ZUS dla wspólników oraz członków zarządu spółek handlowych

Każdy z nas intuicyjnie zdaje sobie sprawę z tego, że w przypadku świadczenia pracy w stosunku pracy pracownik podlega obowiązkowi odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne do ZUS.

Jak jednak wygląda sytuacja osób będących wspólnikami oraz członkami zarządu spółek? Tu sytuacja nie jest taka oczywista. Czy bycie wspólnikiem spółki pozwoli nam uniknąć płacenia wysokich składek ZUS?

Czy i w jakich sytuacjach wspólnicy oraz członkowie zarządu spółek handlowych podlegają ubezpieczeniu społecznemu – emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu oraz zdrowotnemu?

I. ZUS dla wspólników oraz członków zarządu spółek handlowych – wprowadzenie

Gdy mówimy o ubezpieczeniach społecznych należy brać pod uwagę kilka rodzajów ubezpieczenia: ubezpieczenie emerytalne i rentowe, zdrowotne, chorobowe i wypadkowe.

W przypadku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, zdrowotnego oraz wypadkowego obowiązkowi ubezpieczenia podlegają zarówno osoby świadczące pracę w stosunku pracy jak i na podstawie umowy zlecenia lub podobnej, a także osoby prowadzące działalność pozarolniczą.

Inaczej jest w przypadku ubezpieczenia chorobowego – jest ono obowiązkowe dla osób pozostających w stosunku pracy, natomiast w przypadku osób pracujących na podstawie umowy zlecenia lub podlegających ubezpieczeniu na podstawie prowadzenia działalności pozarolniczej ubezpieczenie to jest dobrowolne.

II. ZUS w spółkach osobowych (spółka jawna, partnerska i komandytowa)

Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych wyróżniamy następujące spółki osobowe: jawna, partnerska i komandytowa.

Do spółek osobowych zalicza się również spółkę komandytowo-akcyjną, jednakże ze względu na swoją specyfikę, zostanie ona omówiona osobno.

Wspólnicy spółek osobowych są obowiązani do uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej (wskazuje na to art. 8 ust. 6 pkt 4) – tak jak osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Wynika z tego, że sam fakt bycia wspólnikiem spółki osobowej powoduje po stronie wspólnika obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne. Nie jest on zależny od tego, czy wspólnik jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki czy też nie.

Warto podkreślić, że obowiązek płacenia składek do ZUS w spółce komandytowej dotyczy zarówno komandytariuszy, jak i komplementariuszy, gdyż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nakłada obowiązek płacenia składek po prostu na wspólników spółki komandytowej, nie różnicując sytuacji obu rodzajów wspólników.

W takiej sytuacji każdy ze wspólników zgłasza się do ZUS jako płatnik składek i jako osoba ubezpieczona – wspólnicy samodzielnie opłacają za siebie składki.

Warto zauważyć, że w spółce partnerskiej jako jedynej spółce osobowej może zostać utworzony Zarząd spółki, do którego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące Zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Warto zauważyć, że członek Zarządu spółki, niebędący jej wspólnikiem, będzie obowiązany do zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne tylko  wtedy, gdy będzie go łączył ze spółka stosunek pracy, stosunek zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której będziemy stosować przepisy o zleceniu.

Zbieg tytułów do ubezpieczeń.

W związku z tym pojawia się następujące pytanie:

na jakiej podstawie wspólnik spółki partnerskiej będący jednocześnie członkiem zarządu będzie odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne – czy z tytułu bycia wspólnikiem spółki partnerskiej czy z tytułu bycia członkiem Zarządu?

Co do zasady ubezpieczony może być objęty ubezpieczeniem tylko na podstawie jednego tytułu –  ubezpieczony nie będzie płacił składek z dwóch tytułów w podwójnej wysokości.

W przypadku, gdyby wspólnik spółki był jednocześnie członkiem  zarządu na podstawie umowy o pracę, obowiązkowym tytułem ubezpieczenia byłby stosunek pracy, o ile jego przychód z tytułu stosunku pracy nie jest niższy od minimalnego wynagrodzenia.

Nie jest jednak wykluczone, aby wspólnik dobrowolnie podlegał ubezpieczeniu z obu tytułów.

Inaczej jest w sytuacji, gdy wspólnika-członka zarządu łączyłaby umowa zlecenia – w takiej sytuacji obowiązkową podstawą ubezpieczenia byłoby prowadzenie działalności pozarolniczej.

Warto jednak zwrócić uwagę na to, że gdyby podstawa ubezpieczenia z umowy zlecenia byłaby równa lub wyższa od podstawy z działalności gospodarczej, w takiej sytuacji tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń będzie ten tytuł, który powstał wcześniej, a pracownik może złożyć wniosek o zmianę tytułu ubezpieczenia.

A co w przypadku w którym wspólnicy spółek osobowych są jednocześnie pracownikami spółki, niebędącym członkami zarządu?

Taka sytuacja ma miejsce jedynie w sytuacji, w której wspólnik wykonywałby czynności niezwiązane z działalnością spółki. W takim przypadku wspólnik również będzie podlegał ubezpieczeniu jako pracownik, chyba że jego wynagrodzenie nie przekraczałoby minimalnego wynagrodzenia.

Co ważne, powyższe rozważania dotyczą jednakże tylko ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, chorobowego oraz wypadkowego.

W przypadku powstania dwóch tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego, ubezpieczony jest obowiązany uiszczać składki z obu tytułów jednocześnie.

