Katarzyna Klemba
-
Dużo pracy u mnie, w szczególności związanej z odwołaniami od decyzji ZUS.
Idą jednak cięższe czasy dla ZUS w zakresie podważania umów o dzieło. W ostatnim czasie pojawiły się dwa dość istotne orzeczenia, pokazujące korzystne podejście sądów do zawierania umów o dzieło, nie zawsze zawartych w warunkach modelowych.
W tym roku zamieściłam dość obszerny artykuł poświęcony umowie o dzieło: „Nie pozwól aby ZUS podważył Twoją umowę o dzieło„. W tym artykule znajdziesz wiedzę pozwalającą na stworzenie „idealnej” umowy o dzieło, niemożliwej do podważenia przez Organ Rentowy.
Życie jednak nie zawsze pozwala „ubrać się” w idealne formy prawne.
Są sytuacje gdzie zawarta umowa o dzieło będzie zawierała elementy różnych stosunków prawnych – czy to umowy zlecenia, czy też umowy o pracę. ZUS dość intensywnie tropi umowy o dzieło i bardzo często wydaje niekorzystne dla przedsiębiorców decyzje. Jak ją wtedy obronić przed ZUS? Może pomóc najnowsze orzecznictwo. Można rzec, „odwilż dla umów o dzieło” nadchodzi.
Jeśli wbrew Twojej woli ZUS podważył umowę o dzieło warto rozważyć podjęcie walki, niedługo umowy o dzieło mogą już nie być tak korzystne. Co chwilę pojawiają się pomysły aby wszystkie przychody „ozusować” bez względu na podstawę ich osiągania.
I. ZUS nie ma uprawnień do zmiany kwalifikacji umowy o dzieło na umowę zlecenia.
Tak orzekł Sąd Okręgowy w Częstochowie w wyroku z dnia 21 października 2016r. (sygnatura akt IV U 1577/15).
To bardzo ostre i jednoznaczne orzeczenie sądu, odmawiające ZUSowi prawa podważania umów o dzieło i kwalifikowania ich wbrew woli stron jako umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług (od których odprowadzane są składki społeczne).
Orzeczenie jest dość ciekawe (zachęcam do zapoznania się z całością), nie zagłębiając się w całą historię, Sąd rozważał przede wszystkim czy ZUS posiada uprawnienia do weryfikacji umów i swobodnej ich kwalifikacji wbrew woli stron?
W ocenie Sądu przyjęcie, przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, na które ZUS powołuje się kwestionując umowy o dzieło, mają na tyle ogólny charakter, iż nie zawierają podstaw do ingerencji w treść umów stron zawartych zgodnie z ich wolą.
Nie zawierają również kryteriów kwalifikacji i podstaw do unieważniania zwartych przez strony umów o dzieło. Nie ma w tych przepisach odesłań do stosowania przez ZUS kodeksu cywilnego i zawartych w nim konstrukcji nieważności czynności prawnych.
Przepisy te nie określają dopuszczalnego momentu czasowego weryfikacji umów. Tym samym ubezpieczony jest ,,zaskakiwany” decyzją ZUS o skutkach wstecznych. Znajduje się w stanie niepewności prawnej co do skuteczności umowy w sferze ubezpieczeń społecznych.
Gdyby taka linia orzecznicza się utrzymała oznaczałoby to, że ZUSowi będzie bardzo ciężko podważać umowy o dzieło. Powyższe orzeczenie może mieć również znaczenie w przypadku podważania przez ZUS wysokości wynagrodzeń ustalanych przez strony w umowach o pracę.
O czym warto jednak pamiętać:
=> umowa o dzieło w niniejszej sprawie była zawarta na krótki okres;
=> jest to orzeczenie sądu I Instancji, orzeczenie nieprawomocne, można się spodziewać, iż ZUS złożył apelację od tego wyroku;
=> orzeczenie mimo swojego bardzo korzystnego wydźwięku dla szeregu przedsiębiorców, nie wiąże w innych sprawach. Nawet przy identycznych stanach faktycznych (choć to niemożliwe), inny sąd orzekający nie będzie związany owym orzeczeniem;
=> orzeczenie zostało wydane przez Sędziego, który słynie z bardzo korzystnego orzecznictwa, sprzecznego z wolą ZUS. Ten sam skład sędziowski skierował zapytanie do Trybunału Konstytucyjnego w zakresie możliwości podważania przez ZUS wysokości wynagrodzeń. Oba bardzo korzystne dla osób spierających się z ZUSem. Oba bardzo rewolucyjne.
