Zasiłek chorobowy dla zleceniobiorcy – kiedy i w jakiej wysokości przysługuje?

Temat obliczania podstawy wymiaru zasiłku przedsiębiorcy poruszałam na blogu już kilkukrotnie – w tym wpisie:

https://e-prawopracy.pl/wysoki-zasilek-dla-przedsiebiorcy-nadal-mozliwy/

czy też w tym:

https://e-prawopracy.pl/wysoki-zasilek-macierzynski/.

Dzisiejszy wpis dedykuję osobom zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia.

Na wstępie zasygnalizuję, że sposoby obliczania podstawy wymiaru zasiłku są niekiedy analogiczne do tych stosowanych w przypadku przedsiębiorców, ale nie oznacza, że jest tak zawsze.I ostrzegam, że nie będzie łatwo.

Temat ten nie jest łatwy i artykuł na ten temat leżał u mnie już 2 lata, bo starałam się go „ułatwić” w odbiorze.

Zobacz czy się udało.

I. Kiedy przysługuje zasiłek chorobowy zleceniobiorcy?

Zleceniobiorca podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Natomiast, to od woli zleceniobiorcy zależy, czy będzie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu, z tytułu którego należą mu się zasiłki.

Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i trzeba wyrazić konkretnie chęć podlegania pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, aby móc później korzystać z zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych.

Ważny jest też termin zgłoszenia do tego ubezpieczenia.

⇒ Okres wyczekiwania konieczny do nabycia prawa do zasiłku chorobowego przez zleceniobiorcę. 

Czyli po jakim czasie zleceniobiorca ma prawo do korzystania z zasiłku chorobowego?

Nowo zatrudniony zleceniobiorca, o ile nie posiada wcześniejszego tytułu do ubezpieczeń społecznych bądź przerwa między aktualną umową zlecenia a poprzednią pracą (w ramach której objęty był ubezpieczeniem chorobowym) nie wyniosła więcej niż 30 dni, musi podlegać ubezpieczeniu chorobowemu przez 90 dni celem nabycia prawa do pobierania zasiłku chorobowego.

II. Wysokość zasiłku dla zleceniobiorcy – od czego zależy?

Sposób obliczania podstawy wymiaru zasiłku zależy od tego, w jaki sposób zostało określone wynagrodzenie zleceniobiorcy.

Jeżeli w umowie zlecenia wynagrodzenie określone jest kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie, wówczas podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe to kwota wynagrodzenia brutto zapisana w umowie czy też wypłacona za dany miesiąc kalendarzowy.

Zasadą główną jest, iż podstawę wymiaru zasiłku z ubezpieczenia chorobowego należnego zleceniobiorcy stanowi, odpowiednio, w zależności od okresu trwania umowy zlecenia i podlegania z jej tytułu ubezpieczeniu chorobowemu:

– przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku albo

– przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia poprzedzające miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, gdy uprawnienie do zasiłku powstanie przed upływem 12. miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia chorobowego.

Do obliczeń przyjmuje się wynagrodzenie uzyskiwane tylko u aktualnego zleceniodawcy.

Wspomniany przychód to kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy (wynagrodzenie brutto wynikające z umowy) pomniejszone o kwotę odpowiadającej 13,71% tej podstawy.

⇒ Jak obliczyć przeciętny miesięczny przychód?

Przychód zleceniobiorcy za okres 12 pełnych miesięcy kalendarzowych bądź krótszy okres należy podzielić przez liczbę miesięcy, w których przychód został osiągnięty.

⇒ Co to jest pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia chorobowego?

Pełnym miesiącem kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego dla ubezpieczonych niebędących pracownikami jest miesiąc, w którym ubezpieczenie rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiąca.

Przykładowo, jeśli zleceniobiorca rozpoczyna pracę od 1 lutego, to luty jest pełnym miesiącem kalendarzowym ubezpieczenia. Natomiast niepełnym kalendarzowym miesiącem ubezpieczenia będzie, przykładowo, październik 2019 r., jeśli zleceniobiorca rozpocznie pracę 15 października 2020 r.

