ZUS | Dodatkowy zarobek w trakcie zasiłku chorobowego

Z mojej praktyki wynika, że ZUS bardzo często odmawia prawa do zasiłku chorobowego lub żąda jego zwrotu względem osób zajmujących się obsługą ubezpieczeń grupowych w swoich zakładach pracy, które korzystają też z zasiłku chorobowego.

W zeszłym roku Sąd Najwyższy wydał korzystny dla takich ubezpieczonych wyrok.

Na tym przykładzie chciałabym opisać na blogu, kiedy ZUS nie powinien odmawiać prawa do zasiłku.

I. Kiedy nie właściwie wykorzystujesz zasiłek chorobowy? Art. 17 ustawy zasiłkowej

Podstawową kwestią, jaką chcę wyjaśnić, jest to, że w okresie pobierania jakiegokolwiek zasiłku, zasadniczo, zabronione jest wykonywanie pracy zarobkowej.

Wynika to z art. 17 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa:

1. Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

(…)

Osoba ubezpieczona, która w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

ZUS wydaje wówczas decyzję administracyjną rozstrzygającą o braku prawa do zasiłku chorobowego (jeśli nie doszło do wypłaty tego zasiłku) albo o braku prawa do zasiłku chorobowego oraz zwrocie nienależnie pobranego zasiłku (już po wypłaci zasiłku).

Więcej na temat: co możesz robić na zasiłku chorobowym? przeczytasz tutaj.

II. Praca zarobkowa niezgodna z celem zwolnienia?

W dzisiejszym wpisie chciałabym odnieść się do jeden z przesłanek utraty prawa do zasiłku, jaką jest praca zarobkowa.

Za pracę zarobkową uważa się dosłownie każdą pracę przynoszącą dochód osobie ją wykonującej.

Najczęściej spotykamy się z pracą zarobkową wykonywaną na podstawie stosunków umownych takich jak umowa o pracę lub umowa zlecenia, stosunków organizacyjnych w przypadku np. członka zarządu lub rady nadzorczej, a także z pracą wykonywaną w ramach działalności gospodarczej.

W prawie przeważa podejście takie, że:

– jeśli podjęte działania przynoszą jakikolwiek dochód to są pracą zarobkową (wyrok SN z dnia 19 lutego 2021 r., I USKP 12/21),

– każda praca zarobkowa wykonywana w okresie zwolnienia lekarskiego powoduje utratę prawa do świadczeń (postanowienie SN z 27 stycznia 2021 r., III USK 30/21).

Wynika z tego, że podejmowanie w okresie zasiłkowym aktywności zawodowej przynoszącej rzeczywisty dochód pozbawia prawa do zasiłku

III. Sytuacja wyjątkowa – wyrok SN z dnia 19 lutego 2021 r., I USKP 12/21

W tym miejscu odniosę się do korzystnego wyroku Sądu Najwyższego.

Stan faktyczny sprawy wyglądał tak:

Ubezpieczona była zatrudniona u pewnego pracodawcy. Podlegała ubezpieczeniu chorobowemu, a więc otrzymywała zasiłek chorobowy za kilkumiesięczny okres niezdolności do pracy. Pracodawca wyznaczył ją do wykonywania czynności związanych z grupowym ubezpieczeniem pracowników. Ubezpieczona zawarła z towarzystwem ubezpieczeń umowę zlecenia, w której zobowiązała się do wykonywania na rzecz zleceniodawcy czynności związanych z ubezpieczeniem grupowym pracowników. W praktyce, realizacja umowy zlecenia sprowadzała się do przesłania do ubezpieczyciela na koniec miesiąca deklaracji zawierającej liczbę osób ubezpieczonych, a dodatkowo, deklaracji o przystąpieniu do ubezpieczenia nowych pracowników. Takie czynności zajmowały ubezpieczonej raz w miesiącu kilka minut, a ubezpieczona wykonywała je elektronicznie. Ubezpieczyciel wypłacał około 100,00 zł „na rękę” miesięcznie z tytułu realizacji umowy zlecenia.