II. Wykop można wykonać w ramach umowy o dzieło
Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 25 października 2016r. (sygn. akt I UK 471/15) uznał, iż możliwe jest wykonywanie w ramach umowy o dzieło takich czynności jak „wykonanie wykopów pod budowę sieci gazowej łącznie z podsypką pod realizowany gazociąg i jego zasypywanie wraz z pracami porządkowymi na miejscu ułożonego gazociągu”.
Takie czynności w ramach umowy o dzieło, świadczył robotnik, współpracujący z podwykonawcą odpowiedzialnym za budowę gazociągu.
Co istotnie zarówno sąd pierwszej, jak i drugiej instancji potwierdziły słuszność decyzji ZUS, która stwierdzała, że strony łączyła umowa o świadczenie usług, do których na mocy przepisów szczególnych stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, tym samym robotnik powinien być objęty ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia świadczenia usług do dnia zakończenia umowy. Dopiero skarga kasacyjna spółki do Sądu Najwyższego zmieniła bieg sprawy, korzystnie dla odwołujących.
Co definitywnie pokazuje, że warto odwoływać się od niekorzystnych decyzji ZUS i walczyć do końca, mimo czasem niekorzystnych wyroków sądów dwóch instancji.
Stanowisko ZUS oraz sądów I i II instancji:
Odmawiając uznania zawartych umów za umowy rezultatu (umowę o dzieło) organ ubezpieczeń społecznych oraz Sądu obu instancji twierdziły, że strony zawarły „w istocie rzeczy” umowy starannego działania (umowę o świadczenie usług), ponieważ:
- strony umów nie zmierzały do osiągnięcia założonego rezultatu, którym nie było stworzenie dzieła, czegoś co poprzednio nie istniało,
- zainteresowany podwykonawca nie miał swobody i samodzielności w wykonaniu dzieła, musiał dostosować swoje czynności do prac wykonywanych przez innych pracowników czy innych firm i realizować je w godzinach pracy.
- zainteresowany nie ponosił odpowiedzialności za brak konkretnego rezultatu w postaci wykopanego rowu, a co najwyżej za brak staranności w wykonaniu określonej pracy. Budowa sieci gazowej realizowana przez firmę płatnika składek składa się z kolejno następujących prac i dopiero efekt finalny przesądza czy były one wykonane prawidłowo.
Niekorzystne orzeczenia sądu I instancji i drugiej powoływały się na taką definicję umowy o dzieło:
Umowa o dzieło wymaga uzyskania konkretnego indywidualnie oznaczonego rezultatu. Dzieło nie musi mieć przy tym cech indywidualności w takiej mierze jak utwór, nie zawsze musi być tworem jedynym i niepowtarzalnym lub chronionym prawem autorskim i wymagającym od jego wykonawcy specjalnych umiejętności. Tym niemniej musi być wyrazem kreatywności, umiejętności, myśli technicznej i powinno być przedmiotem zindywidualizowanym już w samej umowie. Jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest również możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.
Stanowisko Sądu Najwyższego:
Sąd Najwyższy nie zgodził się z taką oceną tego konkretnego stanu faktycznego, uwzględnił skargę kasacyjną, a główne motywy orzeczenia brzmią:
W kwestionowanych umowach określono termin wykonania, miejsce, zindywidualizowane rozmiary (szerokość, głębokość i długość wykopu) oraz podlegające sprawdzeniu wymagania jakościowe, od których spełnienia uzależniona była zapłata uzgodniona wynagrodzenia za wykonane roboty ziemne.
W przedmiotowej sprawie strony umowy o dzieło zmierzały zatem do osiągnięcia konkretnych rezultatów, które były uzależnione od wykonania przez zainteresowanego wykopów o konkretnych wymiarach pod sieć gazową, współdziałania przy jej układaniu przez wykonanie podsypki gazociągu, a następnie zasypania ułożonych rur gazowych i uporządkowania terenu w celu osiągnięcia rezultatu w postaci wykonania sieci gazowej, który nie zostałby osiągnięty bez współdziałania zainteresowanego podwykonawcy.
Takie czynności mogą być więc świadczone w ramach umowy o dzieło stwierdził Sąd Najwyższy.
Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected]
Polecam Panią Mecenas! Wygraliśmy sprawę z pracodawcą, bardzo sympatyczna i rzetelna osoba. Chcę jeszcze dodać, że jestem zadowolony ze współpracy z Panią Katarzyną. Podziękowania również dla Pani Patrycji.
Grzegorz Rzetelność, wiedza, bardzo miła i szybka pomoc. Oby więcej takich ludzi w tym zawodzie.
Ewelina Michalak
Napisz komentarz