Koronawirus a ZUS – czyli na jaką pomoc mogą liczyć przedsiębiorcy w kryzysie?

Wielu z nas, przedsiębiorców, znalazło się aktualnie w trudnej sytuacji ekonomicznej, z uwagi na mniejsze zainteresowanie oferowanymi produktami/usługami czy konieczność zamknięcia naszych zakładów ze względu na stosowny nakaz bądź też brak obsady kadrowej.

W dzisiejszym wpisie wskażę rozwiązania, z których można skorzystać na ten moment, chcąc uzyskać ulgę w spłacie składek czy też zmniejszyć ich wysokość składek.

Oczywiście opisuje instrumenty, które mamy możliwe na dzień dzisiejszy. Rząd ma nam w najbliższych godzinach, dniach przedstawić mechanizmy specjalne stworzone z uwagi na tą nadzwyczajną sytuacje, z jaką mamy teraz do czynienia. Wszyscy na to czekają.

We wczorajszym wpisie opisałam zaś prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy w związku z koronawirusem. Też zachęcam do przeczytania.

I. ZUS – Odroczenie terminu płatności składek

Zgodnie z art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorca może wnioskować do ZUS o odroczenie terminu płatności składek ZUS. Odroczenie polega na ustaleniu nowego terminu zapłaty składek, co zapobiegnie naliczaniu odsetek za zwłokę.

Odroczeniem można posłużyć się, jeśli ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie uzasadnione jest odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek, przy ujęciu możliwości płatniczych dłużnika oraz stanu finansów ubezpieczeń społecznych:

Ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych.

Można odroczyć płatność składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych, płatnych za płatnika składek, jak i inne ubezpieczone osoby (finansowanych zarówno ze środków płatnika składek, jak i ubezpieczonych).

Czym są przyczyny uzasadniające odroczenie płatności składek?

Muszą być to okoliczności szczególne, z powodu których przedsiębiorca nie jest w stanie jednorazowo opłacić składek za konkretny miesiąc kalendarzowy. Tą przyczyną może być właśnie brak przychodów z prowadzonej działalności.

Oczywiście, ZUS uwzględnia wówczas „możliwości płatnicze dłużnika”, czyli czy dłużnik jest w stanie spłacić składki w późniejszym terminie (w tym celu przedkłada się dokumenty przedstawiające sytuację majątkową sprzed „załamania”) oraz „stan finansów ubezpieczeń społecznych”. To drugie kryterium,  o bliżej nieokreślonej treści nawet dla przedsiębiorcy – profesjonalisty – najczęściej służy do wydania decyzji odmawiającej odroczenia terminu płatności składek.

Uwzględnienie wniosku o odroczenie terminu płatności powoduje zawieszenie naliczania odsetek za zwłokę – naliczona obligatoryjnie zostanie opłata prolongacyjna w wysokości 50% stawki podatkowej odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania umowy.

W tym szczególnym czasie ZUS na swojej stronie internetowej

https://www.zus.pl/o-zus/aktualnosci/-/publisher/aktualnosc/1/ulgi-dla-przedsiebiorcow-w-zwiazku-z-koronawirusem/3223283

poinformował, że można wnioskować o odroczenie o 3 miesiące terminu płatności składek za okres od lutego do kwietnia 2020 r.

We wniosku należy uzasadnić, w jaki sposób epidemia koronawirusa wpłynęła na sytuację finansową przedsiębiorstwa i niemożność zapłacenia składek w terminie, co nie oznacza, że nie będą brane pod uwagę możliwości płatnicze wnioskodawcy i stan finansów ubezpieczeń społecznych.

Muszę jednocześnie zaznaczyć, że fakt złożenia wniosku nie oznacza jego uwzględnienia, nawet w aktualnej sytuacji, jednakże zapewne obecnie w większości przypadków takie wnioski będą uwzględniane.

Jeśli ZUS pozytywnie rozpatrzy wniosek, zostanie zawarta stosowna umowa, w której zostaną ustalone nowe terminy płatności składek. I w tym przypadku ZUS obliczy opłatę prolongacyjną.

Taki wniosek, co do zasady, powinno składać się jeszcze przed terminem płatności składek, których termin płatności ma zostać odroczony.

Aby nie narazić się na niezapłacenie składek w terminie i naliczanie odsetek, najlepiej byłoby złożyć stosowny wniosek jak najszybciej (choć, wiadome jest, że „podsumowaniem” miesiąca przedsiębiorca będzie dysponował najwcześniej w kwietniu). Wniosek, oczywiście, najlepiej złożyć w formie elektronicznej.

