Zmiany, zmiany, zmiany…. w uprawnieniach rodzicielskich

Jakie zmiany zostaną wprowadzone do kodeksu pracy w ramach uprawnień związanych z rodzicielstwem? Rewolucja zacznie się już od 2 stycznia 2016r. i dotyczy ujednolicenia urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego oraz wydłużenia czasu do kiedy będzie można z nich skorzystać.

Nowelizacja kodeksu pracy przewiduje ogrom zmian w zakresie przepisów związanych z rodzicielstwem, które ciężko ująć w syntetyczny wpis.

Przedstawię więc nowelizacje w kilku wpisach, tak żeby była bardziej „przyswajalna”. Wpis bardzo merytoryczny dla prawdziwych wyjadaczy tematu.

Tak na marginesie, to czuję pewien sentyment do zmian w tym zakresie, pierwszy mój wpis na blogu również był o zmianach w uprawnieniach rodzicielskich. Szmat czasu, pisząc kolokwialnie. Dawne to czasy, zupełnie inna rzeczywistość. Nostalgiczna się robię, to chyba oznaka zimy albo… starzenia się 🙂

Do rzeczy!

Czym nas ustawodawca uraczył?

1.       Synchronizację zasad i systemu urlopów związanych z narodzinami dziecka poprzez włączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego.

Aktualnie, urlop związany z narodzinami dziecka składa się z:

a)     urlopu macierzyńskiego – w wymiarze 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie ( i odpowiednio więcej w przypadku urodzenia większej liczby dzieci),

b)     dodatkowego urlopu macierzyńskiego – w wymiarze do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 8 tygodni w przypadku urodzenia dwojga i więcej dzieci,

c)       urlopu rodzicielskiego – w wymiarze do 26 tygodni, bez względu na liczbę dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

W przypadku zatem urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie płatne urlopy wynoszą maksymalnie 52 tygodnie.

W sytuacji urodzenia większej ilości dzieci: odpowiednio od 65 do 71 tygodni.

Od 2016 r. nie będzie już podziału na dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski – pracownik-rodzic będzie mógł wykorzystać jeden urlop o nazwie: urlop rodzicielski.  Urlop ten będzie sumą swoich dwóch poprzedników. Jego wymiar będzie wynosił do:

·         32 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka,

·         34 tygodni przy urodzeniu większej liczby dzieci przy jednym porodzie.

Zatem maksymalny – ogólny – czas korzystania z uprawnień urlopowych przez pracowników nie ulegnie zmianie w odniesieniu do obowiązujących przepisów.

Jeśli chodzi o rodziców adopcyjnych, to aktualnie mogą oni skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze :

·         6 tygodni – gdy przyjęli na wychowanie jedno dziecko,

·         8 tygodni – gdy przyjęli na wychowanie większą liczbę dzieci,

·         3 tygodni – gdy ze względu na wiek dziecka urlop macierzyński zostaje skrócony do 9 tygodni.

Po zmianach urlop rodzicielski będzie wynosił odpowiednio: 32 tygodnie, 34 tygodnie lub 29 tygodni.

Podsumowanie:

Tak więc nic się nie zmienia, nikt nie traci nic, nikt nic nie uzyskuje – zmieniamy tylko nazewnictwo uprawnień. 

2.     Zmiany sposobu udzielania urlopu rodzicielskiego na części

Obecne zasady narzucają pracownikowi korzystającemu z tego rodzaju uprawnienia rodzicielskiego konieczność chronologicznego wybrania urlopów. Oznacza to, że urlop rodzicielski musi zostać wykorzystany bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy jest dzielony na części – kolejna część musi następować bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej. Części te mogą być nierówne. Jednak każda z nich powinna obejmować minimum 8 tygodni.

Wedle znowelizowanego art. 1821b  kodeksu pracy urlop rodzicielski będzie przysługiwał bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (obecnie podstawowego). Będzie go można wykorzystać jednorazowo albo w nie więcej niż 4 częściach i nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy szósty rok życia (dotychczas piąty rok życia).
W przypadku korzystania z urlopu w częściach – również będą musiały przypadać bezpośrednio jedna po drugiej.

Od powyżej reguły skorzystania z urlopu rodzicielskiego w częściach ,,jedna po drugiej” nowelizacja wprowadza (i to jest duża zmiana i ważna) możliwość udzielenia maksymalnie 16 tygodni urlopu rodzicielskiego później, tj. w terminie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu.

Decyzja w tym względzie będzie należała do rodziców, którzy powinni pamiętać o tym, że liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.

Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że pracownik, który podjął decyzję na wykorzystanie części urlopu rodzicielskiego w późniejszym terminie w przypadku korzystania w przyszłości również z urlopu wychowawczego na to samo dziecko – będzie mógł wykorzystać go już nie w 5 a tylko w 4 częściach.

Nowe przepisy utrzymują zasadę, że każda część urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni. Przewidziano jednak w tej kwestii kilka wyjątków – umożliwiono skrócenie:

a)     do 6 tygodni pierwszej części urlopu (do 3 tygodni dla rodziców adopcyjnych) – gdy pracownica urodziła jedno dziecko przy jednym porodzie,

b)     pozostałej do wykorzystania części urlopu – jeżeli jest krótsza niż 8 tygodni.

Rozwiązanie to może wydawać się niezrozumiałe na pierwszy rzut oka, tym niemniej taka konstrukcja ma swoje uzasadnienie. Możliwość skrócenia części urlopu rodzicielskiego do 6 tygodni przewidziano po to, by upodobnić nowy sposób korzystania z urlopu rodzicielskiego do aktualnego sposobu korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Różnica polega na tym, że dotychczasowy 6-tygodniowy dodatkowy urlop macierzyński może zostać podzielony na dwie części. Po nowelizacji kodeksu pracy nie będzie możliwości ustalenia pierwszej części urlopu rodzicielskiego na czas krótszy niż 6 tygodni.

