ZUS | Planowane zmiany w zasiłkach dla przedsiębiorców

Dziś kompleksowo opiszę planowane zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Większość proponowanych zmian ma dotknąć jednoosobowych przedsiębiorców, stąd taki tytuł artykułu.

Ostatnio głośno komentuje się owe przygotowane przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zmiany do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Niektóre projektowane zmiany należy ocenić na plus, niektóre niestety te bardziej istotne, z kolei, wywołują duże oburzenie.

Poniżej odniosę się do tych najważniejszych planowanych zmian.

I. Planowane zmiany w dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym

To jedna z tych pozytywnych, planowanych zmian.

O modyfikacjach w zakresie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego pisałam już na blogu:

https://e-prawopracy.pl/zus-czy-dobrowolne-chorobowe-nie-zostanie-odebrane-przedsiebiorcom-ktorzy-spozniaja-sie-z-oplatami/.

Planowana zmiana ma polegać na tym, że usunięty zostanie pkt 2 z art. 14 ust. 2 ustawy systemowej, a więc następujący fragment:

od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7;

w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a.

Ubezpieczenie chorobowe ma więc nie ustawać w przypadku nieterminowego opłacenia składki chorobowej czy opłacenia jej w zbyt niskiej kwocie.

Po zmianach, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy czy osoby współpracującej ustawałoby jedynie w następujących przypadkach:

– rezygnacji z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w trakcie trwania tytułu do ubezpieczeń społecznych (od dnia złożenia druku ZUS ZWUA w celu wyrejestrowania się z ubezpieczeń społecznych, w tym dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego),

– ustania tytułu do ubezpieczeń społecznych (np. zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej; od dnia ustania tego tytułu).

Jak wyjaśnia się w uzasadnieniu do projektu ustawy:

Regulacja ta odchodzi od dorozumianego przystąpienia do ubezpieczenia dokonywanego przez opłacenie składki. Jednocześnie wiąże się z podleganiem temu ubezpieczeniu nawet w przypadku opłacenia składki po terminie lub nieopłacenia jej wcale. Tak przyjęta konstrukcja ubezpieczeń w konsekwencji doprowadzi do możliwości ubiegania się o świadczenia z ubezpieczenia chorobowego również w przypadku opłacenia składek po terminie.

Dodatkowo w przypadku osób, których niezdolność do pracy zaistnieje w okresie, w którym będą miały one zaległości z tytułu składek, nowo wprowadzane regulacje umożliwią tym osobom ubieganie się o świadczenia po spłacie zadłużenia na zasadach analogicznych jak w przypadku świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.

Faktycznie, planuje się wprowadzenie w ustawie zasiłkowej nowego przepisu, według którego prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego (!) i zasiłku opiekuńczego nie przysługuje osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, osobom współpracującym z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców, w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł do czasu spłaty całości zadłużenia.

Jeśli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, prawo do tych świadczeń przedawnia się, a więc nie będzie można się ubiegać o ich wypłatę.

Warto dodać, że, według projektu, do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego będą mogły przystąpić osoby współpracujące z przedsiębiorcami korzystającymi z ulgi na start, o której mowa w art. 18 ustawy – Prawo przedsiębiorców (przedsiębiorcy mogą pod pewnymi warunkami nie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej).

O uldze na start pisałam m.in. w tym wpisie:

https://e-prawopracy.pl/ulga-na-start-czy-z-niej-korzystac-czy-zas-moze-jest-pulapka/.

II. Wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółek jawnej, partnerskiej i komandytowej – od kiedy podlegają pod ubezpieczenia?

Na potrzeby ubezpieczeń społecznych, wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółek jawnej, partnerskiej i komandytowej traktuje się jak osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą.

Jakkolwiek jasne jest, że jednoosobowy przedsiębiorca podlega ubezpieczeniom społecznym od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu zawieszenia działalności gospodarczej, to dyskusyjne jest, od kiedy ubezpieczeniom społecznym podlegają, przykładowo, wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – czy o opłacaniu składek decyduje sam fakt posiadania statusu jedynego wspólnika spółki z o.o. czy zależy to od faktu prowadzenia działalności przez spółkę.

Według projektowanych przepisów:

– wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od dnia zawarcia umowy spółki albo od dnia nabycia udziałów w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia wszystkich udziałów w spółce,

– wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia wniesienia wkładów w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia wkładów w spółce.

Do zbycia udziałów w każdej z ww. spółek i wejścia nowego wspólnika do spółki nie jest niezbędny wpis w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, a więc o przeniesieniu udziałów i ustaniu tytułu do ubezpieczeń społecznych decydować ma treść umowy, na podstawie której dochodzi do zbycia udziałów.

III. Wznowienie działalności gospodarczej a podleganie pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Z ustawy systemowej wynika już, że w przypadku wznowienia wykonywania działalności gospodarczej nie ma konieczności dokonywania zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

CEIDG przekazuje do ZUS stosowną informację, na podstawie której ZUS sporządza z urzędu zgłoszenie płatnika składek oraz zgłoszenie do ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność zgodnie z podleganiem ubezpieczeniom wskazanym w ostatnim zgłoszeniu przed zawieszeniem działalności.

Oczywiście, problem dotyczy zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, które następuje na wniosek osoby prowadzącej działalność gospodarczej.

