ZUS | Świadczenia z ZUS w drodze wyjątku

Co zrobić w sytuacji, gdy Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił nam prawa do przyznania renty lub emerytury, a odwołanie od decyzji nie przyniosło zamierzonego rezultatu?

Czy należy się pogodzić z losem i poddać?

Absolutnie nie – są bowiem pewne uregulowania, które pozwalają na przyznanie emerytury lub renty pomimo braku spełnienia ustawowych przesłanek.

I. Co zrobić gdy wydaje się, że wyjścia już nie ma?

Takie regulacje przewiduje ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Są to tzw. świadczenia w drodze wyjątku, do przyznania których uprawniony jest Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Aby jednak móc skorzystać z tego dobrodziejstwa trzeba spełnić pewne warunki.

Przede wszystkim osoba wnioskująca o przyznanie danego świadczenia w drodze wyjątku jest lub była osobą ubezpieczoną, albo jest członkiem rodziny pozostałym po osobie ubezpieczonej.

Po drugie, aby móc otrzymać świadczenie w drodze wyjątku należy nie spełniać ustawowych warunków do przyznania renty lub emerytury. Jednak co jest bardzo istotne owe niespełnienie warunków musi być skutkiem jakichś szczególnych okoliczności.

Po trzecie osoba wnioskująca nie może podjąć pracy lub innej działalności objętej ubezpieczeniami społecznymi z uwagi na całkowitą niezdolność do pracy albo wiek.

Ostatnim zaś kryterium jest brak niezbędnych środków utrzymania, czyli nic innego jak trudna sytuacja materialna danej osoby. Wszystkie przesłanki muszą być spełnione łącznie, aby otrzymać świadczenie w drodze wyjątku.

II. Świadczenie ZUS w drodze wyjątku – jak udowodnić prawo do niego?

Najwięcej trudności z reguły przysparza określenie, czy w danej sytuacji mamy do czynienia ze szczególnymi okolicznościami. Za takie szczególne okoliczności z całą pewnością można uznać sytuacje, które są nadzwyczajne, nagłe, zewnętrzne tj. niezależne od woli danej osoby, ciężkie do przezwyciężenia.

Sytuacja taka musi nadto uniemożliwiać wnioskującemu podjęcie zatrudnienia.

W tym miejscu warto przytoczyć także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 lipca 2016 roku (sygn. akt: I OSK 872/16), zgodnie z którym

dla oceny czy w określonej sprawie występują szczególne okoliczności istotne znaczenie może (choć nie musi – przyp. autora) mieć wielkość okresu składkowego i nieskładkowego. Zdaniem sądu inaczej należałoby oceniać sytuacje osoby legitymującej się niewielkimi w/w okresami, a inaczej osobę, której brakuje niewiele dni / miesięcy do spełnienia ustawowych wymagań.

Za szczególną sytuację uznać można z całą pewnością działanie siły wyższej, na skutek którego dana osoba straciła możliwość wykonywania pracy.

III. Jak i gdzie złożyć wniosek o świadczenie ZUS w drodze wyjątku?

Wniosek taki należy skierować do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Powinien on zaś zawierać przede wszystkim: datę i miejsce jego sporządzenia, oznaczeni osoby wnioskującej o przyznanie świadczenia, wskazanie adresata, tytuł, żądanie oraz uzasadnienie. Pamiętaj aby wniosek własnoręcznie podpisać oraz dołączyć do niego dokumenty na potwierdzenie Twoich twierdzeń. Do wniosku dołączamy także oświadczenie o stanie rodzinnym, majątkowym i o sytuacji materialnej – na druku ZUS Rp-15. Wniosek można złożyć za pośrednictwem ZUS –u w miejscu Twojego zamieszkania lub bezpośrednio w centrali.

Po zapoznaniu się z wnioskiem Prezes wyda decyzję, od której skarżący może odwołać się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.