ZUS | Osoba współpracująca przy działalności gospodarczej

Osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej to częsty przedmiot zainteresowania i kontroli ZUS.

Co interesujące czasem jest tak, że ZUS nie chce uznać osoby współpracującej mimo, że członek rodzinny istotnie w tej działalności pomaga i przedsiębiorca zgłasza członka rodziny pod ten tytuł do ubezpieczenia. Zdarzają się jednak i odwrotne sytuacje, tzn. nawet przy okazjonalnym wsparciu członków rodziny, ZUS jednak chce aby taka osoba była zgłoszona jako osoba współpracująca, a przedsiębiorca tego nie chce.

Kiedy więc pomoc małżonka, dzieci kwalifikuje się jako współpraca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, a kiedy nie?

W dzisiejszym wpisie postaram się to klarownie wyjaśnić. Zwrócę szczególną uwagę na jedną z cech współpracy przy działalności gospodarczej – istotną pod kątem właśnie sporów z ZUS, a na którą również wskazuje najnowsze spojrzenie Sądów.

I. Kiedy występuje współpraca przy działalności gospodarczej?

Za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność (np. jednoosobowym przedsiębiorcą) uważa się: małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności.

Powyższą definicję na czynniki pierwsze rozkładałam już we wpisie, który znajdziesz tutaj:

ZUS| Osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej

Jako osobę współpracującą, w praktyce, zgłasza się najczęściej męża lub żonę oraz dzieci.

II. Czym charakteryzuje się współpraca przy działalności gospodarczej?

W orzecznictwie wskazuje się na kilka cech współpracy przy działalności gospodarczej, a są nimi:

– istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego,

– bezpośredni związek działań współpracownika z przedmiotem pozarolniczej działalności,

– stabilność i zorganizowanie oraz

– znaczący czas i częstotliwość podejmowanych działań przez współpracownika na rzecz prowadzonej pozarolniczej działalności.

W orzeczeniach wydawanych przez sądy powszechne stwierdza się, że w pojęciu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności nie mieści się jakakolwiek praca na rzecz pozarolniczej działalności, lecz praca świadczona stale, w pewnym minimalnym wymiarze czasu, praca mająca istotny wymiar ekonomiczny i organizacyjny, która przynosi znaczną wartość dla prowadzonej działalności.

III. Istotny ciężar gatunkowy działań osoby współpracującej

Za osobę współpracującą można uznać takiego członka rodziny, który wykonuje osobiście prace mające zasadnicze znaczenie dla przedmiotu wykonywanej działalności przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność.

W 2021 r. Sąd Najwyższy wypowiedział się szerzej na temat tej cechy współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności.

Sąd Najwyższy wskazał, że istotny ciężar gatunkowy mają te działania, które:

– nie są prostymi czynnościami,

– są bezpośrednio związane z przedmiotem pozarolniczej działalności,

– wymagają czasowego zaangażowania.

Czynności wykonywane przez współpracownika nie mogą być względnie proste. Jako przykłady prostych czynności podaje się zadania związane z obsługą księgową działalności polegające m.in. na zgromadzeniu i zawiezieniu dokumentów rachunkowych do biura księgowego czy wystawieniu kilku faktur VAT w miesiącu.

⇒ Najnowsze spojrzenie Sądów na osobę współpracującą w działalności gospodarczej. 

W wyroku z dnia 11 maja 2021 r., I USKP 32/21, Sąd Najwyższy wypowiedział się następująco:

Aprobując ten pogląd, warto wskazać, że do takich niekluczowych dla danej działalności prac należy zaliczyć co do zasady, kwestie dotyczące podstawowej sprawozdawczości wynikającej z obowiązków publicznoprawnych zwłaszcza w firmach dotychczas jednoosobowych, których właściciele samodzielnie dokonują tych czynności albo za opłatą na ogół nie przekraczającą dwustu złotych powierzają prowadzenie księgowości wyspecjalizowanym biurom.

Czynności podejmowane przez osobę współpracującą muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem pozarolniczej działalności. Nie mogą być to czynności o charakterze wtórnym.

Przykładowo, wystawianie faktur nie pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzoną działalnością w postaci usług stolarskich, lecz stanowi realizację obowiązku podatkowego. Podobnie, tylko odbieranie telefonów od klientów i umawianie spotkań nie będzie związane bezpośrednio z działalnością polegającą na prowadzeniu zakładu fryzjerskiego (powinny zostać powierzone jeszcze inne obowiązki takie jak obsługa internetowej platformy do umawiania wizyt, przyjmowanie płatności, dokonywanie zakupów produktów w hurtowni fryzjerskiej).

Z drugiej strony, jeśli do powierzonych obowiązków w przedsiębiorstwie transportowym należą: sprawowanie nadzoru nad kierowcami, wystawianie faktur, przygotowywanie rozliczeń czasu pracy kierowców, uzyskiwanie zezwoleń na przewóz towarów, mamy do czynienia z osobą współpracującą.

W cytowanym wyżej wyroku SN wskazał, że:

Poszukując granicy między takimi prostymi czynnościami, a pracą istotną gatunkowo w kontekście sporządzania kosztorysów ofert, należy dokonać oceny stopnia złożoności takich dokumentów oraz umiejętności niezbędnych do ich opracowania czy czasu, jaki przygotowujący winien poświęcić na sporządzenie.

Jeżeli przygotowywanie oferty dla klientów (przedmiotem działalności jest wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, klimatyzacyjnych i gazowych) nie sprowadza się do skorzystania z zestandaryzowanych i prostych w obsłudze wzorców, a liczba zapytań i ich opracowywanie w trakcie badanego okresu potencjalnej współpracy zajmowało istotną część czasu, to przygotowywanie ofert lub kosztorysów może być zakwalifikowane jako współpraca, o której mowa w art. 8 ust. 11 ustawy systemowej.

Jeśli chodzi o zaangażowanie czasowe, oczywiste jest, że im bardziej złożone prace powierza się członkowi rodziny, im więcej zadań powierza się do wykonywania, tym większy wymiar tygodniowy lub miesięczny czasu pracy będzie go obowiązywał.

„Bezpieczne” jest takie ukształtowanie współpracy, żeby członek rodziny pracował na rzecz pozarolniczej działalności w wymiarze czasu odpowiadającym przynajmniej połowie etatu.

IV. Osoba współpracująca ZUS – podsumowanie

Jak widzisz, wiele jest kwestii, na które należy zwrócić uwagę, decydując się na zaangażowanie członka rodziny w prowadzoną pozarolniczą działalność.

Jeśli masz wątpliwości, czy osoba pomagająca Ci w prowadzeniu pozarolniczej działalności będzie podlegać ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca, skorzystaj z porady dopasowanej do Twojej sytuacji.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli potrzebujesz porady prawnej, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Brett Jordan on Unsplash