Kiedy ZUS przyzna prawo do renty stałej? Czy ZUS może odebrać rentę?

W wyniku rozpatrzenia wniosku o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, najczęściej ZUS przyznaje prawo do renty okresowej, czyli na okres kilku miesięcy czy kilku lat (maksymalnie 5 lat).

Rzadkością jest to, aby ZUS ustalił prawo do renty na stałe, jednak, czasem się to zdarza.

I. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

Renta z tytułu niezdolności do pracy, czy na stałe, czy okresowo, przyznawana jest w razie spełnienia wszystkich przesłanek określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Omówienie przesłanek prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest zbyt obszernym tematem jak na dzisiejszy wpis – pozwolę sobie odesłać Cię do artykułu, który znajdziesz tutaj.

II. Renta stała z ZUS 

Zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy emerytalnej, renta stała przysługuje ubezpieczonemu, który jest trwale niezdolny do pracy.

Niezdolność do pracy orzeka się – co do zasady – na okres nie dłuższy niż 5 lat.

Jest to zasada, od której wyjątek przewidziano w art. 13 ust. 3 ustawy, stanowiąc, że niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Orzeczenie o niezdolności do pracy na okres dłuższy niż 5 lat nie jest orzeczeniem stwierdzającym tę niezdolność bezterminowo.

Przyjmuje się, że orzeczenie renty na stałe jest tylko prognozą – zgodną ze stanem wiedzy medycznej – że wcześniej nie zajdą zmiany zdrowia uzasadniające zmianę oceny niezdolności do pracy.

Jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem 5 lat, niezdolność do pracy orzeka się na zamknięty okres dłuższy niż 5 lat, ale nie na stałe.

W każdym razie czas trwania niezdolności do pracy ma być zamknięty datą końcową, po której bezwzględnie wymaga się badania kontrolnego. Orzeczenie o trwaniu niezdolności do pracy „na okres dłuższy niż 5 lat” nie może być interpretowane jako ustalenie tej przesłanki na czas nieokreślony.

Okres dłuższy niż 5 lat to każdy okres przekraczający tę miarę, jednak zawsze okres zamknięty

wyrok SN z dnia 2 marca 2017 r., I UK 100/16

Z przywołanego fragmentu wyroku można więc wywnioskować, że nawet jeśli zostanie przyznana renta stała z tytułu niezdolności do pracy, to nigdy nie zostanie ona przyznana bezterminowo, na zawsze. Po okresie, na który została przyznana renta, jeśli jej wypłata ma być kontynuowana, należy spodziewać się badania przez lekarzy orzeczników ZUS.

III. Czy należy liczyć się z tym, że prawo do renty może ulec zmianie?

Czy ZUS może odebrać rentę którą sam przyznał?

Niestety, Tak.

Przepis ustawy emerytalnej obliguje osobę, która złożyła wniosek o przyznanie świadczenia, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy, oraz osobę mającą ustalone prawo do takiego świadczenia, do poddania się badaniom lekarskim na żądanie organu rentowego.

Ponadto,  jeżeli w wyniku badania lekarskiego ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie, ZUS ma prawo wydać nową decyzję.

Jeśli więc dobiega okres wskazany w decyzji organu rentowego, należy spodziewać się wezwania do stawiennictwa na badanie przez lekarza orzecznika ZUS.

Niestety, w wyniku ponownej oceny stanu zdrowia, a więc niezdolności do pracy osoby ubezpieczonej, ZUS może zmienić stopień tej niezdolności z całkowitej na częściową (lub odwrotnie), może zmienić prawo do renty stałej na okresową.

Co więcej, może się okazać, że w ocenie lekarza orzecznika ZUS osoba ubezpieczona odzyskała zdolność do pracy, co będzie skutkowało odmową wypłaty renty na dalszy okres.

Możemy zadać sobie pytanie dlaczego?

W polskim systemie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu niezdolności do pracy nie istnieje coś takiego jak renta dożywotnia – czyli renta, która przyznawana byłaby niezależnie od tego, czy okoliczności, stan zdrowia i warunki ubezpieczonego zmieniły się od chwili przyznania tej renty.

ZUS przede wszystkim ma pełne prawo do przeprowadzania kontroli i weryfikacji świadczeń. Podstawę prawną, która upoważnia do tego ZUS, znajdujemy w art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Nawet jeśli osoba ubezpieczona pobiera rentę  od wielu lat, a ZUS w trakcie kontroli ustali, iż  stan zdrowia się zmienił (np. uległ poprawie), to wcześniejsze przyznanie renty na stałe nie pozbawia ZUS możliwości zmiany tego stanu rzeczy.

Muszę również wskazać, że w tej kwestii sądy stoją po stronie ZUS.

W wielu orzeczeniach można spotkać się z sytuacją, gdy ubezpieczony zostaje pozbawiony renty stałej po badaniach lekarskich i kontroli przeprowadzonej przez ZUS.

Tak wynika, przykładowo, z wyroku SN z dnia 4 grudnia 2018 r., I UK 344/17:

Naturalną konsekwencją konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo jest więc wyposażenie organów rentowych w uprawnienie do badania, czy nadal zachodzą niezbędne warunki tego prawa.

Stosownie do art. 107 u.e.r.f.u.s. ulega ono zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.

Oznacza to, że dopuszczalne jest przeprowadzanie badania lekarskiego na wniosek lub z urzędu w celu ustalenia zmiany stopnia niezdolności do pracy, braku tej niezdolności lub jej ponownego powstania.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje dopóty, dopóki spełniane są warunki, od których ustawodawca uzależnia prawo do tego świadczenia.

[…]Wbrew przekonaniu apelującej organ rentowy w pełni uprawniony był do powołania Komisji Lekarskiej ZUS i ponownego zbadania stanu zdrowia odwołującej, jak też wstrzymania odwołującej wypłaty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznanej na stałe.

IV. Jak się bronić?

Jak walczyć w sytuacji gdy ZUS będzie chciał zabrać Ci rentę?

Po pierwsze, zawsze należy wnieść sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, według którego, przykładowo, osoba ubezpieczona już nie jest niezdolna do pracy.

Dzięki temu orzeczenie będzie mogła wydać komisja lekarska ZUS, co otworzy prawo do wniesienia odwołania.

O sprzeciwie pisałam dawno w tym wpisie:

Sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS – Wzór wniosku wraz z komentarzem

Po drugie, od każdej decyzji ZUS z którą się nie zgadzamy, przysługuje odwołanie.

Odwołać się należy do Sądu Okręgowego (Wydziału Pracy i Ubezpieczeń społecznych) w ciągu miesiąca od dnia, w którym doręczona nam została decyzja, od której chcemy się odwołać.

ZUS ma 30 dni na zmianę lub uchylenie decyzji, jeżeli uzna odwołanie za zasadne a jeśli nie – przekazuje odwołanie do sądu.

Warto przygotować się do napisania takiego odwołania – należy zgromadzić wszelką dokumentację medyczną, która potwierdzi niezdolność do pracy.

Przy odwoływaniu się od decyzji ZUS nieoceniona może być pomoc profesjonalnego pełnomocnika, jeśli jednak chcesz samodzielnie zająć się odwołaniem od decyzji ZUS, zachęcam do zapoznania się z przygotowanym przeze mnie wzorem odwołania wraz z praktycznym komentarzem  https://e-prawopracy.pl/wzor-odwolania-od-decyzji-zus/oraz z artykułem na temat tego, czy warto odwoływać się od decyzji zus?

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji, poszukujesz prawnika do sprawy z ZUS, napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Jeremy Ricketts on Unsplash