ZUS nie wypłaca zasiłków – kiedy i co z tym zrobić?

W dzisiejszym wpisie odniosę się do informacji opublikowanej przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców na temat postępowania ZUS. Od razu wskazuję, że ja również dostrzegłam te same nieprawidłowości w postępowaniu ZUS i brałam udział w sprawach sądowych toczących się na kanwie tych nieprawidłowości.

Z wpisu dowiesz się:

1. O jakich nieprawidłowościach pisze Rzecznik?
2. Kiedy ZUS może odmówić wypłaty zasiłków?
3. Do kiedy można było składać wnioski o przywrócenie terminu płatności składek?
4. Jak aktualnie postępować?

I. ZUS odbiera zasiłki za stare składki

„ZUS odbiera zasiłki za stare składki” – tak zatytułował swój artykuł Rzecznik MŚP.

Chodzi o to, że ZUS odmawia wypłaty zasiłków przedsiębiorcom powołując się na to, że przedsiębiorcy nie podlegali ubezpieczeniu chorobowemu przed 2022 r. i taki stan trwa nadal.

Chodzi o sytuacje, w których ZUS, aktualnie, stwierdza, że przedsiębiorcy opłacili składki po terminie albo nie opłacili ich w ogóle przed 2022 r., co skutkowało wówczas ustaniem dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Z kolei, niewiedza przedsiębiorców o tym fakcie nie pozwoliła im na reakcję w odpowiednim czasie, np. ponowne zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, złożenie wniosku o zgodę ZUS na opłacenie składki po terminie. Okazuje się, zatem, że, aktualnie, w 2025 r., mimo opłacania składek chorobowych, przedsiębiorcy nie podlegają dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i nie otrzymują zasiłków.

Jak wskazał Rzecznik MŚP: […] przedsiębiorcy wciąż tracą prawo do świadczeń za okresy sprzed 2022 roku, jeśli nie złożyli do końca czerwca 2022 roku stosownego wniosku o zgodę ZUS na opłacenie składki po terminie. Co więcej, wielu z nich nie zostało o tym poinformowanych, mimo że regularnie opłacają składki i są przekonani, że podlegają ubezpieczeniu. Konsekwencje tej praktyki bywają dramatyczne, ponieważ przedsiębiorcy w długotrwałej chorobie lub kobiety w ciąży pozostają bez świadczeń zasiłkowych.

II. Kiedy ZUS może odmówić wypłaty zasiłków?

Aktualnie, można wyróżnić dwie sytuacje, w których ZUS może nie wypłacać zasiłków.

Po pierwsze, ZUS wyda decyzję odmawiającą wypłaty zasiłku wtedy, gdy odnotowuje u przedsiębiorcy, na dzień powstania prawa do świadczenia (pierwszy dzień niezdolności do pracy, datę porodu), zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym.

Jeśli zadłużenie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, ZUS wypłaca zasiłek.

Po drugie, nadal uzyskanie prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego jest uzależnione od podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu na datę zachorowania, zachorowania dziecka lub porodu. Niepodleganie temu ubezpieczeniu skutkuje brakiem prawa do zasiłków chorobowego, opiekuńczego czy macierzyńskiego.

III. Problematyczny 2022 r.

Do końca 2021 r. dobrowolne ubezpieczenie chorobowe trwało od daty zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego do:

– dnia wskazanego w zgłoszeniu wyrejestrowania z tego ubezpieczenia,

– pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie i we właściwej wysokości składki należnej na to ubezpieczenie.

W praktyki wynika, że ZUS nie reagował i nie reaguje na bieżąco na nieterminową wpłatę czy wpłatę składki chorobowej w zaniżonej kwocie. ZUS informował i informuje ubezpieczonych o tego rodzaju skutkach przy okazji rozpatrywania wniosków o zasiłki.

Dochodzi do takich sytuacji, w których przedsiębiorca ubiega się o zasiłek w 2025 r. i teraz ZUS wskazuje, że np. w 2021 r. miało miejsce opóźnienie w płatności składki chorobowej. Skutkuje to tym, że mimo opłacania składek, od tamtej daty, przedsiębiorca nie podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Co więcej, wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie (tzw. US-9) odnośnie do sytuacji, które wystąpiły do końca 2021 r., można było składać do 30 czerwca 2022 r. ZUS taki wniosek zazwyczaj uwzględniał i przywracana była ciągłość ubezpieczenia chorobowego. Czas na jakąkolwiek reakcję i złożenie tego wniosku już dawno minął, a nieświadomy przedsiębiorca nie mógł podjąć w racjonalnym terminie żadnego działania. Nierzadkie są przecież sytuacje, że zlecony przelew nie wyszedł w terminie, omyłkowo została wpisana zła kwota w zleceniu przelewu czy księgowa podała złą kwotę składki do zapłaty i przedsiębiorca nie miał wiedzy o nieprawidłowościach i ich skutkach.

IV. Jak aktualnie postępować?

Jeśli jesteś przedsiębiorcą i ZUS odmawia Ci wypłaty zasiłku powołując się na ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego kilka lat temu to:

– należy zaskarżyć decyzję ZUS odmawiającą prawa do zasiłku oraz

– wszcząć odrębne postępowanie w przedmiocie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

To w tym drugim postępowaniu domaga się ustalenia tego, że nieprzerwanie podlegasz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Nie jest to łatwe postępowanie z uwagi na zmianę przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale warto podjąć działania.

Praktyka pokazuje, że często udaje się przywrócić ciągłość ubezpieczenia chorobowego i doprowadzić do wypłaty zasiłków.