III. ZUS w spółce komandytowo – akcyjnej

Oskładkowanie wspólników tej spółki osobowej wyróżnia się na tle pozostałych wspólników spółek osobowych, dlatego została ona wydzielona do osobnej kategorii.

Spółka komandytowo-akcyjna łączy w sobie cechy spółek osobowych (występowanie komplementariuszy) oraz spółek kapitałowych (występowanie akcjonariuszy).

Wspólnicy tych spółek nie są obowiązani do uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne, nawet emerytalne i rentowe. Wspólnicy tej spółki nie są uznawani za osoby prowadzące działalność pozarolniczą.

Wspólnicy tej spółki mogą natomiast dobrowolnie opłacać składki na ubezpieczenie społeczne i w ten sposób zostać objęci ubezpieczeniem.

Również w tym przypadku, gdyby wspólników łączył stosunek pracy lub umowa zlecenia czy też umowa o podobnym charakterze w celu wykonywania zadań niezwiązanych z działalnością spółki, wspólnik podlega ubezpieczeniu odpowiednio z tytułu stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej.

Warto zaznaczyć, że choć zasadą jest iż w sprawach nieuregulowanych stosuje się przepisy dotyczące spółki akcyjnej, uznaje się, że powołanie Zarządu w tej spółce nie jest możliwe.

IV. ZUS w spółkach kapitałowych

W Kodeksie spółek handlowych wyróżniono dwa rodzaje spółek kapitałowych: spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną.

Sam fakt bycia wspólnikiem spółki kapitałowej nie rodzi po jego stronie obowiązku ubezpieczeniowego.

Wyjątek stanowi jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – w takiej sytuacji wspólnik ten jest obowiązany uiszczać składki z tytułu działalności pozarolniczej.

Z tego powodu często zawierane  były i są spółki, w których udział jednego lub kilku wspólników jest symboliczny.

Sytuacja takich wspólników została opisana w innym artykule pod tytułem „99% udziałów wspólnika w spółce zoo – dlaczego nie uchroni przed obowiązkiem zapłaty składek ZUS” – dla pogłębienia wiedzy w tej tematyce odsyłam do tego artykułu.

To, że sam fakt bycia wspólnikiem spółki kapitałowej nie nakłada na wspólnika obowiązku płacenia składek nie oznacza, że nie może on podlegać obowiązkowi ubezpieczeniowemu.

Po pierwsze, może on opłacać składki dobrowolnie (to nie ma co ukrywać zdarza się niezwykle rzadko).

Co więcej, jak już było wspomniane wyżej przy omawianiu Zarządu w spółce partnerskiej, członkowie Zarządu mogą być jednocześnie wspólnikami spółki lub być dla spółki osobami trzecimi.

W takiej sytuacji jedynie ci wspólnicy, którzy są jednocześnie związani ze spółką stosunkiem pracy, umową zlecenia lub o umową o świadczenie usług, do której będziemy stosowali przepisy o zleceniu, ewentualnie kontraktem menadżerskim, będą obowiązani do zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne odpowiednio z tytułu bycia pracownikiem albo z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej.

W przypadku członków Zarządu będących osobami trzecimi mamy analogiczną sytuację – będą oni obowiązani do uiszczania składek do ZUS z tytułu bycia pracownikiem lub zleceniobiorcą spółki.

Powyższe zapatrywanie potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego. Między innymi w uchwale siedmiu sędziów z dnia 17 czerwca 2017 r. (sygn. akt: III UZP 2/15), Sąd przyjął, że

(…)W przypadku w którym członek Zarządu spółki akcyjnej, którego łączy z tą spółką umowa o świadczenie usług w zakresie prowadzonej przez siebie działalności pozarolniczej, tytułem ubezpieczenia jest umowa o świadczenie usług.

Uchwała ta ma moc zasady prawnej.

V. ZUS w spółce cywilnej

Spółka cywilna nie jest spółką prawa handlowego, jednakże jest jedną z form spółek, jakie występują w polskim prawie – dlatego zdecydowałam się wspomnieć również o „oskładkowaniu” wspólników tej spółki.

Regulacja tej spółki znajduje się w Kodeksie cywilnym. Wspólnicy zawiązują tę spółkę w celu dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego – prowadzą więc działalność gospodarczą.

Pod względem ubezpieczeniowym wspólnik spółki cywilnej jest traktowany jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Dlatego w przypadku zbiegu tytułów:

● działalności gospodarczej oraz

● działalności prowadzonej w charakterze wspólnika spółki cywilnej

osoba taka ma wybór, z którego rodzaju działalności będzie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: czy jako wspólnik spółki cywilnej, czy jako osoba prowadząca indywidualną działalność.

Natomiast składkę zdrowotną należy odprowadzać od wszystkich uzyskanych przychodów, tj. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz uczestnictwa w spółce cywilnej.

Przedsiębiorca może prowadzić jednocześnie kilka rodzajów działalności. Może to być działalność indywidualna czy w formie spółki, np. cywilnej, jawnej, partnerskiej.

[otw_shortcode_info_box border_type=”bordered” border_style=”bordered” shadow=”samonaśladownictw” rounded_corners=”rounded-5″ icon_size=”large” icon_url=”https://e-prawopracy.pl/wp-content/uploads/2016/07/koperta-01.png”]Jeśli potrzebujesz porady prawnej, indywidualnej konsultacji to napisz do mnie na adres: [email protected] [/otw_shortcode_info_box]