Według nowego przepisu, jeśli do dnia zawieszenia działalności osoba podlegała również dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, po wznowieniu tej działalności, ZUS z urzędu ma dokonać zgłoszenia również do tego ubezpieczenia.

IV. Zasiłek macierzyński dla szerszego grona osób

Planuje się rozszerzenie możliwości nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego.

Jeżeli ubezpieczenie chorobowe ustanie w okresie ciąży z powodu śmierci pracodawcy, kobiecie będzie przysługiwało i w tym przypadku prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Podobnie, jeśli takiej kobiecie nie zapewni się zatrudnienia w razie śmierci pracodawcy to do dnia porodu, to będzie jej przysługiwało prawo do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

V. Okres zasiłkowy – planowane zmiany w liczeniu okresu zasiłkowego i korzystaniu z zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia

Długość okresu zasiłkowego nie ulegnie zmianie – pozostają więc 182 dni, a w przypadku niezdolności do pracy występującej w okresie ciąży i gruźlicy – 270 dni.

Aktualnie, do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni. Jeśli jednak po przynajmniej jednodniowej przerwie ubezpieczony zachoruje na inną jednostkę chorobową, okres zasiłkowy jest liczony na nowo.

Dzisiaj nie zlicza się więc okresów niezdolności do pracy spowodowanej różnymi chorobami, jeśli wystąpiła jakakolwiek przerwa – nawet jeden dzień.

Projektowana nowelizacja ma wprowadzić mniej korzystne zasady obliczania długości trwania okresu zasiłkowego.

Według projektu ustawy, do nowego okresu zasiłkowego nie wlicza się niezdolności do pracy przypadającej przed przerwą, jeśli:

– przerwa nie przekracza 60 dni i

– po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

Tym samym wprost – jeśli nowelizacja weszłaby w życie, okres zasiłkowy sztywno wynosił by 182 dni lub 270 dni (w przypadku ciąży) i konieczne byłoby następnie 60 dni przerwy w korzystania z jakiekolwiek zwolnienia aby nowy okres zasiłkowy się otworzył.

Ustawodawca chce również skrócić okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia do 91 dni.

Przykładowo, jeśli pracownik zachoruje na dzień przed rozwiązaniem umowy o pracę i niezdolność do pracy będzie trwała, zasiłek zostanie wypłacony tylko za 91 dni trwania niezdolności do pracy po rozwiązaniu umowy.

Nie dotyczy to niezdolności do pracy, która m.in. występuje w trakcie ciąży lub jest spowodowana gruźlicą (w razie takiej konieczności, zasiłek będzie wypłacany dłużej niż przez 91 dni).

VI. Likwidacja stosowania art 43 ustawy zasiłkowej dla niepracowników.  

Na koniec zostawiłam najbardziej kontrowersyjną zmianę, jaką planuje się wprowadzić.

Art. 48 ust. 2 ustawy zasiłkowej dotyczący zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługujących ubezpieczonym niebędącym pracownikami brzmi:

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stosuje się odpowiednio przepisy art. 36 ust. 2-4, art. 38 ust. 1, art. 42, art. 43 i art. 46, z zastrzeżeniem art. 48a-50.

Art. 48 ust. 2 ustawy zasiłkowej ma otrzymać następujące brzmienie:

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stosuje się odpowiednio przepisy art. 36 ust. 2–4, art. 38 ust. 1, art. 42 i art. 46, z zastrzeżeniem art. 48a–50.

Usuwa się więc stosowanie art. 43 ustawy zasiłkowe dla przedsiębiorców i zleceniobiorców. 

Dla porządku tylko napiszę (podejrzewam, że większość z osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie zna art. 43, więcej na jego temat przeczytasz tutaj), że art. 43 ustawy zasiłkowej opisuje sytuacje, w których podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo. Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się ponownie, jeśli pomiędzy okresami pobierania zasiłków, tego samego czy innego rodzaju, nie było przerwy bądź przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe.

Rezultat takiej zmiany jest prosty – przedsiębiorcy czy zleceniobiorcy będą mieli za każdym razem obliczaną na nowo podstawę wymiaru zasiłku.

Jak się tłumaczy taką zmianę w uzasadnieniu do projektu ustawy?

Proponuje się także zmiany w zakresie ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem oraz podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego.

Zgodnie z zaproponowaną zmianą do ustalania ww. podstawy nie będzie stosować się zasady wyrażonej w art. 43 tj. że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.

Mnie takie umotywowanie, którego tak naprawdę  w ogóle w uzasadnieniu projektu nie ma, niestety kompletnie nie satysfakcjonuje.

VII. Podsumowanie proponowanych zmian w ZUS?

Planowane zmiany w zasiłkach dla przedsiębiorców (i nie tylko), jak, przykładowo, dotyczące prawa do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego czy też ustawanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego tylko na wniosek, należy ocenić pozytywnie. Niepokojąca jest, jednak, zmiana dotycząca nowych zasad liczenia okresu zasiłkowego, krótszego zasiłku po ustaniu zatrudnieniu i niestosowania art. 43 ustawy zasiłkowej do ubezpieczonych niebędących pracownikami.

Nie znajduję podstaw do różnicowania w tym przedmiocie ubezpieczonych będących pracownikami od tych niebędących pracownikami. Nie ma co ukrywać, że jest to bardzo dyskryminujące.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji, poszukujesz specjalisty od spraw z ZUS, napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]