ZUS | Zwolnienie lekarskie na działalności gospodarczej – co wolno?

Na ten temat można pisać w nieskończoność, tyle jest pytań, watpliwości, sporów z ZUS.

Dzisiaj chciałabym odpowiedzieć na dwa pytania.

Po pierwsze, czy będąc na zwolnieniu lekarskim można założyć działalność gospodarczą?

Po drugie, czy przedsiębiorca na zwolnieniu lekarskim może podpisywać dokumenty?

I. Zakaz wykonywania pracy zarobkowej na L4

Z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wynika, że ubezpieczony, wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Przez pracę zarobkową rozumie się np. prowadzenie działalności gospodarczej.

Ponadto, ubezpieczony, wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, także traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Takim zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia będzie np. wyjazd zagraniczny (wakacyjny) w trakcie zwolnienia lekarskiego (choć oczywiście i w tym przypadku można polemizować i czasem taki wyjazd może być nawet zalecany przez lakarza prowadzącego).

Jeśli przedsiębiorca uzyska zasiłek i po czasie wyjdzie, że wykonywał pracę zarobkową będąc chorym i pobierając zasiłek, ZUS zobowiąże go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

W ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych jest przepis, zgodnie z którym świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia podlegają zwrotowi jako nienależnie pobrane świadczenia.

Warto, więc, wiedzieć, co wolno, a czego nie wolno na zwolnieniu lekarskim.

II. Założenie działalności gospodarczej – można czy nie można?

Za pracę zarobkową uważa się każdą aktywność zmierzającą do osiągnięcia zarobku. Liczy się cel, w jakim jest podejmowana dana praca, jakim jest zarobek. Ponadto, kładzie się nacisk na „wykonywanie”, a więc osobiste podejmowanie czynności mające na celu uzyskanie zarobku.

Nie da się ukryć, że założenie działalności gospodarczej ma na celu uzyskanie w przyszłości zarobku. Czy można nazwać zarejestrowanie działalności gospodarczej typową aktywnością zarobkową?

Mam w odniesieniu do tego wątpliwości. Zarejestrowanie działalności gospodarczej to nie sprzedaż kosmetyków czy wysyłanie sprzedanych produktów do klientów. Skoro, jednak, podpisywanie dokumentów firmowych potrafi być traktowane jako wykonywanie pracy zarobkowej, należy stwierdzić, że nie powinno się zakładać działalności gospodarczej w trakcie zwolnienia lekarskiego. Taka czynność (a właściwie szereg czynności, najczęściej wykonywanych online) zostanie potraktowana jako aktywność zawodowa.

Poza tym, założenie działalności gospodarczej mogłoby również zostać potraktowane jako wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem. Zwolnienie lekarskie służy powrotowi do zdrowia. Wszelkie działania nieobliczone na ten cel nie powinny mieć miejsca, nawet jeśli nie obciążają organizmu chorego.

Wniosek jest taki, że nie polecamy zakładania działalności gospodarczej na zwolnieniu lekarskim.

III. Podpisywanie dokumentów na zwolnieniu lekarskim – można czy nie można?

Czy można podpisywać dokumenty na zwolnieniu lekarskim?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi.

Cieszy, jednak, to, co Sąd Najwyższy napisał w jednym z uzasadnień swoich wyroków:

[…] inaczej musi być oceniana działalność gospodarcza wykonywana jednoosobowo (bez udziału osób współpracujących, pełnomocników oraz pracowników lub osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych), a inaczej działalność realizowana w ramach przedsiębiorstwa, w którym poza przedsiębiorcą występują (pracują) inne wymienione wcześniej osoby.

Istotne jest także ustalenie, jak przedstawia się normalny zakres czynności wykonywanych przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność w czasie, gdy jest ona zdolna do prowadzenia tej działalności oraz w czasie jej niezdolności do pracy i porównanie tych aktywności.

