ZUS | Zasiłek opiekuńczy w praktyce – czyli co można robić na zasiłku opiekuńczym?

Ostatnio często spotykam się ze sprawami dotyczącymi utraty prawa do zasiłku opiekuńczego.

Świadomość tego co można robić w trakcie zasiłku opiekuńczego nie jest powszechna, nie jest to oczywiste i wiele ubezpieczonych nie zdaje sobie sprawy z tego jak ostro podchodzi ZUS do każdej aktywności, podejmowanej na zasiłku opiekuńczym.

Muszę przyznać, że obrona praw osób ubezpieczonych nie jest łatwa, w szczególności, jeśli w grę wchodzi obecność dziecka w żłobku, przedszkolu czy szkole.

I. Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy to świadczenie, które przysługuje w ściśle określonych sytuacjach.

Zalicza się do nich m.in.:

– opiekę nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia przez dziecko 14. roku życia oraz

– opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8. roku życia w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub choroby dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem.

Kwestie formalne związane ze złożeniem odpowiednich dokumentów do ZUS bądź płatnika składek, aby uzyskać wypłatę zasiłku opiekuńczego, to jedno (możesz przeczytać na ten temat więcej w artykule, który znajdziesz tutaj).

Inną kwestią jest to, co można, a czego nie można robić, w okresie, za który wypłacany jest zasiłek opiekuńczy, aby nie narazić się na jego zwrot.

II. Co jest dozwolone w okresie zasiłkowym?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie ubezpieczonej w zamian za sprawowanie osobistej opieki, najczęściej nad dziećmi.

Wynika to z art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej:

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad […].

W okresie zasiłkowym można, a wręcz trzeba, sprawować osobistą opiekę nad dziećmi lub innymi członkami rodziny.

Oznacza to, że osoba, która pobiera zasiłek, musi samodzielnie opiekować się dzieckiem bądź innym członkiem rodziny.

Konieczność osobistego sprawowania opieki oznacza sytuację, gdy nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, którzy mogliby zapewnić tę opiekę.

Za członka rodziny, pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, mogącego zapewnić opiekę nie uważa się m.in. osoby całkowicie niezdolnej do pracy czy pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie.

Wyjątkiem jest opieka nad chorym dzieckiem do lat 2., ponieważ ustawodawca dopuszcza pobieranie zasiłku opiekuńczego przez osobę ubezpieczoną nawet wtedy, gdy we wspólnym gospodarstwie domowym są osoby mogące zapewnić dziecku opiekę (np. rodzice dziecka mieszkają razem, a ojciec dziecka jest bezrobotny).

III. Czego nie można robić w okresie zasiłkowym?

Ta lista jest o wiele dłuższa.

W okresie zasiłkowym nie można podejmować i wykonywać pracy zarobkowej.

Przykładowo, jeśli pobiera się zasiłek opiekuńczy ze stosunku pracy, pracodawca nie można podpisać z osobą ubezpieczoną umowy zlecenia, na podstawie której ta osoba dorabiałaby sobie do zasiłku opiekuńczego.

Niedopuszczalne jest również rozwiązanie takie, w którym, przykładowo, ojciec dziecka pobiera zasiłek opiekuńczy i opiekuje się dzieckiem w godzinach pracy matki, a po tym, jak matka dziecka wraca z pracy, ojciec rozpoczyna wykonywanie swojej pracy.

Zasiłek udzielany jest w zamian za cały dzień opieki, a więc nie można scedować opieki na inną osobę po jej powrocie z pracy, żeby zabrać się za wykonywanie swojej pracy w ramach tego samego dnia.

W okresie zasiłkowym nie można wyjechać na wakacje, brać udziału w szkoleniu czy uczestniczyć w zajęciach z języka obcego etc. (czy to stacjonarnie czy online, choć, w obecnych czasach, miałabym wątpliwości, czy, przykładowo, udział w godzinnych zajęciach z języka obcego online powodowałby utratę zasiłku – z ostrożności jednak doradzam powstrzymać się od takich aktywności).

Obecność dziecka w przedszkolu szkole w trakcie zasiłku opiekuńczego.

W przypadku, gdy zasiłek pobierany jest w związku z chorobą dziecka, niedopuszczalna jest obecność dziecka w żłobku, przedszkolu czy szkole w okresie zasiłkowym.

Niedopuszczalna jest również sytuacja, w której dziecko pojawiałoby się tylko w niektórych dniach w takiej placówce, tylko na klasówkę czy tylko na kilka godzin.

Z racji tego, że odnotowywana jest obecność dziecka w ww. placówkach, ZUS nie ma większych problemów z ustaleniem dni, w których dziecko do nich uczęszczało. I ZUS występuje o podanie takich danych do przedszkoli, szkół.

Sądy powszechne przyjmują, że wysłanie chorego dziecka do żłobka/przedszkola/szkoły jest sprzeczne z istotą zwolnienie lekarskiego w celu sprawowania nad nim opieki. Jeśli dziecko jest zdrowe czy inna osoba może przejąć opiekę nad dzieckiem, należy zgłosić rezygnację z pobierania zasiłku opiekuńczego w konkretnym okresie.

Podobnie rzecz się ma w przypadku, w którym zasiłek został pobrany w związku z zamknięciem żłobka czy przedszkola.

Jeśli okazałoby się, że doszło do wznowienia działalności takich placówek w okresie zasiłkowym, dziecko ponownie uczęszczałoby do nich, a osoba ubezpieczona dalej pobierała zasiłek, to świadczeniobiorca ryzykuje zwrot zasiłku, ponieważ w istocie ustał powód pobierania tego zasiłku.

W takim przypadku należałoby poinformować płatnika zasiłku (pracodawce, ZUS) o rezygnacji z pobierania zasiłku od dnia, w którym ustała przyczyna jego pobierania.

Oczywiście, inaczej należy podejść do sytuacji, w której dziecko było obecne w przedszkolu w pierwszym dniu okresu zasiłkowego – często dzieciom zaznaczana jest obecność w dzienniku, chociaż dzieci odbierane są przez rodziców czy innych opiekunów na wezwanie pracowników placówek.

Z doświadczenia wskażę, że wówczas ważne jest zachowanie dokumentu świadczącego o godzinie wizyty u lekarza czy zabieganie o odnotowanie godziny odbioru dziecka z placówki. Innym rozwiązaniem jest wystawienie zwolnienia lekarskiego po prostu od następnego dnia.

IV. Podsumowanie – Zasiłek opiekuńczy w praktyce – czyli co można robić na zasiłku opiekuńczym? 

Z pobieraniem zasiłku opiekuńczego, jak i każdego innego świadczenia, związanych jest wiele kwestii pobocznych.

Mam nadzieję, że tym wpisem rozwiałam wątpliwości dotyczące sytuacji, których wystąpienie, może rodzić obowiązek zwrotu wypłaconego już zasiłku. Pamiętaj też, że zawsze jeśli nie zgadzasz się z decyzją ZUS, możesz odwołać się od decyzji ZUS.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]