ZUS| Kiedy przedsiębiorca ma prawo pomniejszyć składki ZUS?

Kiedy przedsiębiorca ma prawo pomniejszyć składki ZUS za okres pobierania zasiłku? Czy dopiero po wypłacie zasiłku przez ZUS czy wcześniej? Czy można pomniejszać podstawy wyższe od minimalnych? Jak dochodzić do ZUS nadpłaconych składek?

Takich i podobnych pytań pojawia się dużo w mojej praktyce. Odpowiem dziś na powyższe pytania, podam najbezpieczniejsze rozwiązanie.

Pytania nie są oczywiste, na niektóre inną odpowiedź usłyszycie od ZUS, a inna wynika z orzecznictwa. A problemów z niewłaściwym postępowaniem następczo jest sporo. 

EDIT: 17.08.2019

Zapoznaje się też koniecznie z artykułem:

ZUS | Korygowanie wyższej podstawy ZUS niż minimalna

I. Prawo do pomniejszania składek ZUS – kiedy najbezpieczniej to uczynić?

W przypadku niezdolności do pracy przedsiębiorca ma prawo do pomniejszenia (proporcjonalnie do liczby dni niedyspozycji) kwoty najniższej obowiązującej go podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Przepis ustawy brzmi:

Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o których mowa w ust. 9, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku.

Nie ma co ukrywać, iż pozwala to zaoszczędzić na kosztach składek ZUS, dlatego jest korzystne.

Pytanie kluczowe – kiedy można to uczynić?

Przepis podaje dwie konkretne przesłanki:

⇒ przedsiębiorca musi spełniać warunki do przyznania zasiłku.

⇒ przepis mówi (w swym literalnym brzmieniu), iż zmniejszeniu podlegają tylko składki wynikające z najniższej podstawy zasiłku.

I właśnie w tych warunkach jest cały „problem”.

Niewłaściwe, pośpieszne pomniejszenie podstawy może spowodować wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego, co w dalszych konsekwencjach w ogóle pozbawi prawa do zasiłku i spowoduje konieczność ponownego zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i odczekania kolejnych 90 dni tzw. okresu wyczekiwania, na nabycie prawa do zasiłku chorobowego. Konsekwencji pośpiesznego działania może być nawet więcej, nie chodzi jednak o to żeby straszyć, a znaleźć bezpieczne rozwiązanie.

Z wyjaśnień wielu oddziałów ZUS wynika, że przedsiębiorca w zasadzie powinien wstrzymać się ze zmniejszeniem podstawy składek na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc w związku ze zwolnieniem lekarskim aż do czasu wypłaty przez ZUS przysługującego z tego tytułu zasiłku. Dopiero wtedy ma on pewność, że faktycznie jest uprawniony do świadczenia chorobowego, a tym samym, że spełnił warunki do opłacenia mniejszych składek ZUS z powodu choroby.

Powyższy sposób postępowania jest zalecany również po to, aby przedsiębiorca uniknął sytuacji, w której zapłaci zmniejszone składki, a następnie okaże się, że zasiłek nie został mu przyznany, np. z powodu spóźnienia w opłacaniu składek czy nie upłynięcia okresu wyczekiwania. W takim przypadku dojdzie do zaniżenia należności składkowych, co w konsekwencji będzie skutkowało utratą ciągłości ubezpieczenia chorobowego i brakiem prawa do zasiłków.

Powiem szczerzę, że sama z ostrożności, wynikającej z doświadczenia moich Klientów, stoję na stanowisku, iż to właściwe postępowanie, na pewno w przypadku jeśli jest to pierwsze zwolnienie lekarskie przedsiębiorcy od dłuższego czasu.

Oczywiście po przyznaniu zasiłku chorobowego/macierzyńskiego/opiekuńczego, korygujemy  deklarację rozliczeniową i występujemy do ZUS z pismem o zwrot nadpłaty składek lub zaliczenie ich na poczet przyszłych należności.

I jeszcze jedna ważna rzecz – możliwość proporcjonalnego pomniejszenia nie dotyczy podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, tylko podstaw do ubezpieczenia społecznego.

Tym sposobem dochodzimy do drugiego problemu jakim jest:

II. Czy można pomniejszyć podstawy wyższe od minimalnych?

Zdaniem ZUS nie można pomniejszyć zadeklarowanej podstawy (czyli wyższej niż minimalna).

ZUS uznaje, że osoba, która zadeklarowała podstawę wymiaru składek wyższą niż obowiązująca ją minimalna podstawa wymiaru składek, nie może pomniejszyć składek za okres pobierania zasiłku.

Organ rentowy prezentuje stanowisko, że zmniejszenie podstawy jest możliwe tylko wtedy, gdy do podstawy wymiaru została zadeklarowana minimalna podstawa, jaka obowiązuje daną osobę.

Jednakże nie jest ono zgodne z przeważającą i korzystną linią orzeczniczą Sądów Powszechnych.

Przykładowo jeden z wyroków Sądu Apelacyjnego w Poznaniu.

Prawidłowa interpretacja art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje, że nie chodzi o zawężanie możliwości proporcjonalnego pomniejszania jedynie najniższej podstawy wymiaru składek, ale podkreślenie, że nawet najniższa podstawa wymiaru podlega proporcjonalnemu pomniejszeniu. Skoro prawo do proporcjonalnego pomniejszenia podstawy wymiaru składek ustawodawca przyznał osobom deklarującym minimalną podstawę wymiaru składek, to tym bardziej takiego prawa nie można pozbawiać ubezpieczonych, którzy zadeklarowali wyższą podstawę wymiaru składek od minimalnych.

Tym samym, pomimo stanowiska ZUS warto po przyznaniu zasiłku, złożyć korektę deklaracji i wykazać proporcjonalnie zmniejszoną podstawę wymiaru i wystąpić z pismem o zwrot nadpłaty. Gdy ZUS wyda decyzję, że takie prawo nie przysługuje, należy złożyć od tej decyzji odwołanie do sądu. (EDIT z 17.08.2019r. zapoznaj się z artykułem, który znajdziesz tutaj.)

To tylko jeden z wielu przejawów, iż orzeczenia Sądów w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, są dużo bardziej korzystne niż decyzje wydawane przez ZUS i tym samym w przypadku każdej decyzji odmownej, warto rozważyć odwołanie się od niej.

Bezpiecznym rozwiązaniem, pozwalającym ominąć powyższe problemy jest również – zmniejszenie podstawy do ubezpieczeń społecznych do minimalnej pełnej w miesiącu korzystania z zasiłku, poprzez złożenie nowej deklaracji ZUS DRA i proporcjonalnie jej pomniejszenie ale najlepiej dopiero po wpłynięciu pierwszego zasiłku w drodze korekty deklaracji rozliczeniowej.

Jeśli masz pytania, potrzebujesz porady prawnej w tematach ZUS, pomocy w napisaniu odwołania od decyzji ZUS napisz do mnie na adres: [email protected]