III. Wyliczenie podstawy dla zleceniobiorcy pracującego pełne 12 miesięcy.

Rzadki przypadek, żeby tak długo pracował zleceniobiorca na podstawie umowy zlecenia, ale zdarza się.

Sposób wyliczenia podstawy zasiłku w takiej sytuacji wyjaśnię na przykładzie:

Pani Anna wykonuje umowę zlecenia od dnia 1 marca 2019 r., zachorowała 15 lipca 2020 r. 90-dniowy okres wyczekiwania minął, dlatego zasiłek chorobowy zostanie Pani Annie wypłacony.

Pani Anna otrzymywała z tytułu umowy zlecenia od marca 2019 r. do sierpnia 2019 r. 2100,00 zł brutto, a od września 2019 r. otrzymuje miesięcznie 2300,00 zł brutto.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy poprzedzających lipiec 2020 r., czyli za okres od lipca 2019 r. do czerwca 2020 r.

1. Obliczamy przychód za jeden miesiąc kalendarzowy:

• gdy wynagrodzenie wynosiło 2100 zł brutto:

2.100 – (2.100 x 13,71%) = 2.100 – 287,91 = 1.812,09 zł

• gdy wynagrodzenie wynosiło 2300 zł brutto:

2.300 – (2.300 x 13,71%) = 2.300 – 315,33 = 1.984,67 zł

2. Sumujemy wyniki uzyskane powyżej, aby uzyskać przychód za 12 miesięcy:

(2 x 1.812,09) + (10 x 1.984,67) = 23.472,08 zł

3. Obliczamy przeciętny miesięczny przychód dzieląc uzyskaną sumę w pkt 2 przez 12:

23.472,08 : 12 = 1.965,00 zł – tyle wynosi podstawa wymiaru zasiłku.

Do tak obliczonej podstawy stosuje się następnie stawkę właściwą dla danego rodzaju zasiłku i odejmuje się zaliczkę na podatek dochodowy (podatek).

IV. Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku, jeśli zleceniobiorca pracuje na umowie zlecenia dłużej niż 1 miesiąc, ale krócej niż 12 miesięcy?

Wysokość podstawy wymiaru zasiłku oblicza się tak samo jak wyżej, z tym że w obliczeniach uwzględnia się przychód z okresu krótszego niż 12 miesięcy.

Czyli jeśli pracowałaś/eś pełne 6 miesięcy to przychód obliczony dzielisz przez 6 miesięcy.

V. Jak ustalić podstawę wymiaru zasiłku, jeśli zleceniobiorca pracuje na umowie zlecenia krócej niż 1 miesiąc?

Chodzi o taką sytuację, w której niezdolność do pracy powstała przed upływem pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego.

W praktyce, jeśli niezdolność do pracy wystąpi w pierwszym miesiącu umowy zlecenia, jeśli miesiąc ten był pełnym miesiącem ubezpieczenia (np. Pani Anna wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia od 1 października 2020 r., a zachorowała 20 października 2020 r.), albo w drugim miesiącu pracy na podstawie umowy zlecenia, jeśli praca w pierwszym miesiącu nie rozpoczęła się od pierwszego dnia tego miesiąca (np. Pani Anna pracuje na podstawie umowy zlecenia od 5 września 2020 r., a nie od 1 września 2020 r., a zachorowała 20 października 2020 r.), stosuje się inne zasady obliczenia wysokości podstawy wymiaru zasiłku niż te, które zostały opisane wyżej.

I tu sytuacja z obliczeniami niestety się komplikuje.

⇒ Jeśli zleceniobiorca nie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu przed zawarciem aktualnej umowy zlecenia albo przerwa między ubezpieczeniem chorobowym z innego tytułu do ubezpieczenia a aktualną umową zlecenia wyniosła ponad 30 dni to podstawę wymiaru zasiłku stanowi dla niego kwota przychodu określona w umowie zlecenia przypadająca na miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, pomniejszona o 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe.

Wyjaśnię to na przykładzie:

Pani Anna wykonuje umowę zlecenia od 1 października 2020 r., zachorowała 20 października 2020 r.

