ZUS | Zwolnienie z obowiązku opłacania składek ZUS a nieterminowe złożenie dokumentów rozliczeniowych

Do tzw. tarczy antykryzysowej (ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych) wprowadzane są raz po raz kolejne zmiany.

Tym razem:

⇒ poszerzono listę numerów PKD dla płatników składek mogących ubiegać się z obowiązku opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 lipca 2020 r. do dnia 30 września 2020 r.,

⇒  wprowadzono nowe kody PKD umożliwiające płatnikom składek ubieganie się o zwolnienie z obowiązku opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych

(47.71.Z, 47.72.Z, 47.81.Z, 47.82.Z, 47.89.Z, 49.32.Z, 49.39.Z, 56.10.A, 56.10.B, 56.21.Z, 56.29.Z, 56.30.Z, 59.11.Z, 59.12.Z, 59.13.Z, 59.14.Z, 59.20.Z, 74.20.Z, 77.21.Z, 79.90.A, 79.90.C, 82.30.Z, 85.51.Z, 85.52.Z, 85.53.Z, 85.59.A, 85.59.B, 86.10.Z w zakresie działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń w ramach lecznictwa uzdrowiskowego, 86.90.A, 86.90.D, 90.01.Z, 90.02.Z, 90.04.Z, 91.02.Z, 93.11.Z, 93.13.Z, 93.19.Z, 93.21.Z, 93.29.A, 93.29.B, 93.29.Z, 96.01.Z, 96.04.Z)

za okres od dnia 1 listopada 2020 r. do dnia 30 listopada 2020 r.

W dzisiejszym wpisie chciałabym nawiązać do obowiązków związanych z ubieganiem się o takie zwolnienie.

I. Terminowe złożenie wniosku i dokumentów rozliczeniowych w celu zwolnienia z obowiązku opłacania składek ZUS.

Po pierwsze, warunkiem uzyskania zwolnienia jest terminowe złożenie wniosku o takie zwolnienie (obok, oczywiście, spełnienia innych warunków właściwych dla danych kategorii płatników składek).

Pierwotnie, warunkiem uzyskania zwolnienia za okres od marca do maja 2020 r. było złożenie wniosku do dnia 30 czerwca 2020 r. Złożenie wniosku po tym terminie nie wywołuje żadnych skutków prawnych.

Podmioty uprawnione do złożenia wniosku o zwolnienie z opłacania składek, dla których właściwy był termin 30 listopada 2020 r., m.in. prowadzący hotele, aby ich wniosek był procedowany, powinny zmieścić się w tym terminie.

Podmioty, którym ustawa z dnia 9 grudnia 2020 r., umożliwia złożenie wniosku do dnia 15 stycznia 2021 r. lub 31 stycznia 2021 r., przykładowo, prowadzącym restauracje czy kawiarnie, powinny złożyć bezapelacyjnie do 15 lub 31 stycznia 2021 r. wniosek w formie dokumentu elektronicznego.

Po drugie, warunkiem uzyskania zwolnienia jest przekazanie deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych, które zwykle płatnik składek przekazuje co miesiąc do ZUS.

Obowiązek ten nie dotyczy podmiotów, które zostały zwolnione z obowiązku złożenia tych dokumentów, przykładowo, osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, które opłacają składki wyłącznie na własne ubezpieczenie, wykazujące w dotychczasowych dokumentach rozliczeniowych, że podana podstawa wymiaru składek wynosi tyle, ile minimalna podstawa wymiaru składek wskazana w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Dokumenty rozliczeniowe powinny zostać przekazane na zasadach i w terminach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli do 5., 10. lub 15. dnia następnego miesiąca kalendarzowego.

Ustawodawca wydłużył ten termin, ponieważ pierwotnie, ubiegając się o zwolnienie za okres od marca do maja 2020 r. płatnicy składek mogli przekazać dokumenty ubezpieczeniowe najpóźniej 30 czerwca 2020 r. bez żadnych konsekwencji (a więc dokumenty za maj mogły być złożone nie do 5. czy 10. czerwca 2020 r., a do 30 czerwca 2020 r.).

Przy kolejnych zmianach, ustawodawca również analogicznie określał termin złożenia dokumentów ubezpieczeniowych, a aktualnie wynoszą one:

– dla okresu od marca do maja 2020 r. – 30 czerwca 2020 r.,

– dla okresu od lipca do września 2020 r. –  31 października 2020 r.,

– dla listopada 2020 r. – 31 grudnia 2020 r.

II. Nieterminowe złożenie dokumentów rozliczeniowych – konsekwencje.

Niejednokrotnie spotkałam się z sytuacją, w której ZUS odmówił zwolnienia z obowiązku opłacania składek z powodu przekazania dokumentów ubezpieczeniowych po terminie lub nieprzekazania ich w ogóle.

Ścieżka odwoławcza przedstawia się tak, że od odmownej decyzji można złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, a następnie skargę do sądu administracyjnego.

Czy warto odwołać się od niekorzystnego stanowiska ZUS w zakresie zwolnienia ze składek ZUS?

Zapoznałam się z kilkoma dostępnymi już wyrokami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy i spieszę Ci przekazać dobre wiadomości!

