PYTANIE O TO CZY … MOŻESZ BYĆ ZWOLNIONA W CZASIE CIĄŻY?
Tym wpisem rozpoczynamy cykl wpisów dotyczących prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dla (przyszłych) rodziców.
Jest on efektem naszych wieloletnich obserwacji. Wynika z nich jedno. Ciągle warto popularyzować wiedzę prawniczą na tematy związane z rodzicielstwem, i to z perspektywy pracownika, jak i pracodawcy.
Nie zamierzamy też zostać obojętne na przedsiębiorców i zleceniobiorców.
Zaczynamy!
I. Zakaz przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy
Art. 177 k.p. przewiduje ochronę stosunku pracy pracownicy w ciąży w różnych aspektach.
Jednym z nich jest zakaz, nałożony na pracodawcę, prowadzenia przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z pracownicą w okresie ciąży.
Przez przygotowania należy rozumieć:
⇒ podjęcie decyzji o zwolnieniu pracownicy,
⇒ wystąpienie o zgodę na zwolnienie do zakładowej organizacji związkowej,
⇒ poszukiwanie nowego pracownika na miejsce pracownicy w ciąży,
w okresie ochronnym.
Osobiście, uważam, że ten zakaz został przez ustawodawcę zbyt dosłownie potraktowany. W razie procesu trudno będzie udowodnić pracownikowi jego naruszenie, a z drugiej strony, pracodawcy może być trudno się bronić.
Ten zakaz nie dotyczy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownicy.
II. Zakaz wypowiadania umów o pracę z kobiegą w ciąży
Art. 177 k.p. przewiduje również zakaz wypowiadania umów o pracę z kobietą w ciąży. Zakaz jest nałożony na pracodawcę.
Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę oznacza, że pracodawca nie powinien składać oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia, jeżeli jesteś w ciąży.
Zakaz znajduje zastosowanie do umów na czas nieokreślony, na czas określony i na okres próbny przekraczający 1 miesiąc.
Obowiązek zastosowania się przez pracodawcę do zakazu nie jest uzależniony od wieku ciąży – istotny jest sam fakt pozostawania w ciąży.
Przykład nr 1:
Jesteś zatrudniona na podstawie umowy na czas nieokreślony. Poinformowałaś pracodawcę o ciąży 4 października 2023 r. Pracodawca, mając wiedzę o Twojej ciąży, stwierdza, jednak, że chce Cię zwolnić.
Pracodawca składa Ci 9 października 2023 r. oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia (pracujesz u tego pracodawcy od ponad roku, stąd ten okres wypowiedzenia).
Pracodawca, swoim działaniem, narusza art. 177 § 1 k.p. Powinnaś wówczas wnieść odwołanie do sądu pracy.
III. Zakaz rozwiązania umowy o pracę z kobietą w ciąży
Przyjrzyjmy się bliżej rozwiązaniu umowy o pracę w ciąży, o którym mowa w art. 177 § 1 k.p.
Zakaz rozwiązania umowy o pracę oznacza, że niedopuszczalne jest doprowadzenie do rozwiązania umowy o pracę wskutek złożonego przez pracodawcę oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub bez zachowania okresu wypowiedzenia (są takie przypadki, w których pracodawca mógłby rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia bez Twojej winy i art. 177 § 1 k.p. wyklucza tę możliwość).
Ten zakaz nie dotyczy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownicy.
Ten zakaz ma zastosowanie, jeżeli pracodawca złożył Ci:
⇒ oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub bez zachowania okresu wypowiedzenia, kiedy już byłaś w ciąży,
⇒ oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia przed tym jak zaszłaś w ciążę, o ile następnie zaszłaś w ciążę w okresie wypowiedzenia.
Przykład nr 2:
Jesteś zatrudniona na podstawie umowy na czas określony od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. Poinformowałaś pracodawcę o ciąży 4 października 2023 r. Pracodawca, mając wiedzę o Twojej ciąży, stwierdza, jednak, że chce Cię zwolnić.
Pracodawca składa Ci 9 października 2023 r. oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Nie dość, że pracodawca składa takie oświadczenie w okresie ciąży, to, jednocześnie, okres wypowiedzenia upłynie w trakcie ciąży (umowa o pracę rozwiąże się z upływem okresu wypowiedzenia w trakcie ciąży).
Pracodawca, swoim działaniem, narusza art. 177 § 1 k.p. Powinnaś wówczas wnieść odwołanie do sądu pracy.
Przykład nr 3:
Jesteś zatrudniona na podstawie umowy na czas nieokreślony.
Pracodawca składa Ci 9 października 2023 r. oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Jako, że pracujesz u tego pracodawcy od 5 lat, obowiązuje Cię 3-miesięczny okres wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia trwa od 1 listopada 2023 r. do 31 stycznia 2024 r. Na wizycie u ginekologa dnia 23 października 2023 r. okazuje się, że jesteś w 6. tygodniu ciąży. Informujesz pracodawcę o ciąży następnego dnia (24 października 2023 r.).
Pracodawca powinien cofnąć swoje oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. W przeciwnym wypadku, jeśli umowa o pracę rozwiąże się z upływem okresu wypowiedzenia, pracodawca naruszy zakaz z art. 177 § 1 k.p.
IV. Kiedy ochrona stosunku pracy się „uruchamia”?
Dla ochrony stosunku pracy pracownicy w ciąży istotny jest fakt poinformowania pracodawcy o tej ciąży.
Przypominam, że stan ciąży powinien zostać stwierdzony „świadectwem lekarskim” – chodzi o zaświadczenie od lekarza potwierdzające stan bądź stan i wiek ciąży.
W przeciwnym wypadku pracodawca nie jest w stanie zapewnić Ci kompletnej ochrony stosunku pracy. Jeśli ukrywasz stan ciąży, pracodawca może wypowiedzieć Ci umowę, a potem trzeba to wszystko odkręcać.
Oczywiście, nie jest tak, że ochrona uruchamia się dopiero od dnia przedstawienia świadectwa lekarskiego. Dla funkcjonowania ochrony istotny jest obiektywny stan rzeczy, czyli stan ciąży, istniejący w chwili wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę.
Wyrok SN z dnia 15 stycznia 1988 r., I PRN 74/87:
Dla ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę kobiety w okresie ciąży nie jest istotny termin wykazania powyższej okoliczności, lecz wyłącznie obiektywny stan rzeczy, istniejący w chwili wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę.
Wobec tego, ochrona przysługuje wtedy, gdy pracodawca wypowiedział Ci umowę o pracę lub umowa o pracę uległa rozwiązaniu wskutek wcześniej złożonego oświadczenia, tj. w dniu, w którym obiektywnie byłaś w ciąży, pomimo tego, że pracodawca nie miał wiedzy o Twojej ciąży.
Jednak, jak już sama widzisz, „odkręcenie” skutków naruszenia regulacji ochronnych wymaga przekazania pracodawcy informacji o ciąży.
V. Zwolnienie w czasie ciąży – Podsumowanie
Mam nadzieję, że dość jasno wytłumaczyłam generalne zasady ochrony umowy o pracę w okresie ciąży.
Jeśli nie masz pewności, czy pracodawca postąpił prawidłowo, skontaktuj się z nami.
Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected]
Napisz komentarz