Komu ustawa dezubekizacyjna obniży emeryturę?

1 października tego roku, to zdecydowanie ważna data dla emerytów. Nie tylko z tej przyczyny, że to właśnie tego dnia wchodzą w życie przepisy obniżające powszechny wiek emerytalny.

Innym gorącym tematem, którym zajmę się w tym wpisie, jest obniżenie emerytur byłych funkcjonariuszy pełniących służbę na rzecz PRL w związku w wdrożeniem przepisów tzw. ustawy dezubekizacyjnej, która częściowo obowiązuje już od 01 stycznia b.r.

Tzw. ustawa dezubekizacyjna stanowiąca podstawę do obniżenia świadczeń, to ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U.2016.2270, dalej: ustawa zmieniająca).

I. Przesłanki obniżenia świadczeń na mocy ustawy dezurbanizacyjnej

Przesłankami obniżenia świadczenia emerytalnego jest służba na rzecz totalitarnego państwa w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. w określonych cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach – o których mowa niżej.

Jest to zatem bardzo szeroko zakrojony zakres obniżenia świadczeń.

W ustawie zmieniającej przewidziano jednak pewien mechanizm łagodzący – art. 8a ust. 1. Otóż, Minister właściwy do spraw wewnętrznych, w drodze decyzji, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, może wyłączyć stosowanie przepisów obniżających świadczenia na rzecz osób pełniących służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r, ze względu na:

⇒ krótkotrwałą służbę przed dniem 31 lipca 1990 r. oraz

⇒ rzetelne wykonywanie zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem zdrowia i życia.

W ustawie zmieniającej brak jednak definicji krótkotrwałości pełnienia służby czy rzetelnego wykonywania zadań i obowiązków. Ponadto, zastosowanie tego mechanizmu zależy od uznania Ministra.

II. Służba w jakich organach jest uważana za służbę na rzecz PRL?

Ustawa zmieniająca w art. 13b wymienia cywilne i wojskowe instytucje i formacje, w których służba od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. uważana jest za służbę na rzecz państwa totalitarnego.

Z tej długiej listy wymienię przykładowo:

Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego, jednostki organizacyjne podległe wymienionym organom, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r., jednostki wypełniające zadania wywiadowcze i kontrwywiadowcze, wypełniające zadania Służby Bezpieczeństwa, a także kadra naukowo-dydaktyczna, naukowo-techniczna, słuchacze, studenci, np. Wydziału Pracy Operacyjnej w Ośrodku Doskonalenia Kadry Kierowniczej MSW w Łodzi.

Jednocześnie ustawa zmieniająca wprowadza art. 13c kolejny mechanizm łagodzący, zgodnie z którym za służbę na rzecz totalitarnego państwa nie uznaje się służby w rozumieniu art. 13b:

⇒ która rozpoczęła się po raz pierwszy nie wcześniej niż w dniu 12 września 1989 r.;

⇒ której obowiązek wynikał z przepisów o powszechnym obowiązku obrony.

Wydaje się zatem, że ten mechanizm został lepiej doprecyzowany i nie budzi wątpliwości w odniesieniu do tego z art. 8a ust. 1 ustawy zmieniającej.

III. Kto będzie badał przebieg służby na rzecz państwa totalitarnego ?

Organem badającym przebieg służby danej osoby jest Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

IPN ma 4 miesiące po wpłynięciu wniosku organu emerytalnego na zbadanie posiadanych akt osobowych funkcjonariusza.

Informacja o przebiegu służby, o której mowa w ust. 1, zawiera:

1) jego dane osobowe: imiona, nazwisko, nazwisko rodowe, imię ojca oraz datę urodzenia, określenie ostatniego stanowiska oraz formacji lub jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełnił służbę w dniu zwolnienia ze służby.

2) okresy służby na rzecz totalitarnego państwa,

3) informację, czy ze zgromadzonych dokumentów wynika, że funkcjonariusz w tym okresie, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

IV. Ile będzie wynosiła emerytura funkcjonariusza pełniącego służbę na rzecz PRL?

Jeżeli dana osoba pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., to jej emerytura wynosi:

0% podstawy wymiaru – za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b;

2,6% podstawy wymiaru – za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, tzn. okresów służby w charakterze:

a) funkcjonariusza Urzędu Ochrony Państwa,

b) funkcjonariusza Policji państwowej, Milicji Obywatelskiej, z wyjątkiem służby określonej w ust. 2 – czyli służby w latach 1944-1956 w charakterze funkcjonariusza organów bezpieczeństwa państwa, porządku i bezpieczeństwa publicznego, jeżeli przy wykonywaniu czynności służbowych funkcjonariusz popełnił przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości lub naruszające dobra osobiste obywatela i za to został zwolniony dyscyplinarnie, umorzono wobec niego postępowanie karne ze względu na znikomy lub nieznaczny stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu lub został skazany z winy umyślnej prawomocnym wyrokiem sądu.

c) służby wojskowej uwzględnianej przy ustalaniu prawa do emerytury wojskowej;

d) funkcjonariusza Służby Ochrony Kolei, jeżeli funkcjonariusz przeszedł bezpośrednio do służby w Milicji Obywatelskiej lub w Służbie Więziennej w terminie do dnia 1 kwietnia 1955 r.;

e) okresy zatrudnienia lub służby w zawodowych jednostkach ochrony przeciwpożarowej i nauki w szkołach pożarniczych, w charakterze członka Korpusu Technicznego Pożarnictwa, a także funkcjonariusza pożarnictwa w terminie do dnia 31 stycznia 1992 r.

Warto dodać, że na mocy ustawy II świadczenia byłych funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa PRL nie będą mogły być wyższe od miesięcznej kwoty przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS, czyli 2 059,02 zł.

V. Ustawa dezubekizacyjna – Postępowanie obniżające emeryturę

Jeżeli z informacji o przebiegu służby przygotowanej przez IPN wynika, że dana osoba pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa i w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy posiada przyznane świadczenia, organ emerytalny wszczyna z urzędu postępowanie w przedmiocie ponownego ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego.

Warto podkreślić, że od decyzji ustalającej prawo do świadczeń przysługuje zainteresowanemu odwołanie do właściwego sądu, według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, co może poskutkować zmianą kwestionowanej decyzji. Należy jednak pamiętać, że złożenie odwołania od decyzji nie wstrzymuje jej wykonania.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]