Katarzyna Klemba
-
W dzisiejszym wpisie, zgodnie z obietnicą, będę kontynuować tematykę zasiłku macierzyńskiego dla przedsiębiorców. Dziś skupię się na rozważeniu kwestii dlaczego i co kontroluje ZUS. Wiele z Was pyta czy należy obawiać się kontroli Zus? Czy Zus może nie wypłacić mi zasiłku macierzyńskiego?
Dwoma zdaniami można podsumować Wasze pytania: jeśli Zus podważy sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez Was – może odmówić wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Jeśli to się „Zusowi” nie uda (nie będzie do tego podstaw), nie może w dalszej kolejności kwestionować zadeklarowanej wysokości podstawy wymiaru składek (jeśli mieści się w granicach określonych ustawą), nawet jeśli dzięki niej nabędziecie prawo do wysokiego zasiłku.
Rozważmy jednak te dwie kwestie trochę szerzej…
I. Kwestionowanie wykonywania działalności gospodarczej przez ZUS
Zus chętnie kontroluje kobiety rozpoczynające działalność gospodarczą będąc już w ciąży.
Z perspektywy Zusu rozpoczęcie działalności w tym okresie jest podejrzane. Często posądza kobiety o fikcyjność tej działalności, założenie jej tylko w celu uzyskania świadczeń związanych z macierzyństwem czyli mówiąc wprost o próbę wyłudzenia zasiłku.
Nie trzeba być wielkim optymistą, żeby jednak stwierdzić, że często te oskarżenia nie znajdują uzasadnienia.
Należy nadmienić, że zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Oznacza to wprost, że nie ma w polskim ustawodawstwie żadnych przepisów zabraniających zakładania działalności gospodarczej kobiecie w ciąży. Jedyne co musi być spełnione aby w późniejszym etapie uzyskać świadczenia z tytułu macierzyństwa jest to, że działalność gospodarcza nie może być założona dla pozoru.
Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń (z 18 października 2011 r. II UK 51/11) stwierdza:
wpis do ewidencji lub rejestru ma charakter deklaratoryjny i stwarza jedynie obalalne domniemanie, że działalność gospodarcza była rzeczywiście podjęta i prowadzona w okresie nim objętym.
SN za nieprawidłowe uznał stanowisko, że sam wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi o rozpoczęciu wykonywania działalności. Przyjęcie takiej wykładni zdaniem SN stwarza niebezpieczeństwo obejścia przepisów poprzez przyznanie tytułu ubezpieczeń społecznych samemu zarejestrowaniu działalności gospodarczej, bez rzeczywistego uczestnictwa w obrocie gospodarczym.
Co to oznacza krótko mówiąc – samo zarejestrowanie działalności i opłacenie składek nie wystarczy do uzyskania prawa do świadczeń związanych z macierzyństwem. Trzeba jeszcze tą działalność faktycznie prowadzić.
II. Jak udowodnić wykonywanie działalności?
Najprościej będzie wykazanie uzyskiwania przychodów z owej aktywności. Ważne jest oczywiście, żeby faktury i rachunki nie były wystawiana na osoby bliskie Tobie (małżonka, rodziców, dzieci). Jeśli świadczysz usługi ważne, żeby nie były świadczone tylko na rzecz osób bliskich.
A co jeśli firma nie przynosi przychodów?
Nie przesądza to o fakcie, że nie da się udowodnić tego, że pomimo nie osiągania przychodów działalność była prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły. Nie każdy biznes od razu przynosi przychody, czasem więcej trzeba włożyć/zainwestować, niż uda się zarobić. Tak więc jeśli udowodnisz poczynienie nakładów – zakup maszyn, produktów, wynajęcie lokalu to nie stoisz na przegranej pozycji.
III. Kwestionowanie wysokości podstawy wymiaru składki chorobowej przez ZUS
Wyobraźmy sobie sytuację (która się dość często zdarza) – prowadzicie działalność gospodarczą od lat, opłacacie składki od najniższej podstawy ale planujecie ciąże i zastanawiacie się czy nie zacząć opłacać składek od najwyższej podstawy aby mieć w okresie macierzyństwa wyższy zasiłek. Często pytacie czy tak można, jak to zrobić, i czy Zus może to zakwestionować?
Czy można?
Obowiązujące przepisy nie zabraniają tego, a jeśli nie zabraniają, można uznać, że jest to dozwolone.
Jak to zrobić?
Możesz po prostu zadeklarować do ZUSu opłacanie składek od wyższej podstawy. Zasiłki są wyliczane ze średniej z ostatnich 12 miesięcy, więc miesiące za które opłacisz wyższe składki zostaną wzięte pod uwagę i podniosą wysokość przyszłego zasiłku.
Możesz też zawiesić na okres ponad 30 dni płacenie składki na ubezpieczenie chorobowe (stracisz wtedy ciągłość opłacania tej składki), następnie zgłosić się ponownie do ubezpieczenia chorobowego i opłacać już składkę od wyższej podstawy.
W takim wypadku po 90 dniach opłacania składki – nabędziesz prawo do zasiłku chorobowego, już w wyższej wysokości.
A po pełnym miesiącu opłacania składki – nabędziesz prawo do zasiłku macierzyńskiego (też już tego w wyższej wysokości).
Rok 2016 przyniósł nam zmiany dotyczące ustalania podstaw zasiłków dla przedsiębiorców, tutaj, poznasz jakie obecnie obowiązują zasady wyliczania podstaw zasiłków dla przedsiębiorców.
Nadal jest jednak możliwe uzyskanie wysokiego zasiłku macierzyńskiego przez przedsiębiorcę. Sprawdź tutaj kiedy jest to możliwe
IV. Czy Zus może zakwestionować podwyższenie podstawy?
Jeśli prowadzonej przez Ciebie działalności gospodarczej nie da się przypisać przymiotnika „pozorna” to nie powinnaś się niczego obawiać.
W uchwale z 21 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UZP 1/10, Sąd Najwyższy uznał, że ZUS nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych.
Podsumowując dzisiejszy wpis – w przypadku krótkiego prowadzenia działalności, założenia jej w okresie ciąży lub nagłej zmiany (podniesienia) podstawy opłacania składek, często się zdarza, że spotkamy się z podjęciem czynności kontrolnych przez Zus i odmową jego wypłaty.
Należy jednak pamiętać, że od niekorzystnej decyzji zawsze można się odwołać i często nie należy z tego uprawnienia rezygnować.
Tym bardziej, że sądy często stają po stronie ubezpieczonego.
katarzyna@klemba.pl
Napisz komentarz