ZUS | Wspólnik spółki z o.o. nie musi płacić składek ZUS

Składki ZUS wspólnika wiekszościowego spółki z.o. – czy są konieczne?

Na blogu już kilkukrotnie poruszałam temat „problemu” oskładkowania większościowego wspólnika spółki z o.o.

ZUS bardzo chętnie obciążalby składkami wspolników spółek z o.o. posiadających 99%, 95%, 90% udziałów w spółce z o.o. Czy zawsze wygra w sporzez ze wspólnikiem spólki z o. o.?

Czy taki wspólnik powinien być traktowany jak jedyny wspólnik spółki z o.o.Kiedy wspólnik spółki z o.o. powinien płacić składki ZUS?, a w konsekwencji podlegać oskładkowaniu jak przedsiębiorca?

O tym piszę poniżej.

I. Status większościowego wspólnika społki z o.o. 

Na gruncie prawa handlowego, zgodnie z art. 4 ustawy – Kodeks spółek handlowych, przez spółkę jednoosobową rozumie się spółkę kapitałową, której wszystkie udziały należą do jednego wspólnika. Spółką wieloosobową jest ta spółka, w której udziały w kapitale zakładowym należą do przynajmniej dwóch osób, przy czym, wystarczy, że jeden udział należy do jednego z dwóch wspólników.

Na gruncie ubezpieczeń społecznych sytuacja przedstawia się nieco inaczej.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do osób prowadzących pozarolniczą działalność zalicza się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jak jedynego wspólnika spółki z o.o., na potrzeby ubezpieczeń społecznych, traktuje się wspólnika wieloosobowej spółki z o.o., który posiada stosunkowo małą liczbę udziałów w kapitale zakładowym spółki.

Żaden przepis nie określa dopuszczalnych proporcji udziałów, powyżej których wspólnik mniejszościowy spółki z o.o. będzie traktowany jako jedyny wspólnik tej spółki. W konsekwencji, w praktyce, w razie posiadania 1%, 5% czy 10% udziałów w spółce z o.o. zachodzi ryzyko potraktowania takiego wspólnika jako jedynego wspólnika spółki z o.o. i oskładkowania go z tego tytułu.

II. Aktywne prowadzenie spraw spółki przez wspólnika mniejszościowego zwiększa szanse na wygranie z ZUS

Ostatnimi czasy spotykam się z wyrokami sądów powszechnych, z których wynika, że o tym, czy spółka jest jednoosobowa czy wieloosobowa na gruncie ubezpieczeń społecznych decyduje to, czy wspólnik mniejszościowy miał realny wpływ na sprawy spółki. Chodzi o stopień zaangażowania w usługi świadczone przez spółkę, w obsługę administracyjną spółki czy wreszcie o ekonomiczne zaangażowanie w spółkę. Sądy podkreślają, że każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.

Jako że najlepiej zawsze jest zaprezentować problem na przykładach, poniżej zamieszczam listę aktywności wspólników mniejszościowych, na które sądy mogą zwrócić uwagę i które mogą świadczyć o realnym wpływie na sprawy spółki.

