ZUS| Ustalanie podstawy wymiaru zasiłku

Dzisiejszy wpis poświęcam zmianie stanowiska w temacie ustalania podstawy wymiaru zasiłku.

Dobra wiadomość jest taka, że po zmianie podejścia ZUS podstawa wymiaru zasiłku, w niektórych przypadkach, jest wyższa.

I. Umowa zlecenia z pracownikiem 

Zgodnie z przepisami dla celów ubezpieczenia społecznego, za pracownika uważa się osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z:

⇒ pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub

⇒ jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Najprościej rzecz ujmując, jeśli z pracownikiem zawarta jest dodatkowa umowa cywilnoprawna, pracownik nadal ma jeden tytuł do ubezpieczeń społecznych – umowę o pracę, a umowa cywilnoprawna jest traktowana jak kontynuacja umowy o pracę (pod kątem ubezpieczeniowym).

Tak też całkiem niedawno wypowiedział się SN w wyroku z dnia 23 marca 2022 r., II UZ 69/21, podając, że nie istnieje odrębny tytuł ubezpieczenia na podstawie art. 8 ust. 2a u.s.u.s.

Ten przepis ma dalsze konsekwencje, mianowicie, przychody z obu umów – umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej są oskładkowane tak jakby były przychodami ze stosunku pracy.

II. Podstawa wymiaru zasiłku przy zleceniu z własnym pracownikiem

Dotychczas było tak, że wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej było traktowane jak składnik wynagrodzenia przysługujący do określonego terminu. Oznaczało to w praktyce, że:

⇒  rozdzielało się przychód z umowy o pracę i przychód z umowy cywilnoprawnej,

⇒  do podstawy wymiaru zasiłku wliczało się przychód z umowy cywilnoprawnej tylko wtedy, gdy w dniu nabycia prawa do zasiłku i przez okres pobierania zasiłku ta umowa cywilnoprawna dalej trwała.

Wyjaśniając na przykładzie:

Pracownica (od 1 stycznia 2022 r.) była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie od 15 lipca do 10 sierpnia 2023 r. Pracodawca zawarł z pracownicą w dniu 1 stycznia 2023 r. umowę zlecenia na okres od 1 stycznia do 31 maja 2023 r. Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnione zostało wynagrodzenie pracownicy z umowy o pracę za okres od lipca 2022 r. do czerwca 2023 r. Wynagrodzenie z umowy zlecenia nie zostało uwzględnione, ponieważ umowa zlecenia rozwiązała się przed zachorowaniem.

Pracownica (od 1 stycznia 2022 r.) była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie od 15 lipca do 10 sierpnia 2023 r. Pracodawca zawarł z pracownicą w dniu 1 stycznia 2023 r. umowę zlecenia na okres od 1 stycznia do 31 sierpnia 2023 r. Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnione zostało wynagrodzenie pracownicy z umowy o pracę za okres od lipca 2022 r. do czerwca 2023 r. Wynagrodzenie z umowy zlecenia również zostanie uwzględnione za okres od stycznia do czerwca 2023 r., ponieważ umowa zlecenia nie rozwiązała się przed zachorowaniem.

Mam nadzieję, że widzisz różnicę.

Na szczęście ZUS zmienił sposób kwalifikowania przychodów z umowy cywilnoprawnej zawartej z własnym pracownikiem do podstawy wymiaru zasiłku. Aktualnie, zsumowany przychód z umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej uwzględnia się przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku (nie wyodrębniając przychodu z umowy cywilnoprawnej).

W końcu składki odprowadza się od sumy przychodów z umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej.

Podstawę wymiaru zasiłku zaś ustala się na podstawie wynagrodzenia pracownika, a tym wynagrodzeniem jest przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe (czyli 13,71% tej kwoty). Naturalne, więc, było i jest, że przychód z umowy cywilnoprawnej to nie żaden dodatkowy składnik wynagrodzenia, a równorzędny przychód do tego z umowy o pracę.

W zmianie stanowiska ZUS pomogło w tym orzecznictwo sądowe.

Zgodnie z wyrokiem SN z 19 września 2019 r., II UK 87/18:

Niedopuszczalnym jest traktowanie wynagrodzenia z umowy zlecenia jako okresowego składnika wynagrodzenia, o którym mowa w art. 41 ust. 2 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a to z uwagi na fakt, iż umowa zlecenia jest dodatkowym tytułem ubezpieczenia, nie zaś dodatkowym składnikiem wynagrodzenia. Z tego powodu brak jest podstaw do zmiany podstawy wymiaru zasiłku (…) w sytuacji kiedy umowa zlecenia rozwiązuje się.

Przykład

ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej napisał tak (pkt 316):

Do wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło, z pracodawcą, z którym osoba wykonująca umowę pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, nie ma zastosowanie zasada podana w pkt. 315. Wynagrodzenie z tego tytułu należy uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania.

Przykład 1: Pracownica była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie od 10 lipca do 8 sierpnia. Pracodawca zawarł z pracownicą w dniu 31 marca umowę zlecenia na okres od 1 kwietnia do 31 sierpnia. Przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnione zostanie wynagrodzenie pracownicy za okres od lipca poprzedniego roku do czerwca bieżącego roku, w tym wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia wypłacone za okres od kwietnia do czerwca.

II. Przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku

Jeśli znalazłeś(-aś) się w sytuacji, w której przychód z umowy zlecenia został potraktowany jako dodatkowy składnik wynagrodzenia i nie został uwzględniony przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku, możesz ubiegać się o przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku.

Z racji tego, że nieuwzględnienie przychodu z umowy zlecenia będzie potraktowane jako błąd płatnika zasiłku masz na to 3 lata od ostatniego dnia okresu, za który przysługuje zasiłek lub świadczenie rehabilitacyjne.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”shadow-down-left” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]

Photo by Osman Köycü on Unsplash