Dlaczego ZUS kwestionuje wysokość wynagrodzenia pracownika?

W ostatni piątek brałam udział w dyskusji w programie „Pytanie na śniadanie” na temat: „Zus sprawdza zarobki kobiet w ciąży”.

Biorąc pod uwagę zarówno fakt, iż było to moje pierwsze wystąpienie przed kamerą w życiu oraz  formułę programu, udało mi się powiedzieć, może 5% tego co sobie przygotowałam.

Tym samym dziś dopełniam moją osobistą opinię na ten temat w całości.

I. Odmowne decyzje ZUS – czyli moja ocena sytuacji

Trzeba na wstępie powiedzieć otwarcie, że problem ogólnie jest szerszy.

Ja ze swojej praktyki mogę powiedzieć, że w ostatnim roku  ZUS zwiększył swoją aktywność odnośnie odmowy wszelkiego rodzaju zasiłków chorobowych / macierzyńskim / opiekuńczych.

ZUS wypłatę jakiegokolwiek zasiłku osobie uprawnionej traktuje jako zło konieczne, zapominając, iż zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, czy też prowadzenie działalności gospodarczej generuje nie tylko obowiązek podlegania pod ubezpieczenia społeczne i odprowadzania składek od przychodów uzyskanych ale także generuje pewne obowiązki po stronie ZUS.

W tym przypadku mówimy o obowiązku wypłaty zasiłków, czy to związanych z chorobą, niezdolnością do pracy, czy też z tytułu porodu, szerzej mówiąc macierzyństwa.

II. Dlaczego ZUS kwestionuje wysokość wynagrodzenia określony w umowie o pracę?

Tak jak Rzecznik ZUS mówi i z czym ja również się zgadzam ZUS dysponuję środkami publicznymi, które powinny być zgodnie z prawem wydawane. Wszyscy zapewne tego sobie życzymy.

Pozostaje jednak problem precyzyjnego określenia granic uprawnień zakładu. Podejmowane środki muszą być proporcjonalne do celu, znajdować uzasadnienie w przepisach prawa.

Nie może umknąć również uwadze, iż podejmującym pracę na etacie kobietom prawo do zasiłku chorobowego / zasiłku macierzyńskiego przysługuje zgodnie z prawem.

W przypadku pracowników, prawo do zasiłku chorobowego w większości przypadków przysługuje po 30 dniach ubezpieczenia, a jego podstawą jest, mówiąc w skrócie, przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeśli jest tych miesięcy mniej uwzględnia się średnie wynagrodzenie z pełnych miesięcy przepracowanych przez Pracownika.

Jeśli ustawodawca pragnął ograniczyć korzystanie z zasiłku chorobowego / macierzyńskiego osobom, krótko ubezpieczonym, ustaliłby w ustawie dłuższe okresy wyczekiwania.

Samo zaś podjęcie pracy przez kobietę w ciąży jest powszechnie akceptowane i słuszne, w jednym z bardzo często cytowanych orzeczeń Sąd Najwyższy, stwierdził, że samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem podjęcia zatrudnienia była chęć uzyskania zasiłku macierzyńskiego, nie jest naganne ani tym samym sprzeczne z prawem.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa.

III. Czy ZUS może podważać wynagrodzenie ustalone przez strony?

Do tej pory orzecznictwo sądów powszechnych dopuszcza możliwość kwestionowania wysokości wynagrodzenia przez ZUS, jednakże bardzo często podkreśla, iż w wyjątkowych przypadkach taka ingerencja jest możliwa.

W odniesieniu do spółek prywatnych z reguły należy przyjmować, że strony same oceniają wartość pracy pracownika, a zasady współżycia społecznego i zasada godziwego wynagrodzenia za pracę mogą jedynie wyjątkowo doprowadzić do uznania nieważności postanowienia umowy określającego wysokość wynagrodzenia.

ZUS często nie widzi tej przesłanki, iż wyjątkowo może to uczynić, w przypadku kobiet w ciąży pracujących u małych pracodawców robi to niestety bardzo często.

Praktyka ta budzi również wątpliwości samych sądów, na rozstrzygnięcie przez Trybunał Konstytucyjny czeka pytanie prawne zadane przez Sąd Okręgowy w Częstochowie (sygn. akt P 9/15). Zdaniem sędziów, przepisy na które powołuje się ZUS w owych decyzjach pozostają w sprzeczności z konstytucją, z zasadami państwa prawa, legalizmu oraz ustawowego standardu ustalania daniny publicznej.

Naturalnie nie przewidzimy jak sprawa zostanie rozpatrzona, z jakim skutkiem, jednakże pokazuje to, że prawo do podważania wysokości wynagrodzenia przez ZUS nie jest takie oczywiste.

Więcej też na temat tego kiedy może dojść do obniżenia wynagrodzenia, dowiesz się z wcześniejszego artykuły na ten temat:

„Czy ZUS może podważyć wysokość wynagrodzenia?”

IV. Kogo ZUS kontroluje?

ZUS interesuje się głównie umowami, które zawierane są w trakcie ciąży lub zatrudnienie trwa krótko przed długotrwałym okresem pobierania świadczeń. Organ Rentowy swoją aktywność przeważnie skupia na pracownikach, zatrudnionych u pracodawców zatrudniających poniżej 20 osób oraz na osobach prowadzących działalność gospodarczą.