1. Włączenie wspólnika do zarządu spółki – zadaniem zarządu jest prowadzenie spraw spółki i jej reprezentowanie na zewnątrz. Wspólnik mniejszościowy może być jedynym członkiem zarządu spółki, a wówczas na nim spoczywa obowiązek organizacji pracy spółki i dokonywania czynności prawnych w stosunkach zewnętrznych spółki. Nie ulega wątpliwości, że taki wspólnik ma zasadniczy wpływ na sprawy spółki. W przypadku wieloosobowego zarządu, wspólnik będący członkiem zarządu może mieć, w praktyce, powierzone do wyłącznego prowadzenia określone sprawy takie jak sprawy pracownicze. W przypadku udokumentowania takiej aktywności wspólnika nie byłoby problemu z jej udowodnieniem.
2. Udzielenie spółce pożyczki przez wspólnika – w takim przypadku zachodzi ekonomiczna zależność pomiędzy spółką a wspólnikiem mniejszościowym udzielającym pożyczki. Poza tym, udzielenie pożyczki wywiera swojego rodzaju presję polegającą na respektowaniu zdania takiego wspólnika przez pozostałych wspólników. Nie należy zapominać, że dzięki dofinansowaniu, najczęściej, spółka może w ogóle istnieć lub rozwijać się.
3. Uprzywilejowanie wspólnika w zakresie prawa głosu lub dywidendy – kodeks spółek handlowych umożliwia tzw. uprzywilejowanie wspólników, czyli przyznanie im uprawnień szerszych niż w kodeksie spółek handlowych. Przykładowo, na każdy udział mogą przypadać nie jeden, a dwa głosy. Jeśli chodzi o prawo do zysku, zasadniczo, wspólnikowi należy się zysk w wysokości proporcjonalnej do wielkości udziałów. Oczywiście, inny podział zysku może wynikać z umowy spółki. Przyznanie szerszych uprawnień wspólnikowi mniejszościowemu, w szczególności w zakresie prawa do głosu, stawia go w lepszym świetle w sporze z ZUS.
4. Umiejętności/wiedza danego wspólnika – możliwe, że dany wspólnik posiada szczególne wykształcenie czy bazę kontaktów, które są przydatne z punktu widzenia spółki. Takie „walory” nie muszą przekładać się na wielkość udziałów, a jednocześnie mogą mieć istotny wpływ na funkcjonowanie spółki. Nie powinno to ujść uwadze w sporze z ZUS.

III. Podsumowanie – korzystne orzeczenia Sądów. 

Jeśli ZUS rozstrzygnął, że jako wspólnik mniejszościowy, na gruncie ubezpieczeń społecznych, jesteś jedynym wspólnikiem spółki z o.o. rozważ odwołanie od decyzji ZUS. 

Na zachętę zacytuje też fragment korzystnego orzeczenia Sądu w sprawie, którą prowadziliśmy w tym temacie:

(…)

W szczególności Sąd Okręgowy zgadza się z trafnym poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 15.09.2021 r., I USKP 44/21, OSNP 2022, nr 9, poz. 91, w którym stwierdzono, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega tylko jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie wspólnik większościowy, choćby „prawie” lub „niemal” jedyny (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm. w związku z art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h.).

… objęcie udziałów, choćby w nieznacznej części, w spółce przez innych udziałowców należy uznać za okoliczność wyłączającą zastosowanie art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s.

Podstawową rolą wspólnika jest uczestnictwo w zgromadzeniach wspólników, regulowanych przepisami od art. 227 do 254 k.s.h. oraz wykonywanie prawa kontroli w trybie art. 212 k.s.h. Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu (§ 1). Nie jest rolą wspólnika reprezentowanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy zajmowanie się sprawami tej spółki. Kompetencje te zostały przyznane zarządowi spółki w myśl art. 201 § 1 k.s.h. Rola zarządu spółki sprowadza się do prowadzenia jej spraw (czyli prowadzenia przedsiębiorstwa, kierowania pracownikami i podejmowania decyzji gospodarczych) oraz do reprezentowania jej na zewnątrz (dokonywania czynności prawnych w stosunkach zewnętrznych spółki). W rozpoznawanej sprawie w przypadku spółki (…)(mniejszościowy wspólnik) od 2017 r. jest prezesem jej jednoosobowego zarządu wyłącznie uprawnionym do reprezentowania wskazanej spółki. Nie ulega zatem wątpliwości, że do jej kompetencji należy organizowanie działalności spółki w taki sposób, aby było to zgodne z jej przedmiotem działalności, a ponadto podejmowanie w imieniu spółki decyzji gospodarczych. Prezes Zarządu przedmiotowej spółki (…) ponosi również odpowiedzialność na zasadzie przewidzianej w art. 299 k.s.h. zgodnie z którym, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

W ocenie sądu działanie w przedmiotowej spółce dwóch wspólników, którzy w sposób realny oddziaływają na funkcjonowanie przedmiotowej spółki przekłada się na sformułowanie, że tak naprawdę nie sposób oceniać wskazanej spółki jako spółki jednoosobowej.

Jeśli artykuł był dla Ciebie wartościowy i pomógł Ci pozyskać istotną wiedzę, możesz docenić nasz wkład i „postawić nam kawę”. Taki drobny gest zachęca nas do chęci dzielenia się wiedzą.

Photo by Piotr Makowski on Unsplash