ZUS | Kontrola zwolnień lekarskich przez pracodawcę – prawo czy obowiązek?

ZUS NAKŁADA NA PRACODAWCĘ OBOWIĄZEK KONTROLI ZWOLNIEŃ LEKARSKICH

W styczniu br. ZUS rozesłał mailowe wiadomości do pracodawców, którzy zatrudniają przynajmniej 20 pracowników, w których nakłada na nich obowiązek przeprowadzania kontroli zwolnień lekarskich pracowników i raportowania wyników tych zwolnień wprost do ZUS.

Zawiadomienie z ZUS wygląda w większości przypadków tak:

Czy jest to działanie zgodne z prawem? Jak interpretować wiadomość ZUS?

O tym piszę w dzisiejszym artykule.

I. Podmioty uprawnione do kontroli zwolnień ZUS

ZUS w swoim piśmie odwołuje się do art. 68 ustawy zasiłkowej, którego ustęp 1 brzmi:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

Z tego przepisu wynika, że do przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich uprawnieni są:

⇒ płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, względem swoich pracowników oraz

⇒ poszczególne jednostki ZUS-u względem pracowników tych płatników składek, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych.

Właśnie z tego względu, że pracodawca zatrudniający powyżej 20 osób może przeprowadzać kontrole we własnym zakresie, ZUS skierował pismo do takich pracodawców o charakterze „mobilizującym”.

Zasady przeprowadzania kontroli reguluje rozporządzenie z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

Przypomnę, że kontrola może mieć dwojaki charakter:

⇒ formalny – wówczas sprawdza się, czy zwolnienie lekarskie nie zostało sfałszowane i czy wydano je zgodnie z przepisami lub

⇒ merytoryczny – wówczas sprawdza się, czy pracownik korzystający ze zwolnienia lekarskiego i pobierający za ten okres zasiłek, wykorzystuje zwolnienie zgodnie z jego celem, czyli np. nie wykonuje innej pracy zarobkowej, nie jest na wakacjach, nie robi remontu etc. zamiast odpoczywać i zdrowieć.

II. Kontrola zwolnień lekarskich przez pracodawcę – prawo czy obowiązek pracodawcy?

Z publikowanych wiadomości e-mail od ZUS wynika, że według organu rentowego, w art. 68 ustawy zasiłkowej jest mowa o ustawowym obowiązku kontroli.

Nie jest jednak wiadome, na jakiej podstawie ZUS tak twierdzi.

Art. 68 ust. 1 ustawy zasiłkowej wynika, że płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy.

Co prawda, w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich pojawia się zwrot obowiązek (Do obowiązków płatnika składek należy także kontrola formalna zaświadczeń lekarskich stanowiących podstawę zwolnienia od pracy), to jednak, ważna jest hierarchia aktów prawnych– skoro od lat rozporządzenie jest aktem prawnym uszczegóławiającym ustawę to nie należy sugerować się treścią rozporządzenia, a należy odwoływać się do treści ustawy, w której mowa o uprawnieniu do kontroli.

Co więcej, w swoim informatorze pt. Podstawowe zasady kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy – informacja dla pracodawców, ZUS posługuje się pojęciem uprawnienia, a nie obowiązku.

Skoro brzmienie ustawy się nie zmieniło, nie wydano żadnego przełomowego orzeczenia w tym temacie, to taka zdecydowana zmiana stanowiska ZUS nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Zachęcam Cię również do zapoznania z artykułem dotyczącym zmian w przepisach dotyczących kontroli zwolnień lekarskich przez ZUS:

ZUS | Kontrola zwolnień lekarskich od 1 stycznia 2019r.

III. Wobec tego, czy stosować się do wskazówek zawartych w wiadomości ZUS?

W mojej ocenie nie ma takiego obowiązku.

Co wiecej dla mnie takie działania pracodawców bardzo często zostaną negatywnie odebrane przez pracowników kontrolowanych.

Na marginiesie – ja jestem zawsze zwolennikiem ufania ludziom z którymi współpracujemy i partnerskim podejściem do pracowników. Nie jestem pracownikiem ale kiedyś byłam i gdyby w trakcie korzystania z zasiłku chorobowego, pracodawca mnie kontrolował, nie wzbudziłby mojej sympatii, wręcz przeciwnie odebrałabym to jako przejaw braku zaufania i ingerowania w moją przestrzeń prywatną.

Oczywiście doskonale też wiem, że mogą być przypadki kontrowersyjnie i budzące wątpliwości. Dobrze więc gdy pracodawca ma prawo a nie obowiązek kontrolowania i dobiera odpowiednie środki to konkretnych przypadków z jakimi sie spotyka.

Podsumowując, ustawa przyznała pracodawcom zatrudniającym więcej niż 20 pracowników prawo do kontrolowania prawidłowości korzystania ze zwolnień lekarskich, to jedynie od decyzji poszczególnych pracodawców zależy, czy kontrolę przeprowadzą czy nie i czy zawiadomią o jej wynikach ZUS czy też nie.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”shadow-down-left” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji prawnej napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]