Z kolei opcja skorzystania z urlopu rodzicielskiego w wymiarze krótszym niż 8 tygodni została wprowadzona po to, by pracownicy-rodzice mieli zapewnioną sposobność do wykorzystania urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (bez względu na podzielenie go na części).

Za przykład może tu posłużyć sytuacja rodziców dziecka urodzonego 02 lutego 2015 r. oraz 02 lutego 2016r. W przypadku pierwszego z nich gdy rodzice złożyli dwukrotnie wniosek o 11-tygodniową część urlopu rodzicielskiego – nie mają na gruncie obowiązujących przepisów możliwości wykorzystania pozostałej części, czyli 4 tygodni. Wynika to z faktu, że wymiar części tego urlopu wynosi minimum 8 tygodni. Korzystniej wygląda sytuacja rodziców drugiego dziecka. Gdy pozostanie im do wykorzystania tylko 4 tygodnie urlopu rodzicielskiego (32 tygodnie – 28 tygodni wykorzystanych), ostatnia część tego urlopu będzie mogła obejmować 4 tygodnie.

Podsumowanie:

– moim zdaniem, interesujące zostawienie możliwości skorzystania z 16 tygodni płatnego urlopu rodzicielskiego na późniejszy czas do wykorzystania. Zapewne spowoduje to trochę zamieszania w stosowaniu tego uprawnienia i może nie do końca będzie cieszyło pracodawców.  Dla pracownika zaś umożliwienie pozostawienia sobie takiego okresu na czas późniejszy, kuszące.

4 miesiące, które pozostawia sobie rodzic w razie ewentualności, nie zaaklimatyzowania się potomka w żłobku czy przedszkolu, moim zdaniem dość ciekawe uelastycznienie uprawnień.

A co ważne można też podzielić ten okres, na dwie części po 8 tygodni.

 

3. Tryb wnioskowania o urlop rodzicielski

Pisemny wniosek pracownika w sprawie udzielenia urlopu rodzicielskiego powinien być złożony w terminie nie krótszym niż 21 dni (obecnie 14 dni) przed rozpoczęciem korzystania z tego rodzaju urlopu. Dotyczy to także częściowego wykorzystania urlopu rodzicielskiego. Do wniosku muszą zostać dołączane dokumenty określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw pracy (art. 1821b § 2 zd. 2 k.p. po nowelizacji). Jeżeli wniosek o urlop rodzicielski złożono w prawidłowej formie i z zachowaniem terminu – bezwzględnie wiąże on pracodawcę, który w żadnej sytuacji nie może odmówić jego udzielenia.

Ilość złożonych wniosków pracownika będzie decydowała o tym jaka liczba części urlopu rodzicielskiego została wykorzystana (art. 1821c § 2 kodeksu pracy po zmianach). Uwzględniane tutaj będą również wnioski o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego bądź jego części, które zostały złożone albo przez ubezpieczoną matkę dziecka, albo ubezpieczonego pracownika-ojca.

Podsumowanie: 

Wcześniej trzeba podejmować decyzję i komunikować je Pracodawcy. Oczywiście tutaj mamy ukłon w stronę Pracodawców ale też nie ma się co dziwić. Pracodawca musi również się przygotować i albo myśleć o zastępstwie pracownika albo o przygotowaniu miejsca pracy.

4. Możliwość korzystania z urlopu rodzicielskiego przez oboje rodziców

Istotne jest również to, że z urlopu rodzicielskiego w dalszym ciągu mogą korzystać oboje rodzice. Mogą się np. podzielić urlopem. Wtedy część urlopu rodzicielskiego wykorzysta matka dziecka, a część ojciec dziecka.

Przykład nr 1: pracownica zakończyła urlop macierzyński 13 stycznia 2016 r. Potem z 15 tygodni urlopu rodzicielskiego zamierza skorzystać pracownik-ojciec dziecka, a z kolejnych 17 tygodni ponownie pracownica-matka dziecka.

Może jednak zajść i inna sytuacja.

Przykład nr 2: Pracownik i pracownica chcą podzielić się urlopem rodzicielskim. Oznacza to, że urlop ten zostanie wykorzystany w minimum 2 częściach (częściowo przez matkę, a częściowo przez ojca). Zarówno pracownica, jak i pracownik mogą wspólnie wykorzystać np. po 8 tygodni urlopu każde, w sumie więc wykorzystają 16 tygodni urlopu. Wówczas któreś z nich może jeszcze skorzystać z trzeciej części – w wymiarze 16 tygodni. Jeżeli jednak będą korzystać z tego urlopu np. przez 15 tygodni, to w sumie wykorzystają 30 tygodni i mogą jeszcze skorzystać z trzeciej części, bo do wykorzystania pozostanie im 2 tygodnie urlopu (dotychczas nie było to możliwe).

Jak widać tzw. ,,ustawa rodzinna” wprowadza dość istotne  modyfikacje w zakresie urlopów związanych z rodzicielstwem. Jej celem jest postulowane od dawna uelastycznienie zasad udzielania i korzystania z tego rodzaju urlopów. Opisane powyżej innowacje to tylko część zmian, które przewidział ustawodawca . Kolejne zostaną opisane w następnym artykule. Trochę tego będzie 🙂

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”shadow-down-left” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

---

Więcej dowiesz się również z publikacji:

Urlopy rodzicielskie i zasiłki macierzyńskie

---