• Pierwszy przykład korzystnego rozstrzygnięcia w sporze z ZUS

W jednej ze spraw, w której orzekał WSA, ZUS odmówił udzielenia zwolnienia z obowiązku opłacania składek na tej podstawie, że nie posiadał dokumentów rozliczeniowych za jeden z miesięcy, którego dotyczył wniosek. Skarżący wskazał, że dokumenty rozliczeniowe wrzucił do skrzynki odbiorczej w placówce ZUS w przewidzianych ustawą terminach.

Co na to Sąd? Sąd uwzględnił skargę zwracając uwagę na niepełne, a więc niezgodne z przepisami, uzasadnienie decyzji administracyjnej wydanej przez ZUS. W ocenie Sądu, w uzasadnieniu decyzji ZUS powinien:

– wyjaśnić, czy na skarżącym ciążył obowiązek składania dokumentacji rozliczeniowej, czy może skarżący podlegał zwolnieniu w tym zakresie oraz

– wyjaśnić, czy w okresie przewidzianym na składanie dokumentów rozliczeniowych, dana placówka ZUS była nieczynna dla interesantów i czy w danej placówce ZUS były wystawione skrzynki, do których można było wrzucać dokumenty bez potwierdzenia.

Zamieszczam fragment uzasadnienia wyroku:

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że w zaskarżonej decyzji organ nie przedstawił żadnych wyjaśnień, czy istotnie w placówce ZUS w miesiącach kwietniu i maju 2020 r. były wystawione specjalne pojemniki/skrzynki, w których petenci zostawiali dokumenty i wnioski, bez możliwości bezpośredniego kontaktu z pracownikami organu.

W przypadku, jeżeli organ udostępnił taką formę składania korespondencji wyjaśnić należy, w jaki sposób była ewidencjonowana wpływająca do organu korespondencja. Skarżący na etapie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy podnosił, że stosowne dokumenty w kwietniu i maju 2020 r. wrzucił do skrzynki odbiorczej.

Zatem obowiązkiem organu, było precyzyjne wyjaśnienie tej kwestii.

• Drugi przykład korzystnego rozstrzygnięcia w sporze z ZUS

W innej sprawie, ZUS odmówił prawa do zwolnienia z obowiązku opłacania składek z powodu przekazania dokumentów rozliczeniowych w lipcu 2020 r., a nie do 30 czerwca 2020 r. Skarżący argumentował, że, owszem, dokumenty rozliczeniowe zostały przekazane po wyznaczonym terminie, jednak opóźnienie było spowodowane przeoczeniem obowiązku złożenia deklaracji, obecną trudną sytuacją i brakiem możliwości osobistego kontaktu z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

I w tej sprawie Sąd uwzględnił skargę, zwracając uwagę na nieprawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy, a tym samym nieprawidłowe uzasadnienie zaskarżonych decyzji.

W ocenie Sądu, ZUS powinien:

– wyjaśnić, czy rzeczywiście Skarżący nie miał możliwości skontaktowania się z ZUS, co uniemożliwiło mu złożenie dokumentów rozliczeniowych w terminie oraz

– wyjaśnić, czy trudności w skontaktowaniu się z ZUS istotnie mogły uniemożliwić złożenie dokumentów w terminie.

Zamieszczam fragment wyroku:

Organ pozbawiając prawa do zwolnienia obowiązany jest wykazać, że twierdzenie o braku możliwości kontaktu z ZUS, które uniemożliwiło złożenie deklaracji – jest nieprawdziwe albo podnoszona okoliczność nie miała istotnego wpływu na możliwość dochowania terminu złożenia deklaracji do 30 czerwca 2020 r.

Przy czym organ obowiązany jest podać w jakich formach wnioskodawcy mieli prawo składać wnioski, czy rzeczywiście kontakt z pracownikiem ZUS Oddział w T. i w jakim okresie – był wyłączony/utrudniony, a w przypadku nawet trudności w kontaktach z pracownikami, czy informacja ze strony organu była jednak podana, jeżeli tak to w jakiej formie dostępna.

Podać też należy w jakich formach Skarżący mógł złożyć deklarację, jeżeli kontakt osobisty był utrudniony.

Jednocześnie Sąd nie przesądza czy Skarżący ma, czy też nie ma prawa do zwolnienia z opłacenia składek. Stwierdza wyłącznie, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa, a organ ma obowiązek ponownego rzetelnego rozpoznania wniosku.

W oparciu o nadesłany materiał dowodowy i uzasadnienia decyzji, Sąd nie może stwierdzić jaki był rzeczywisty stan sprawy i zająć stanowiska co do zarzutu Skarżącego, że przyczyna niedochowania terminu do złożenia deklaracji wynikła z przyczyn organizacyjnych organu.

III. Podsumowanie

Oczywiście zawsze warto wypełniać w terminie wszystkie warunki konieczne do uzyskania zwolnienia z obowiązku opłacania składek ZUS. Jeśli jednak coś nam umknie, zawsze warto rozważyć czy odmowa ZUS jest zasadna i czy może nie warto złożyć odwołania od decyzji ZUS, skargi do Sądu Administracyjnego.

Nie ma co ukrywać, że bardzo pozytywnym aspektem powyżej opisywanych wyroków jest to, że Wojewódzki Sąd Administracyjny zwraca uwagę na uchybienia proceduralne ZUS i stosowany przez ZUS automatyzm w odmawianiu prawa do zwolnienia z obowiązku opłacania składek.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji, szukasz prawnika do walki z ZUS napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Murray Campbell on Unsplash