Tarcza antykryzysowa – prawo pracy (Zmiany w zakresie warunków umów o pracę, elastyczny czas pracy)

W ramach „pakietu pomocowego” przewidziane są rozwiązania mające na celu ochronę zatrudnienia, a także inne rozwiązania dotyczące kwestii związanych ze stosunkiem pracy.

Wczoraj opisałam dofinansowania wynagrodzeń pracowników.

Dziś opiszę pozostałe kwestie dotyczące prawa pracy i przepisów tzw. tarczy antykryzysowej. 

I. Tarcza antykryzysowa – zmiany w zakresie warunków pracy i płacy (art. 15zf)

Pracodawca, który:

– nie ma zaległości w opłacaniu podatków ani składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.,

– u którego wystąpił spadek obrotów nie mniejszy niż:

• 15% w ciągu dowolnie wybranych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w stosunku do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych w 2019 r. lub
• 25% jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w stosunku do obrotów z miesiąca poprzedniego,

może wprowadzić w zakładzie pracy następujące zmiany:

– zmniejszyć nieprzerwany dobowy odpoczynek do 8 godzin (z 11 godzin) i tygodniowy odpoczynek do 32 godzin (z 35 godzin),

– zawrzeć porozumienie o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy (z pominięciem przesłanek wynikających z kodeksu pracy),

– zawrzeć porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami (zgodnie z przepisami kodeksu pracy takie porozumienie może być zawarte w zakładzie pracy zatrudniającym mniej niż 20 pracowników).

Pomimo celu, jaki przyświeca uchwalonym rozwiązaniom, w postaci zachowania miejsc pracy, skrócenie czasu odpoczynku do 8 godzin oznacza, że pracownik może pracować w ciągu doby 16 godzin. W przypadku skrócenia odpoczynku pracodawca musi oddać pracownikowi wolny czas w ciągu 8 tygodni.

Dopuszcza się także, aby pracownicy pracowali maksymalnie po 12 godzin na dobę w ramach równoważnego czasu pracy, a następnie, aby w okresie rozliczeniowym skracać wymiar czasu pracy pracowników w poszczególnych dniach, w zależności od potrzeb pracodawcy.

Zawarcie porozumień o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia dotyczy zarówno wymiaru etatu, jak i zasad wynagradzania.

Ustawodawca uregulował sposób zawierania ww. porozumień przewidujących udział organizacji związkowych lub przedstawicieli pracowników.

Porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia zawiera pracodawca z reprezentatywnymi bądź zakładowymi organizacjami związkowymi, a w razie ich braku, z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Kopię porozumienia pracodawca musi przekazać właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia.

Przewaga tego rozwiązania w porównaniu z rozwiązaniami z kodeksu pracy polega na tym, że pracodawca nie musi wręczać wypowiedzeń zmieniających czy też podpisywać porozumień z każdym z pracowników.

II.Tarcza antykryzysowa – Uelastycznienie czasu pracy (art. 15x)

W okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracodawca prowadzący działalność polegającą na zapewnieniu funkcjonowania systemów i obiektów infrastruktury krytycznej (elektrownie, ciepłownie etc.), a także taki ich podwykonawca lub dostawca, i stacje paliw może na czas określony, ale nie dłuższy niż do czasu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii:

– zmienić system lub rozkład czasu pracy pracowników w sposób niezbędny dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji,

– polecić pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji.

Powyższe podyktowane jest brakami kadrowymi z jednej strony, a z drugiej strony koniecznością zapewnienia dostaw szczególnych usług.

Ustawodawca daje w konsekwencji możliwość wprowadzenia skrócenia dobowego czasu nieprzerwanego odpoczynku do 8 godzin czy wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, a także wprowadzenia równoważnego czasu pracy czy wydłużenia okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy.

W celu zapewnienia funkcjonowania zakładu pracy w tym szczególnym okresie, pracodawca będzie mógł nawet odmówić udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego bądź urlopu bezpłatnego.

III.Tarcza antykryzysowa – zawieszenie przeprowadzania badań lekarskich (nowy art. 12a)

Według przepisów od dnia ogłoszenia stanu epidemii zawiesza się:

– wystawianie skierowań na badania okresowe pracowników,

– wykonywanie badań okresowych (nie dotyczy to pracowników, którzy pozostawali niezdolni do pracy dłużej niż 30 dni),

– wykonywanie badań okresowych pracowników pracujących w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami oraz        po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami,

– wykonywanie badań lekarskich kierowców wykonujących przewóz drogowy w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy,

– wykonywanie okresowych badań lekarskich i psychologicznych maszynisty w celu potwierdzenia spełnienia wymagań zdrowotnych, fizycznych i psychicznych do zachowania świadectwa maszynisty.

Po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik mają 60 dni na wydanie skierowania na badania i przeprowadzenie „zawieszonych” badań.

! Badania wstępne, kontrolne nadal obowiązkowe!

Jak wynika z ustawy, nadal konieczne jest wykonanie wstępnych i kontrolnych badań lekarskich. Pozostaje to zresztą w zgodzie ze stanowiskiem GIP z dnia 23 marca 2020 r. w odniesieniu do wstępnych badań lekarskich:

[…] proponuję:

– zawieszenie obowiązku przeprowadzania okresowych i kontrolnych badań lekarskich pracowników do czasu odwołania stanu epidemii lub zagrożenia epidemiologicznego, przy jednoczesnym zachowaniu obowiązku wystawienia skierowania na okresowe badania lekarskie w terminach wynikających z orzeczeń lekarskich określających brak przeciwwskazań do pracy, otrzymanych przez pracowników podczas poprzednich badań profilaktycznych.

Terminowe wystawienie skierowania będzie potwierdzeniem gotowości pracodawcy do wypełnienia obowiązku określonego w art. 229 Kodeksu pracy.

Pracownicy powinni zostać zobowiązani do niezwłocznego udania się do jednostki medycyny pracy, z którą przedsiębiorstwo ma podpisaną umowę o świadczenie usług w zakresie profilaktycznej opieki lekarskiej nad pracownikami, po odwołaniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemiologicznego i przywróceniu możliwości przyjmowania pracowników do tych placówek;

– utrzymanie obowiązku niedopuszczania do pracy pracowników bez orzeczenia lekarskiego, określającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku pracy, otrzymywanego przez pracownika podczas wstępnych profilaktycznych badań lekarskich […].

W braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego, badanie takie może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie inny lekarz. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza traci moc po upływie 30 dni od dnia odwołania stanu epidemii.

Z przepisów wynika także, że orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii (art. 31m).

IV. Tarcza antykryzysowa – zmiany dotyczące zakazu handlu (art. 15i)

Przyjęto, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu zakaz, o którym mowa w art. 5 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni częściowo nie obowiązuje.

Art. 5 ww. ustawy brzmi tak:

W niedziele i święta w placówkach handlowych:

1) handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,

2) powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem – są zakazane.

Dozwolone jest, żeby w niedziele (inne niż przypadające na święto jak np. Wielkanoc) sam przedsiębiorca, jego pracownicy czy osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych dokonywały rozładunku, przyjmowania i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby (np. żywność, leki).

V. Tarcza antykryzysowa – Podsumowanie

Z pewnością sytuacja na rynku pracy jest dynamiczna w związku z przedłużającym się okresem stanu epidemii.

Aktualnie, każdy zweryfikować, czy i jakie przyjęte rozwiązania znajdą zastosowanie w stosunku do każdego z nas, a tym samym, czy stanowią realną pomoc w trudnym czasie, jaki nastał dla przedsiębiorców.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]