Inaczej powinna być zatem oceniana sytuacja, w której „normalne” czynności osoby prowadzącej pozarolniczą działalność ograniczają się do stricte formalnych (podpisywanie przygotowanych uprzednio przez inne osoby dokumentów, takich jak np. rachunki, faktury, umowy z kontrahentami), a inaczej taka sytuacja, w której osoba prowadząca pozarolniczą działalność realizuje zwykle nie tylko czynności formalne, lecz także wszystkie inne działania charakterystyczne dla zakresu przedmiotowego tej działalności (handlowej, usługowej bądź produkcyjnej), organizując tę działalność, dostarczając lub zamawiając potrzebne materiały, a także uczestnicząc w faktycznym jej prowadzeniu (handlu, świadczeniu usług lub produkcji) w kontaktach z kooperantami oraz odbiorcami.

To, co trzeba „wyciągnąć” z tego i innych orzeczeń sądów to to, że, oceniając, czy przedsiębiorca wykonywał pracę zarobkową, a więc prowadził działalność gospodarczą, trzeba zweryfikować, co przedsiębiorca robi w ramach działalności gospodarczej jak jest zdolny do pracy i co robi jak jest niezdolny do pracy. Zwraca się także uwagę na zakres spraw formalnych, jakie pozostają w gestii tego przedsiębiorcy.

Jeżeli aktywność przedsiębiorcy w trakcie zwolnienia lekarskiego jest taka sama lub zbliżona do tego, co przedsiębiorca robi będąc zdolnym do pracy, dochodzi do naruszenia art. 17 ustawy zasiłkowej. Jeśli aktywność przedsiębiorcy jest ograniczona do minimum, wówczas nie powinno dojść do naruszenia art. 17 ustawy zasiłkowej.

Weźmy za przykład podpisywanie dokumentów na zwolnieniu lekarskim:

Jednoosobowy przedsiębiorca, będąc zdolnym do pracy, odpowiada za całą działalność gospodarczą, w tym za świadczenie usług, np. w postaci projektowania i drukowania zaproszeń i kart okolicznościowych, w okresie zwolnienia lekarskiego tych usług osobiście nie świadczy (po prostu nie przyjmuje nowych i nie realizuje nabytych zamówień). Ten przedsiębiorca jedynie uiszcza niezbędne opłaty i przesyła niezbędne dokumenty do organów administracji publicznej. W mojej ocenie, przedsiębiorca nie wykonuje pracy zarobkowej. Przedsiębiorca ograniczył swoją aktywność do niezbędnych czynności wymuszonych przepisami, które są istotne dla zgodnego z prawem funkcjonowania działalności gospodarczej (przedsiębiorca musi choćby opłacić składki społeczne, aby ZUS nie naliczył odsetek).

Inny przykład – przedsiębiorca prowadzi punkt gastronomiczny. Normalnie przedsiębiorca sprzedaje w tym punkcie oferowane posiłki i organizuje pracę tego punktu. Do pomocy ma zleceniobiorcę. W trakcie zwolnienia lekarskiego przedsiębiorca nadal składa zamówienia i podpisuje faktury zakupowe. W mojej ocenie, przedsiębiorca nie ogranicza, wówczas, swojej działalności do minimum, w tym do spraw urzędniczych, a więc narusza zakaz z art. 17 ustawy zasiłkowej.

Wniosek jest taki, że nie zawsze przedsiębiorca może podpisywać dokumenty na zwolnieniu lekarskim.

Chciałabym, żebyś też zapamiętał(-a), że każda sytuacja jest inna i każdej sytuacji należy się przyjrzeć z osobna. Ten wpis jest tylko wskazówką, jak dokonać oceny tego, co można robić na zwolnieniu lekarskim.

IV. Podsumowanie – zwolnienie lekarskie na działalności gospodarczej.

Mam nadzieję, że tym wpisem przybliżyłam znowu temat utraty prawa do zasiłku.

Zachęcam do krytycznej oceny sytuacji, w jakiej się znajdziesz na zwolnieniu lekarskim. Jeśli będziesz potrzebować podpowiedzi, co możesz robić na zwolnieniu lekarskim, napisz do mnie.

A jeśli chciałbyś się odwołać od decyzji odmawiającej prawa do zasiłku zawsze możesz skorzystać z wpisu na temat odwołania od decyzji ZUS.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”shadow-down-left” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Jeśli artykuł był dla Ciebie wartościowy i pomógł Ci pozyskać istotną wiedzę, możesz docenić nasz wkład i „postawić nam kawę”. Oczywiście nie jest to obowiązkowe.

Photo by Rex Pickar on Unsplash