Aktualizacja z 24.03.2020 – uproszczony wniosek o odroczenie płatności składek ZUS:

Jest już dostępny uproszczony wniosek o odroczenie płatności składek ZUS – wniosek oraz instrukcja składania dokumentów znajdują się na stronie ZUS:
https://www.zus.pl/o-zus/aktualnosci/-/publisher/aktualnosc/1/uproszczony-wniosek-o-odroczenie-terminu-platnosci-skladek_zawieszenie-splaty-umowy-o-rozlozenie-zadluzenia-na-raty_-zawieszenie-splaty-umowy-o-odroczeniu-terminu-platnosci-skladek-na-3-miesiace/2548485

Proszę przeczytaj dokładnie procedury składania wniosku, w tym szczególnie ostatnie akapity, w którym jest informacja, że po zakończeniu stanu epidemii podpisany oryginał umowy będzie musiał być złożony w ZUS w formie papierowej pod rygorem nieważności umowy.

II. ZUS – Zawieszenie spłaty w ramach układu ratalnego i umowy o odroczenie płatności składek

Zgodnie z przepisami, niespłacenie rat zgodnie z harmonogramem powoduje rozwiązanie układu ratalnego i konieczność natychmiastowej spłaty należności wraz z odsetkami za zwłokę. Podobnie jest z niezapłaceniem w terminie odroczonych składek – w razie uchybienia terminowi, umowa rozwiązuje się, a przedsiębiorca musi spłacić całą należność wraz z odsetkami za zwłokę.

Aby uniknąć tak daleko idących konsekwencji, ZUS w komunikacie z dnia 17 marca 2020 r. wyjaśnił, że przedsiębiorcy mogą wnioskować o zawieszenie realizacji umowy zawartej z ZUS na 3 miesiące – w odniesieniu do terminów płatności przypadających na okres od marca do maja 2020 r. W rezultacie, czas trwania umowy wydłuża się o 3 miesiące.

Podobnie jak wyżej, wnioskując o tego rodzaju ulgę, należy wskazać, w jaki sposób epidemia koronawirusa wpłynęła na sytuację finansową przedsiębiorstwa i brak możliwości spłaty w terminie należności.

Złożenie wniosku nie oznacza automatycznie jego uwzględnienia, jednakże należy się spodziewać, że takie zgody będą z uwagi na sytuacja udzielane.

III. Rozłożenie płatności składek ZUS na raty

Zgodnie z przepisem przytoczonym w pkt 1, ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie, przedsiębiorca może ubiegać się o rozłożenie płatności składek na raty.

Polega to na rozłożeniu w czasie płatności składek za konkretne miesiące kalendarzowe. Uwzględnienie wniosku i zawarcie umowy ratalnej (zwanej zazwyczaj układem ratalnym) uzależnione jest od możliwości płatniczych dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych.

Tak jak w przypadku odroczenia, można rozłożyć na raty składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych, płatnych za płatnika składek, jak i inne ubezpieczone osoby (finansowanych zarówno ze środków płatnika składek, jak i ubezpieczonych).

Niekwestionowanym plusem ubiegania się o zawarcie układu ratalnego jest to, że od dnia następującego po dniu złożenia wniosku o układ ratalny nie nalicza się odsetek za opóźnienie.

Z drugiej strony, przedsiębiorca musi uiścić opłatę prolongacyjną, co polega na doliczaniu do każdej raty 50% stawki podatkowej odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania umowy. Stan zagrożenia epidemicznego nie zwalnia od naliczenia opłaty prolongacyjnej.

Niestety, złożony wniosek o rozłożenie należności z tytułu składek na raty nie musi zostać rozpatrzony pozytywnie.

Jeśli za jakiś czas okaże się, że przedsiębiorcy nie udało się uregulować terminowo należności z tytułu składek, rozwiązaniem jest właśnie złożenie wniosku o rozłożenie płatności na raty. Jeśli przed marcem 2020 r. przedsiębiorca miał problemy z płynnością finansową, także rekomenduję złożyć wniosek o rozłożenie płatności na raty, aby ukrócić wzrost zadłużenia w ZUS.

IV. Zawieszenie działalności gospodarczej

Innym rozwiązaniem jest zawieszenie działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 23 ustawy – Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, ale nie krótszy niż 30 dni.