Są to przeważnie osoby, które w konsekwencji nie posiadają profesjonalnego wsparcia prawnego. Często są to kobiet w ciąży, które oprócz troski o własną ciążę i w następnie małego człowieka na świecie, muszą staczać walkę z instytucją, której niejednokrotnie tak po ludzku się obawiają.

ZUS wydając negatywną decyzję nie ponosi jakiejkolwiek konsekwencji w momencie, jeśli okaże się, iż decyzja była niesłuszna i zmieniona przez Sąd. Spór między stronami w sądzie trwa czasem rok, czasem dłużej. Często osoba zainteresowana zostaje pozbawiona środków do życia. Po wygranej sprawie ZUS dodatkowo nie chce nawet wypłacić odsetek za opóźnienie w wypłacie zasiłku.

V. Kwestionowanie wysokości wynagrodzenia przez ZUS jest słuszne?

W przypadku kwestionowania wysokości ustalonego wynagrodzenia problemem jest:

⇒ iż owa weryfikacja wysokość wynagrodzenia następuje z mocą wsteczną;

⇒ podważenie wysokości wynagrodzenia następuje  mimo istnienia ważnej i wykonanej umowy o pracę.

⇒ ingerowanie w swobodę kształtowania umowy o pracę przez zainteresowane strony oraz

⇒ fakt, iż od ustalonego przez strony wynagrodzenia wcześniej ZUS chętnie pobierał składki w wysokości adekwatnej do kwestionowanego wynagrodzenia.

Dużym bardzo problemem jest, iż w większości decyzji obniżających poziom wynagrodzenia, ZUS nie podaje  kryteriów za pomocą jakich dokonał wyboru akurat takiej podstawy jaką ustala.

Godziwe wynagrodzenie za pracę to wynagrodzenie, które jest ekwiwalentne  do rodzaju wykonywanej pracy, przy uwzględnieniu również kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania, jak też ilości i jakości świadczonej pracy (art. 78 k.p.).

Z doświadczenia mogę powiedzieć, że ZUS w większości przypadków obniża wynagrodzenia do najniższego wynagrodzenia, jakie obowiązuje w danym roku.

Inaczej wszak określimy słuszność obniżenia wynagrodzenia w przypadku ustalenia wynagrodzenia w wysokości 8 tysięcy brutto dla osoby wykonującej pracę w sklepie osiedlowym, inaczej obniżenie wynagrodzenia w przypadku, gdy osoba zostanie zatrudniona na stanowisku kierowniczym i odpowiedzialnym i posiada doświadczenie umożliwiające świadczenie pracy na tym stanowisku. W takim przypadku wynagrodzenie minimalne nie będzie godziwe i słuszne będzie zapewne podjęcie decyzji o złożeniu odwołania od decyzji ZUS.

VI. Co może zrobić osoba, której ZUS kwestionuje wysokość wynagrodzenia? Odwołanie od decyzji ZUS

Negatywna decyzja organu rentowego nie oznacza definitywnego zakończenia sprawy. Prawo daje ubezpieczonym możliwość dalszego działania, poprzez złożenie odwołania do sądu powszechnego.

Jeśli chcesz pokoju przygotuj się na wojnę

rzekł swego czasu Platon.

Nie każda decyzja odmowna jest błędna i zostanie zmieniona przez Sąd w wyniku złożenia odwołania. Ja jednak polecam skonsultować decyzję zawsze z kimś obiektywnym i mającym doświadczenie w sprawach ubezpieczeń.

Osoba ta udzieli również informacji na temat szans na drodze sądowej zmiany niekorzystnej decyzji.

To pozwoli na pewno na takie ludzkie przekonanie, że zadbało się o swoje sprawy i bez względu na decyzję, umożliwi pozbycie jakikolwiek wątpliwości i wewnętrzny spokój.

Z całą pewnością jednak mogę powiedzieć, że decyzję ZUS nie są ostatecznością i są zmienianie przez Sądy Powszechne. Czasem sam ZUS zmienia swoją decyzję, po złożeniu odwołania przez Zainteresowanego, który już w samym odwołaniu może czasem przekonać do swoich racji.

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, porady prawnej napisz do mnie na adres: [email protected]

VI.Trochę prywaty 🙂

Jeśli dotrwałaś/eś do końca artykułu to podaje link do rzeczowej dyskusji na antenie tv.

(Historia bohaterki rozmowy, Pani Olgi – skończyła się bardzo dobrze, odwołanie zostało uwzględnione przez Sąd, jednym słowem osiągnęłyśmy sukces 🙂

Proszę tylko mniej na uwadze, że to mój pierwszy raz.

W obecnym świecie gdzie nie wolno przyznawać się do słabości – ja napiszę, obawiałam się bardzo….

„Przekonałem się, że odwaga to nie brak strachu, lecz raczej zwycięstwo nad nim” koncepcja odwagi sformułowana przez Nelsona Mandelę.

„Pewność siebie wcale nie oznacza uwolnienia się od poczucia dyskomfortu, lecz raczej wiąże się z podejmowaniem działań mimo wątpliwości i mieszanych uczuć” – Helen Lerner

Wsparcie najbliższej osoby, powyższe słowa, pozwoliły mi w ogóle pojechać i stawić czoła wyzwaniu.