Polski Ład | Zatrudnienie „na czarno” – duże konsekwencje dla Pracodawcy

Zapewne słyszeliście o tym, że jednym z założeń Polskiego Ładu jest ograniczenie zatrudnienia „na czarno” czy nieujawniania części wypłacanego wynagrodzenia.

Chodzi o sytuację niezgłaszania pracowników do ZUS, a tym samym nieozusowania i nieopodatkowania wynagrodzeń za pracę.

Chodzi również o sytuację zatrudniania za minimalnym wynagrodzeniem i wypłacania „do ręki/pod stołem” części wynagrodzenia, które, rzecz jasna, jest nieozusowane i nieopodatkowane.

Jakie zmiany przewiduje w tym zakresie Polski Ład?

O tym poniżej.

I. Skąd wynikają zmiany i czego dokładnie dotyczą?

Zmiany w ww. zakresie, a właściwie „narzędzia do walki” z nielegalnym zatrudnieniem wynikają z ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.

Zmiany mają na celu zniwelowanie:

– zjawiska nielegalnego zatrudnienia przez które należy rozumieć: zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez potwierdzenia na piśmie w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy i jej warunków,

– zaniżenia wynagrodzenia / podstawy wymiaru składek pracowników.

II. Jakie „narzędzia” będą obowiązywały od 1 stycznia 2022 r.?

⇒ W zakresie składek społecznych ZUS:

Wprowadzony zostanie ust. 1e do art. 16 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z którego wynika, że w przypadku wyjaśnia na jaw nielegalnego zatrudnienia lub zaniżenia podstawy wymiaru składek pracowników, składki należne od wynagrodzenia nielegalnie zatrudnionego pracownika oraz wynagrodzenia wypłacanego, ale nieozusowanego, będą w całości finansowane przez pracodawcę.

Dobrze, bowiem, wiemy, że składki na ubezpieczenia społeczne są finansowane z wynagrodzenia pracownika w wysokości 13,71%.

W tym przypadku, wszystkie należne składki pokrywać będzie pracodawca;

⇒ W zakresie składki zdrowotnej: 

W ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wprowadza się pkt 15a do art. 86 ust. 1 tej ustawy, z którego wynika, że składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie w całości pokrywana przez pracodawcę (zmiana dotyczy również art. 83 ust. 3 pkt 1 tej ustawy);

⇒W zakresie podatku dochodowego:

Od podatku dochodowego wolne są przychody pracownika z tytułu nielegalnego zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz przychody pracownika w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym (dodany zostanie pkt 151 do art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Ponadto, karą dla pracodawcy – jednoosobowego przedsiębiorcy – będzie przypisanie dodatkowego przychodu z działalności gospodarczej.

Zgodnie ze zmianami w art. 14 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodem ma być:

– za każdy miesiąc nielegalnego zatrudnienia kwota odpowiadająca wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na podstawie przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę na dzień stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia (przychód zostanie przypisany także wtedy, gdy wynagrodzenie z tytułu nielegalnego zatrudnienia zostało faktycznie wypłacone osobie nielegalnie zatrudnionej) oraz

– przychód odpowiadający przychodowi pracownika zwolnionemu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 151 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o którym wspomniałam powyżej (przychody pracownika z tytułu nielegalnego zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz przychody pracownika w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym).

Jakby tego było mało, kosztem uzyskania przychodów nie będą:

– kwoty wypłaconych, dokonanych lub postawionych do dyspozycji wypłat, świadczeń oraz innych należności z tytułu nielegalnego zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz wypłaconego pracownikowi wynagrodzenia w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym oraz

– kwoty opłaconych zaległych składek na ubezpieczenia społeczne.

Analogiczne zasady zostały wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dla pracodawców będących osobami prawnymi (m.in. w art. 12 tej ustawy).

III. Zatrudnienie „na czarno” od 1 stycznia 2022r. – podsumowanie

Konkludując, konsekwencje wykrycia nielegalnego zatrudnienia nie są małe dla pracodawców – chroniony jest jedynie pracownik.

Pracodawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, przykładowo, w razie kontroli PIP czy w przypadku zawiadomienia odpowiednich organów przez nielegalnie zatrudniane osoby.

Warto więc rozważyć sformalizowanie zatrudnienia od nowego roku, ewentualnie, zaprzestanie korzystania z pracy innych osób „na czarno” czy ukrywania ich rzeczywistego przychodu.

Od nowego roku „stety czy niestety” konsekwencje może ponieść tylko pracodawca. Mimo, że obecnie taka praca bardzo często była również z inicjatywy pracownika, od nowego roku takie rozwiązania dla pracodawców będą bardzo ryzykowne.

Jeśli masz jakiekolwiek pytania, potrzebujesz porady prawnej, napisz do mnie na adres: katarzyna@klemba.pl

Photo by ev on Unsplash