Kto może skorzystać z zawieszenia działalności gospodarczej?

Zawiesić działalność może przedsiębiorca, który:

– nie zatrudnia pracowników,

– którego wszyscy pracownicy przebywają  na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim i nie łączą wykonywania pracy u pracodawcy udzielającego urlopu z właśnie korzystaniem z urlopu.

Jeśli przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą w spółce cywilnej do zawieszenia dojdzie, jeśli działalność gospodarczą zawieszą wszyscy wspólnicy tej spółki.

Zaznaczę także, że w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (nie może świadczyć na bieżąco usług = nie może osiągać bieżących przychodów), ale dopuszczalne jest w szczególności:

-> przyjmowanie wpłaty z tytułu wcześniej zrealizowanych usług – przed datą zawieszenia działalności gospodarczej,

-> regulowanie zobowiązań powstałych przed datą zawieszenia działalności gospodarczej,

-> zbywanie środków trwałych i wyposażenia.

Zawieszając działalność gospodarczą, przedsiębiorca wyrejestrowuje się z systemu ubezpieczeń społecznych jako płatnik składek oraz osoba ubezpieczona.

Dzięki temu, przedsiębiorca nie ma obowiązku opłacania składek społecznych od dnia zawieszenia działalności gospodarczej do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej.

Jeśli do zawieszenia dojdzie w trakcie miesiąca, podstawa wymiaru składek, a tym samym wysokość składek, powinna zostać proporcjonalnie pomniejszona do okresu prowadzenia działalności.

Konsekwencją tego stanu rzeczy jest niepodleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie zawieszenia działalności gospodarczej. Niestety, jako że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna, przedsiębiorca, jeśli zawiesi działalność w ciągu miesiąc, obowiązany jest do zapłacenia składki od stałej podstawy wymiaru za cały miesiąc kalendarzowy.

Zgodnie zaś z art. 67 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej ustaje po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Zatem, w ciągu 30 dni od dnia zawieszenia działalności gospodarczej, przedsiębiorca zachowa prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej – po tym czasie przedsiębiorca może zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny bądź przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Zawieszenie działalności gospodarczej na okres dłuższy niż 30 dni ma także skutki w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego – jeśli działalność zostanie wznowiona po upływie 30 dni, przedsiębiorca dopiero po upływie 90 dni podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, tj. opłacania terminowo i we właściwej wysokości składek, będzie mógł uzyskać wypłatę zasiłku chorobowego. Zasiłek opiekuńczy lub macierzyński może zostać wypłacony nawet jeśli choroba dziecka czy poród będą miały miejsce pierwszego dnia po wznowieniu działalności (choć z praktyki wynika, że jest to ryzykowne rozwiązanie).

V. Podsumowanie – koronawirus a ZUS – czyli na jaką pomoc mogą liczyć przedsiębiorcy w kryzysie?

Powyżej wskazałam rozwiązania przewidziane w przepisach i zaproponowane przez ZUS mające na celu ułatwienie przedsiębiorcom funkcjonowania/utrzymania się na rynku w tym trudnym czasie, jednak są to przepisy przewidziane na spokojniejsze czasy, nie na tak globalny problem z jakim mamy teraz doczynienia.

ZUS i Rząd informuje, że ciągle pracuje nad ulgami dla przedsiębiorców – oczywiście, w razie pojawienia się nowych informacji, będę aktualizować dzisiejszy wpis.

VI. Aktualizacja wpisu – „Pakiet osłonowy”

W środę (18.03.2020), już po opublikowaniu wpisu, premier Mateusz Morawiecki opowiedział o tworzonym „pakiecie osłonowym” dla przedsiębiorców.

Na ten moment nie są znane konkretne przepisy i konkretne rozwiązania – znamy jedynie założenia.

Wśród rozwiązań, jakie mają powstać, wymienia się pokrycie przez państwo 40% kwoty wynagrodzenia pracowników w razie spełnienia określonych w przepisach wymogów przez przedsiębiorców.

Przewiduje się także dofinansowanie wynagrodzeń osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych, pożyczki dla mikroprzedsiębiorców do 5.000,00 zł, wsparcie w leasingu dla firm transportowych.

Według premiera rozwiązania proponowane przez ZUS, o których pisałam w tym wpisie, również zaliczają się do „pakietu osłonowego”.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]