ZUS | Wygrana kobiet z rocznika 1953?

Panie z rocznika 1953 śledzą poczynania sądów i władzy ustawodawczej w sprawie emerytur powszechnych i ich wysokości.

Tematyka emerytur nie jest łatwa, najważniejsze to co chciałabym pozostawić tym artykułem – to taka świadomość, że warto działać – jeśli nie zgadzasz się z decyzją ZUS.

Ostatnie orzeczenia Sądów są zaś słusznie przychylne rocznikowi 1953.

I. Rocznik 1953 a orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego

Wydawałoby się, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., P 20/16, zakończył problemy z ustalaniem wysokości emerytur.

Treść orzeczenia brzmi:

Art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Trybunał postanowił, że wysokość powszechnej emerytury kobiet urodzonych w 1953 r., które przeszły na wcześniejsze emerytury w latach 2008 – 2012, a więc przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, będzie obliczona z pomniejszeniem kwot pobranych emerytur wcześniejszych.

II. Podział wśród Pań z rocznika 1953 r.

Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego, w ciągu miesiąca od wejścia w życie orzeczenia Trybunału można było skierować wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego i przeliczenie emerytury bez zastosowania niekonstytucyjnego przepisu. To jeden termin, z jakim mieliśmy do czynienia.

Drugi termin wynika z art. 146 § 1 k.p.a., a chodzi mianowicie o zakaz uchylenia decyzji administracyjnej w związku z wyrokiem Trybunału (z powodu wydania decyzji w oparciu o przepis uznany za niezgodny z Konstytucją RP), jeśli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat.

Jeśli wniosek o wznowienie składały ubezpieczone, których decyzje emerytalne pochodziły, przykładowo, z 2012 r., a więc po upływie 5 lat od ich wydania, ZUS odmawiał uchylenia decyzji. Mówi się o wydaniu decyzji wobec „osób przedawnionych”.

Jeśli wniosek o wznowienie składały ubezpieczone, których decyzje emerytalne pochodziły, przykładowo, z 2015 r., a więc mieściły się w okresie 5 lat od ich wydania, ZUS uchylał dotychczasowe decyzje i wydawał nowe. Mówi się o wydaniu decyzji wobec „osób nieprzedawnionych”.

II. Odwołanie od decyzji ZUS

Panie, które uzyskały odmowne decyzje, wnosiły odwołania. I słusznie.

Można spotkać się z wyrokami sądów powszechnych, które wskazywały, że wniosek o wznowienie postępowania złożony na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego nie jest jedynym rozwiązaniem mającym polepszyć sytuację Pań z rocznika 1953.

Sady wskazują, że art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych do ponownego obliczenia wysokości emerytury z pominięciem art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

Tak wskazał m.in. Sąd Rejonowy w Łomży w wyroku z dnia 31 lipca 2019 r., III U 195/19:

Nie można zgodzić się z ZUS-em, że w przypadku stwierdzenia niekonstytucyjności przepisu przez Trybunał Konstytucyjny wyłącznym skutkiem takiego orzeczenia jest wznowienie postępowania w trybie k.p.a. w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji. […]

Czym innym jest wznowienie postępowania na podstawie przepisów k.p.a. zmierzające do uchylenia decyzji i ponownego rozpoznania sprawy, a czym innym jest przeliczenie emerytury na „nowo” na skutek ujawnienia, że jej wysokość jest nieprawidłowa.

W praktyce powołujemy się na dwie okoliczności z art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej:

– pkt 1 – jeśli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość,

– pkt 6 – jeśli przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

III. Wyrok SN w sprawie kobiet z rocznika 1953

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 października 2020 r., III UZP 4/20, odmówił udzielenia odpowiedzi (podjęcia uchwały) na następujące pytania (zagadnienie prawne):

– Czy art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej może stanowić podstawę wzruszenia prawomocnej decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgody z Konstytucją, a jeżeli tak, to

– Czy jest to w tym wypadku jedyny dopuszczalny tryb postępowania czy też konkurencyjny wobec tego przewidzianego w art.145a k.p.a. (pod jakimi warunkami).

Jednak, SN krytycznie ocenił zachowanie ZUS względem ubezpieczonych z rocznika 1953.

Sędzia sprawozdawca wyjaśnił w ustnych motywach rozstrzygnięcia, że pożądane od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych było i jest takie zachowanie, które ma na celu zaspokojenie praw osób ubezpieczonych i realizację wyroku Trybunału:

Organ rentowy w sytuacji gdy takie regulacje jeszcze nie weszły w życie, powinien natomiast zrealizować standard konstytucyjny, a nie szukać kruczków prawnych i wykorzystywać najwygodniejszą podstawę prawną do tego, żeby świadczenia nie przeliczyć.

Sędzia sprawozdawca wyjaśnił także, że skoro ustawodawca zwlekał z wprowadzeniem przepisów wykonujących wyrok Trybunału (przepisy wprowadzono dopiero ustawą obowiązującą od 10 lipca 2020 r.), to sądy powszechne jak najbardziej powinny orzekać w sposób zapewniający realizację wyroku Trybunału, czyli umożliwiający przeliczenie emerytury bez art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

Z wypowiedzi sędziego sprawozdawcy wynika także, że art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej mógł być stosowany wobec ubezpieczonych przedawnionych.

Na podstawie tego przepisu ZUS mógł przeliczać emeryturę z pominięciem art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

IV. Podsumowanie – Wygrana kobiet z rocznika 1953

Co prawda, od 10 lipca 2020 r. obowiązują przepisy wprowadzone ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przewidujące mechanizm przeliczania emerytur bez art. 15 ust. 1b ustawy emerytalnej, jednak, wypowiedź Sądu Najwyższego nie powinna zostać zapomniana.

Z tej ustawy wynika, że ZUS ma obowiązek w ciągu 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy przeliczyć wysokość emerytury ubezpieczonym z 1953 r., m.in. tym, którzy nie złożyli w ogóle wniosku o wznowienie postępowania w ciągu miesiąca po ogłoszeniu orzeczenia przez Trybunał czy wobec których postępowanie wznowieniowe w ogóle nie zostało wszczęte, a ubezpieczony nie wniósł odwołania.

Postępowania sądowe ubezpieczonych nieprzedawnionych, które aktualnie się toczą, zostały zawieszone z mocy prawa z dniem 10 lipca 2020 r.

Jeśli ZUS nadal nie wyda korzystnej decyzji przeliczającej emeryturę bez art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, w razie sporu sądowego, wskazówki SN mogą okazać się przydatne.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji, szukasz prawnika do walki z ZUS napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]