Postępowania w tego rodzaju stanach faktycznych, dotychczas, udawało się wygrywać powołując się na formalny charakter czynności ubezpieczonych, sporadyczność ich działań oraz konieczność ich podjęcia w celu zapewnienia kontynuowania ochrony ubezpieczonej pozostałych współpracowników.

W tym wyroku Sąd Najwyższy poszedł o krok dalej.

Sąd zauważył, że zasiłek jest substytutem wynagrodzenia za pracę, a więc, albo uzyskuje się dochód z tytułu wykonywania pracy zarobkowej, albo otrzymuje się zasiłek chorobowy.

Jednak, Sąd wskazał, że jeżeli zarobek uzyskiwany w okresie niezdolności do pracy nie pozwala na zapewnienie równoległego do zasiłku chorobowego źródła utrzymania na najniższym poziomie (w granicach m.in. minimalnego wynagrodzenia za pracę), to nie sposób zakwalifikować takie działania, podjęte w okresie zasiłkowym, jako pracę zarobkową:

Uzyskiwanie dochodów z innego zajęcia zarobkowego, które nie gwarantują nawet minimum życiowego (np. dochodów rzędu 100-200 zł miesięcznie), nie stanowi (nie może stanowić w obecnych warunkach gospodarczych i społecznych) alternatywy dla zasiłku chorobowego w tym znaczeniu, że nie stanowi zastępczego źródła dochodu utraconego przez osobę niezdolną do pracy z powodu choroby, pozwalającego na wypełnienie luki po wynagrodzeniu, którego nie otrzymuje ona z tytułu pracy zarobkowej.

Sąd Najwyższy podkreślił, że art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej powinien być stosowany z uwzględnieniem przepisów Konstytucji RP, mianowicie, gwarantowanego przez Konstytucję RP prawa do zabezpieczenia społecznego w razie choroby:

Wykładnia art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej nie może prowadzić bowiem do pozbawienia ubezpieczonego zasiłku chorobowego jako źródła utrzymania w czasie stwierdzonej oczywistej niezdolności do pracy (w rozpoznawanej sprawie w czasie kilkumiesięcznej niezdolności ubezpieczonej do pracy zarobkowej związanej z poważną operacją kręgosłupa) tylko z tego powodu, że z dodatkowego zajęcia zarobkowego, które nie jest w żaden sposób absorbujące dla osoby chorej i które nie przynosi dochodu stanowiącego realną alternatywę w stosunku do zasiłku chorobowego, otrzymuje przychód w jakiejś minimalnej kwocie.

Z tego orzeczenia można wywnioskować, że, jeśli wykonywanie dodatkowej umowy zlecenia wiąże się z minimalnym nakładem pracy po stronie osoby ubezpieczonej i z minimalnym wynagrodzeniem w granicach kilkuset złotych (w wyroku byłą mowa o około 100,00 zł netto), ZUS nie powinien zakwalifikować wykonywania umowy zlecenia jako wykonywania pracy zarobkowej w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

W konsekwencji, ZUS nie powinien pozbawić prawa do zasiłku chorobowego.

IV. Perspektywy sporu z ZUS w zakresie art 17 ustawy zasiłkowej – podsumowanie

Po raz kolejny na blogu pokazałam, że treść przepisów to jedna kwestia, a praktyka ich stosowania to druga kwestia.

Jeśli masz wątpliwości, czy możesz podejmować jakąś aktywność zawodową w okresie zasiłkowym, albo masz wątpliwości, czy ZUS wydał prawidłową decyzję w oparciu o art. 17 ustawy zasiłkowej, warto rozważyć odwołanie od decyzji ZUS i skonsultować się z prawnikiem.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”shadow-down-left” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by alireza mahmoudi on Unsplash