czasu pracy (od 2016r. termin 14-dniowy zostaje zastąpiony terminem 21-dniowym), ochrona związana niemożnością wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę zacznie obowiązywać dopiero na 21 dni przed dniem skorzystania z powyższych uprawnień.

Przykładowo: pracownik będzie chciał skorzystać z urlopu wychowawczego od 01 lipca 2016r. Składa wniosek 15 marca 2016r.. W okresie do 10 czerwca 2015r. nie będzie podlegał ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem.

 9.      Zmiany dotyczące 2 dni opieki nad dzieckiem – art. 188 k.p.

Ciekawą zmianę zaproponował ustawodawca w kontekście art. 188 kodeksu pracy.

Obecnie: Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Gdy nowelizacja wejdzie w życie, pracownicy uzyskają możliwość wykorzystania tego zwolnienia w wymiarze godzinowym.

Pracownik będzie mógł zatem adekwatnie do potrzeb sprawowania opieki nad dzieckiem skorzystać z 16 godzin takiej absencji. Oznacza to, że może skorzystać z 1 dnia lub od razu 2 dni, czy też zwalniać się z pracy, np. 16 razy po 1 godzinie, czy też po 4 godziny dziennie przez 4 dni (zakładając, że pracuje od poniedziałku do piątku po 8 godzin).

W ostatnim wariancie nie ma wymogu, by zwolnienie to trwało 8:00 do 12:00 czy od 12:00 do 16:00. Pracownik może równie dobrze być nieobecny w pracy między 10:00 a 14:00 czy między 11:00 a 13:00.

Ważne jest to, że wymiar godzinowego zwolnienia od pracy dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy będzie ustalany proporcjonalnie, z tym że niepełną godzinę zwolnienia będzie się zaokrąglało w górę.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”shadow-down-left” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Zmiany zaczną obowiązywać z początkiem nowego roku. Ich cechą jest na pewno większa elastyczność. Dzięki nowelizacji  pracownik w sposób dogodny dla siebie będzie mógł skorzystać z uprawnień rodzicielskich. Jak jednak będzie wyglądała sytuacja pracowników-rodziców w okresie pomiędzy obowiązywaniem dotychczasowych przepisów, a wejściem w życie nowych? Kolejny wpis na blogu zostanie poświęcony stosowaniu nowych przepisów w okresie przejściowym. 

---

Więcej dowiesz się również z publikacji:

Urlopy rodzicielskie i zasiłki macierzyńskie

---