Miesięczne wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia określono na 2.500,00 zł brutto.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi określona w umowie kwota wynagrodzenia przypadająca do wypłaty za październik 2020 r. po pomniejszeniu o 13,71% tej kwoty: 2.500,00 – (13,71% x 2.500) = 2.157,25 zł.

Co najważniejsze, trzeba pamiętać, że w takim wypadku zleceniobiorca nabędzie prawo do zasiłku chorobowego po 90-dniowym okresie wyczekiwania, gdy będzie tak długo chorował!

⇒ Jeśli zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniu chorobowemu przed zawarciem aktualnej umowy zlecenia i nie minęło więcej niż 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu do ubezpieczenia to podstawę wymiaru zasiłku stanowi przychód, który zleceniobiorca osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy, w którym wystąpiła niezdolność do pracy.

Nie ma problemu, jeśli wynagrodzenie zostało określone w umowie zlecenia – po prostu do obliczeń przyjmujemy miesięczną wysokość wynagrodzenia.

Natomiast, jeśli wynagrodzenie określone jest w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej uzupełnienie polega na tym, że dzieli się wynagrodzenie przez liczbę dni miesiąca do dnia powstania niezdolności do pracy, a uzyskany wynik mnoży się przez liczbę dni miesiąca, w którym zleceniobiorca przepracowałby cały miesiąc, gdyby nie zachorował.

Oznacza to, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przychód, który zleceniobiorca osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy.

Wyjaśnię to na przykładzie:

Pani Anna wykonuje umowę zlecenia od 1 października 2020 r., zachorowała 20 października 2020 r.

W okresie od 1 lipca do 15 września 2020 r. pracowała na podstawie umowy o pracę.

Z tytułu umowy zlecenia otrzymuje wynagrodzenie w stawce godzinowej.

Do dnia zachorowania Jej wynagrodzenie wyniosło 2.000,00 zł za 19 dni pracy. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przychód za październik po pomniejszeniu o 13,71% tej kwoty i po uzupełnieniu do pełnej miesięcznej kwoty, od której zostałaby opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe, gdyby Pani Ania podlegała ubezpieczeniu chorobowemu cały miesiąc:

2.000,00 – (13.71% x 2.000) = 1.725,80 zł

1.725,80 : 19 = 90,83 x 31 (liczba dni w październiku) = 2.815,73 zł

VI. Podstawa zasiłku dla zleceniobiorcy – inne mniejsze, ale ważne kwestie.

Muszę również wspomnieć o tzw. zmniejszaniu przychodu.

Polega to na tym, że przychody (wynagrodzenie) za niektóre miesiące kalendarzowe można wykluczyć z obliczeń.

Jeśli w okresie, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłku, w którymś z miesięcy, zleceniobiorca wykonywał pracę przez:

a) mniej niż połowę miesiąca – pomija się ten miesiąc w obliczeniach,

b) co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy – wówczas w obliczeniach uwzględnia się ten miesiąc i wynagrodzenie faktycznie wypłacone za pracę w danym miesiącu.

Przyczyną niewykonywania pracy braną pod uwagę może być tylko pobieranie zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywanie ćwiczeń wojskowych.

Przykładowo, jeśli Pani Anna, w przykładzie opisanym w pkt 2, byłaby chora w grudniu 2019 r. – od 1 do 27 grudnia – i pobierałaby za ten okres zasiłek chorobowy, grudzień 2019 r. trzeba w obliczeniach ominąć.

Podstawa wymiaru zasiłku zostałaby ustalona na podstawie wynagrodzeń wypłaconych z 11, a nie z 12 miesięcy.

Zleceniobiorców również nie obowiązuje minimalna podstawa wymiaru zasiłków, tak jak jest w przypadku pracowników. Też warto o tym pamiętać.

VII. Zasiłek chorobowy dla zleceniobiorcy – podsumowanie

Pisałam na początku, że nie będzie łatwo 😉 Temat nie został napewno wyczerpany. Daj znać w komentarzu, czy coś należy doprecyzować.

Mam nadzieję, że jednak przybliżyłam choć trochę zasady obliczania podstawy wymiaru zasiłku.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Hush Naidoo on Unsplash